Morgunblaðið - 14.04.1991, Page 18

18 C
MORGUNBLAÐIÐ FJOLMIÐLAR SUNN;UÐAGUR 14. APRÍL 1991

Blöð á Fjóni eiga
í harðnandi stríði
Blaðastríð geisar á Fjóni, en
flest bendir til þess að því muni
ijúka með sigri tveggja gamalla
og viröulegra dagblaða, Fyens
Stifttidende í Oðinsvéum og Fyns
Amts Avis í Svendborg. Ritstjóri
blaðsins í Óðinsvéum er Bent A.
Koch, sem er Islendingum að
góðu kunnur. Hann var áður yfir-
maður Ritzau-fréttastofunnar og
ritsljóri Kristeligt Dagblad.
Keppinautur gömlu blaðanna á
Fjóni er helgarblaðið Weekend
Fyn, sem var stofnað í fyrra. Nýlega
hóf það útgáfu á auglýsingablaðinu
Onsdag Fyn, sem er dreift ókeypis
í miðri viku. Weekend Fyn er rekið
fyrir þýzkt fé og flest bendir til þess
að það eigi við erfiðleika að stríða.
Fyens Stifts Tidende og Fyens
Amts Avis gefa einnig út miðviku-
dagsblöð, sem er dreift ókeypis, og
nú á að efla þau. Auk þess hafa
gömlu blöðin hafið útgáfu á nýju
sameiginlegu blaði, Fyns Posten,
sem kemur út á laugardögum. Aug-
lýsíngar í því bíaði verða seldar við
lágu verði.
Nýlega keypti Fyns Amts Avis
dreifingarfyrirtæki, sem Weekend
Fyn hefur skipt við. Weékend Fyn
varð að fá leikmenn úr B 1909 til
að dreifa miðvikudagsútgáfunni, en
þó fengu fáir fyrsta tölublað Ons-
dags Fyn í hendur. Án sæmilegs
dreifingarkerfís getur Weekend Fyn
ekki sigrað í blaðastríðinu.
Koch hikaði ekki við að notá orð-
ið „stríð“ í viðtali nýlega, en átti
einnig við slæma stöðu blaða al-
mennt. Hann sagði að á markaðnum
á Fjóni væri ekki rúm fyrir bæði
Weekend Fyn og fjónsku dagblöðin
’ tvö. Hann fagnaði því að samband
fjónsku dagblaðanna hefði batnað
vegna blaðastríðsins.
Að mati Kochs hefur blaðastríðið
kostað Stiftstidende eina milljón
danskra króna til þessa. Blaðið hafi
Bent A. Koch: harðnandi keppni
um lesendur og auglýsingar.
lagt út í miklar fjárfestingar, en
eignir þess megi meta á um 140
milljónir danskra króna.
Ekki er vitað um herkostnað Fy-
ens Amts Avis, sem styður Venstre.
Staða blaðsins mun ekki góð, þótt
það sé rekið með dálitlum hagnaði.
Eigið fé þess nemur 13,5 milljónum
danskra króna.
Flest er á huldu um fjármál Week-
end Fyns. Þýzkt fyrirtæki undir
stjórn danska kaupsýslumannsins
Kurt Behrens í Köln hefur lagt 15
milijónir d.kr. í fyrirtækið. Koch tel-
ur að Weekend Fyn hafi verið rekið
með a.m.k. 10 milljóna króna halla
og að þar við bætist einnar milljónar
skuld við prentsmiðju.
Framkvæmdastjóri Weekend Fyn,
Sven Birkegaard, er fyrrverandi
auglýsingastjóri Stiftstidende. Aðal-
ristjórinn, Erik Amgaard, var lengi
aðalritstjóri Amtsavisen Blaðastríðið
á Fjóni snýst því ekki aðeins um
viðskipti.
Með sölu á Rás 2
væri hið opinbera
að vísa frá sér
skyldum gagnvart
íslenskri dægur-
menningu og þar
með skyldum
gagnvart íslenskri
tungu og þjóð-
menningu.
Það eina sem réttlætir opinber afskipti af Rás 2 er að útvarpsstöðin
sinni fyrst og fremst íslenskri dægurmenningu.
Einkavæðing Rásar 2
er sala á hlustendum
EFTIR AÐ sjálfstæðismenn gerðu lýðum það Ijóst að þeir hygðust
selja Rás 2, fengju þeir til þess umboð, hreyfðu ýmsir andmælum
og kom það tæpast á óvart. í skrifum þeirra sem lýstu sig and-
snúna einkavæðingunni mátti greina m.a. þau sjónarmið að varla
væri unnt að selja Rás 2 vegna þess að starfsfólk útvarpsstöðvarinn-
ar væri ekki falt og að hún væri að sinna Iögbundnu hlutverki
ríkisútvarps og það hlutverk væri ekki heldur til sölu. Vel má
vera að þessi sjónarmið eigi við rök að styðjast en vörn af þessu
tagi á ekki heima í þessari umræðu. Sikileyjarvörn gagnar ekki I
knattspyrnu. Að sjálfsögðu er hægt að selja Rás 2. Þetta er bara
spurning um vilja, — pólitískan vilja.
Þegar sjálfstæðismenn segjast
vilja selja Rás 2 er eðlilegast
að skilja það þannig að þeir telji það
ekki í verkahring
hins opinbera að
sinna rekstri dæg-
ur- og skemmti-
stöðvar þrátt fyrir
að því beri skylda
til að standa fyrir
menningar- og fræðslustöð. Líkt og
þó ríkið reki þjóðleikhús og sinfóníu-
hljómsveit þá kemur það hvergi
BAKSVIÐ
eftirÁsgeir Fridgeirsson
nærri rekstri kvikmyndahúsa, næt-
urklúbba með lifandi tónlist eða
kabaretthalla.
Óhætt er að
fullyrða að sjálf-
stæðismenn hafa
ekki í hyggju að
einkareka Stefán
Jón Hafstein, enda
er hvorki hann eða
Þorgeir Ástvaldsson né aðrar raddir
Rásar 2 það sem til stendur að selja.
Tilvonandi' kaupendur, nái hug-
myndir sjálfstæðismanna fram að
ganga, verða heldur ekkert endilega
á höttunum eftir dagskrárstefnu
stöðvarinnar. Salan gæti þá allt eins
þýtt að Rás 2 legðist niður eins og
hún hljómar nú í eyrum þeirra sem
við hana vinna. í markaðssamfélagi
samtímans snýst salan um möguleg-
an aðgang einkaaðila að eyrum
þeirra sem geta hlustað á Rás 2. í
raun og veru er fátt athugavert við
það í sjálfu sér að einkaaðilar fái
tækifæri til þess að spreyta sig á
rekstri slíkrar skemmtistöðvar.
Það er hins vegar annað mál að
leggja niður Rás 2 eins og við þekkj-
um hana í dag. Ef andstæðingar
einkavæðingarinnar ætla að verjast
þá dugar ekki að segja að það sé
bara ekki hægt að selja. Það dugar
ekki heldur að vísa til vinsælda og
segja að fólkið vilji þetta því það
er ekkert sem segir okkur að einka-
stöð geti ekki orðið vinsælli og verði
hún það þá á enn eftir að svara

<
Karla- og kerlingadekur
Bréf að utan
Ástríðufullur, íslensk-
ur blaðalesandi sem fer
erlendis, nýtur þess í
ríkum mæli að kasta
sér fyrir erlend blöð
og svolgra þau í sig.
Það er djúp nautn að
eiga kost á því að lesa
þau blöð sem gerast
best, lesa greinar og
fréttaskýringar eftir
snarhenta blaðamenn,
sem skrifa af djúp-
stæðri þekkingu og
kunnáttu, íhygli og
umhugsun. Og það
hlýtur að vekja upp
hugleiðingar um blöðin
heima.
Sigrún
Davíðsdóttir
Það er heillandi að læra
nýtt tungumál eða
rifja upp kynni við
hitt kynið við erlent mál og
lesa biöð á því og kynnst
nýju landi á<þann hátt.-Jii
hverju kynnist maður þá? Það
fer eftir því hvaða- blöð mað-
ur les. Það er kannski af-
stætt hvað gott blað er,
smekksatriði, en höldum okk-
ur-við að það sé biað sem
færir lesanda sínum bæði
fréttir af því sem er að ger-
ast og svo greinar þar sem
þessar fréttir eru settar í eitt-
hvert samhengi þannig að
það sé reynt að skýra hvað
sé á seyði og hvers vegna,
áhrif atburða á aðra þætti
o.s.frv. þannig að atburðirnir
líti ekki út eins og tilviljana-
kenndar og samhengislausar
uppákomur. Þegar atburðir
eins og Persaflóastríðið
verða, gefa þeir góða vís-
bendingu um hversu góð ein-
stök blöð eru. Auk frétta
þurfa blöðin svo að flytja
greinar um vísindi og menn-
ingarmál. Einnig það efni
þarf að fullnægja löngun le-
sandans til að fylgjast með á
þeim sviðum.
Þar með er nokkurn veg-
inn upptalið hvernig gott blað
getur litið út. En auðvitað
er til fullt af blöðum sem leit-
ast ekki við að leggja efnið
fyrir á þennan hátt, heldur
reyna fyrst og freinst að
fræða lesendur sína á því
hver sefur hjá hveijum, hver
hefur unnið í happdrætti og
flytur fréttir fyrir nábíta, þá
sem svolgra í sig æsifréttir
um nýlátið fólk og voveiflega
dauðdaga, fyrir nú utan að
svala hvötum þeirra sem vilja
lesa í dagblöðunum um það
undir beltisstað. Sem betur
fer eru engin íslensk blöð sem
lúta jafn Iágt og ýmis erlend
blöð af þessu tagi (þó einhver
geri kannski tilraun til þess
í nafni beinskeyttrar blaða-
mennsku).
Mannfræðin á íslandi gerir
það vísast að verkum að það
þykir ekki við hæfi að ganga
jafn nærri fólki, ekki hægt
að traðka jafn fantalega á
þeim einstaklingum sem
lenda í höndum blaðamanna
og þykir í lagi erlendis. I litlu
þjóðfélagi þurfa blöðin ekki
að fullnægja skráargataár-
áttunni í garð náungans. Hið
talaða orð, „slúðrið", flytur
slíkar „fréttir". Þó slúðrið
geti verið slæmt, kemst það
seint í samjöfnuð við út- og
upphugsaðar fréttir erlendra
sorpbláða.
I Danmörku eru það eink-
um tvö blöð, sem sinna skrá-
argataáráttunni, BT og
Ekstrabladet. Á hveijum degi
undir hádegi blasir síðasta
útgáfa lágkúrunnar við á
gangstéttum úti um alla
Danmörku, því búðir, sem
selja blöðin, eru ekkert að
fela það. Danskur sálfræð-
ingur var eitt sinn spurður
að því hvort hann veldi úr
þá sem hann tæki í meðferð,
eða hvort hann tæki hvern
sem væri. Hann sagðist tilbú-
inn að taka hvern sem væri,
gerði engan mannamun, en
bætti svo við eftir smá um-
hugsun að kannski myndi
hann eiga erfítt með að taka
vii^þlaðamanni-á? BT eáa.
Ekstrabladet. Ég vona að ég
fá seint svo þykkan skráp að
ég geti vanist að sjá þennan
óþverra út um allar trissur
hér.
Ef íslensk blöð eru borin
saman við góð, erlend blöð
er einn augljós munur á.
Fréttir erlendra stórblaða
byggja á eigin fréttariturum
sem eru á staðnum, meðan
íslensku blöðin og reyndar
fjölmiðlamir almennt, verða
að mestu að styðjast við
fréttir frá stóru fréttastofun-
um. Það segir sig sjálft að
fréttir beint frá þeim sem sér
og heyrir hlutina gerast og
er auk þess að öllum líkindum
landi lesandans, eru meira
grípandi fyrir lesandann en
fréttir sóðnar upp úr „óvið-
komandi“ fréttaskeytum, þó
góð séu. Og þegar um er að
ræða atburði í fjarlægum og
framandi heimshornum er til
fárra að leita á íslandi, sem
hafa þekkingu á aðstæðum
og menningu á viðkomandi
stað. Þá er ekki um annað
að ræða fyrir íslensk blöð en
útlendar greinar. Það getur
verið gott, en þá gildir að
velja vel og sem víðast að.
Miðað við íslendinga eru
Danir nokkuð stór þjóð, í eig-
in augum eru þeir hálflitlir
og smáþjóð á landakortinu.
Dönsku blöðin bera þess
merki. Það er ekkert danskt
blað reglulega gott í saman-
burði við þau blöð, sem bera
af úti í hinum sfcóra heimi.
Þar er þó ýmislegt gott innan
kröfuhörðum lesanda þó
varla sæmilega ánægðum. í
fyrstu er altént hægt að
gleðjast yfir að vera kominn
ögn nærri stóru löndunum í
Evrópu og fá reglulega grein-
ar um bókaútgáfu hér og þar
í hinum siðmenntaða heimi,
um hvernig það er fyrir
Dana, sem vinnur við Ráðhú-
storgið, að sitja með fjöl-
skyldu sinni í loftvarnarbyrgi
í Tel-Aviv og margt og margt
fleira. Fræðandi, upplyft-
andi, innblásnar greinar um
hvernig Danir hugsa og lifa,
sjá og heyra.
Og sumsé, þá fræðist mað-
ur væntanlega um andlegt
og veraldlegt líf Dana með
því að lesa dönsku blöðin.
Ónei, ónei... ekki Dana sem
þjóðar, heldur þess fremur
fámenna og einsleita hóps,
sem skrifar í blöðin. Þokka-
lega menntað og víðsýnt fólk
með allt sitt á þurru. Meðan
Morgunblaðið var fast með-
læti með morgunverðinum,
saknaði ég þess hve það eru
fáir blaðamenn á Islandi, sem
eru vel skrifandi og vel
menntaðir og sjá víða of
heiminn. Þá tautáði ég stund-
um um það sem ég kallaði
kerlinga- og karladekur
blaðsins. Um þessa áráttu að
vera að ræða við karla og
kerlingar um langt líf þeirra
úti um landsins breiðu byggð.
Núna þegar ég hef dönsk
blöð með morgunmatnum
getur konlið yfir mig tryll-
ingsleg löngun að sjá nú einu
um„. en
jnni, vedurþarið .andlit. yfir
hálfa síðu og síðan eitthvert
ófréttnæmt rabb sem gefur
innsýn inn í líf sem er fjarska
frábrugðið lífi okkar flestra.
Hér er enginn Árni Johnsen
og Guðrún Guðlaugsdóttir til
að taka viðtöl við fólk og
engin Agnes Bragadóttir til
að skrifa persónulegar grein-
ar um skúmaskot stjórnmála-
manna og leita uppi hvað þar
fer fram.
Það kemur enginn danskur
bóndi í danskt blað nema til
að segja í fáum orðum álit
sitt á landbúnaðarstefnu Evr-
ópubandalagsins inni í grein
vel upplýsts blaðamanns. Það
birtast greinar upp og niður
síður danskra blaða um at-
vinnuleysið hér, en það heyr-
ist samt sem áður varla nokk-
urn tímann í sjálfum atvinnu-
leysingjunum. Þeir eru not-
aðir sem töludæmi í greinar
um efnahagsmál. Ég sakna
ekki viðtalaþruglsins í ís-
lenskum blöðum um ekki
neitt, of mikið af því í flestum
íslenskum blöðum, heldur
viðtala sem segja frá fjöl-
breytileika lífsins. Allt góða
efnið í góðu erlendu blöðun-
um nærir hugann, en sálin
er afakipt til lengdar.
Þetta lifandi innslag í ís-
lenskum blöðum kemur auð-
vitað ekki í staðinn fyrir eitt
né neitt af því sem einkennir
góð blöð. Óg það er heldur
ekki fyrirhafnarlaust að
finna efni, tala við fólk sem
hefur frá einhveiju að segja
og koma því þannig til skila
að tungutak þess haldist. En
þetta er mikilvæg viðbót, sem
á að rækta, ef íslensk blöð
vilja halda í að birta efni sem
segir eitthvað um lífið í
landinu, en ekki bara viturleg
skrif þröngs hóps.