Morgunblaðið - 26.05.1991, Blaðsíða 3

MQRGUNBIjAЮ SUNNUDAGUR 26. MAÍ 1991--
3
ingar með geðræn vandamál sem
bókstaflega naga sundur á sér fing-
urna. Einnig eru til sjúkdómar þar
sem sjúklingar haida við langvar-
andi sárum á handarbökunum.
Höndin — frá sjónarhóli
heilbrigðiskerfisins
Augljóst er að handarslys geta
valdið bæði líkamlegri og félags-
legri örorku og þau eru þungur
baggi fyrir efnahag bæði einstakl-
ingsins og þjóðfélagsins. I Svíþjóð
eiga sér stað 80.000 handarslys á
ári og þar af eru 40.000 vinnuslys.
Af þeim 120.000 vinnuslysum sem
eiga sér stað árlega í Svíþjóð, er
sem sagt þriðjungur, þ.e. 40.000,
handarslys.
Taugaáverkar í framhandlegg
eða hönd ógna eða jafnvel eyði-
leggja framþíð handarinnar sem
skynfæris. Áverkar í sinaslíðrum
beygisina handarinnar eru svo
vandmeðfarnar að þetta svæði hef-
ur lengi verið kallað „einskis manns
land“, þ.e. svæði sem skurðlæknar
ættu að halda sig frá. Niðurstöður
rannsókna síðustu ára hafa skapað
nýja möguleika til meðferðar á
þessum áverkum með góðum
árangri.
Oft verður liðagigtarsjúklingum
það ómögulegt að framkvæma ein-
földustu verk með höndunum. Þar
getur skurðlæknirinn oft linað
þrautir og bætt líf og líðan þessara
sjúklinga t.d. með því að bæta stöð-
ugleika liða og nema á brott bólgur
í liðum og sinaslíðrum.
Á ári hveiju fæðast börn með
vanskapaðar hendur eða án handa.
Markviss meðferð sem hefst
snemma getur gefið þessum börn-
um gripgetu sem ræður úrslitum
um hlutverk þeirra í lífinu.
Sem dæmi um stórstíga þróun í
handarskurðlækningum er þróun
smásjáraðgerða þar sem oft er
hægt að græða aftur á fingur og
hendur eftir stúfhögg eða fiytja tá
frá fæti til handar til að bæta upp
missi þumals. Á sama hátt má flytja
vefjaíiipa (húð, vöðva) og tengja
bæði æðar og taugar á áfangastað,
þar sem flipinn getur bætt úr missi
bæði mjúkveíja og beins.
Þróun sænskra handarskurð-
lækninga mótaðist verulega af
frumherjum eins og Erik Moberg
og Nils Carstam, en fagið varð sér-
grein 1969 og síðan hafa sænskar
handarskurðlækningar haft áber-
andi áhrif víða í heiminum. í dag
eru handarskurðdeildir við öll há-
skólasjúkrahús í Svíþjóð.
„Hendur mannsins"
Rauður þráður í þessum skrifum
hefur verið mikilvægi skyns og
snertingar í hlutverki handarinnar.
Um þetta hefur Harry Martinsson
fjallað af viðkvæmni og tilfmningu
í ljóði sínu, „Mánniskans hánder“
frá 1971 sem út kom í ljóðabók
hans „Dikter om ljus och mörker".
(Ljóðið hefur mér vitanlega ekki
verið þýtt á íslenska tungu og frek-
ar en að reyna að þýða það sjálfur
vel ég að birta það á sænsku. Innsk.
þýð.)
Hándemas erfarenhet ár beröring
deras liv bland tingen ár mángfaldigt,
fullt av tysta inneháll.
De hör inte men ár med i vibrationer.
De ser inte men vet hur det ár i mörka
kállare.
Nár sammeten skall várderas ár der dár,
och slipstenen och lieeggen provar de tyst.
De behöver inte láta eggen bita till.
De kánner med látt beröring stálbettets
skárpa.
Hur har de hunnit samla alla sina fina erfar-
enheter
av ull och grus, av fjun och stál,
av glatta ytor och av taggig tistelboll.
av smidig talk och av alla sorters mjöl.
Deras register ár oerhört
frán glansigt silke till grova sáckar,
frán stráva filar och rivjárn
och de nyfóddas glatta naglar
och beröringsglansen pá evighetsblommor.
De lever i kánseins land dár beröringen ár
allt
och dár beröringens gáta slár sin bro mellan
nerv och sjál.
Men i fjárilsvingens stoft kánner de sin
gráns.
Heimild: Göran Lundborg. Handen — hjárn-
ans förlángning mot yttervárlden. Lá-
kartidningen 1990; 87, 42-44.
ALITAKOS
SÝNIR UM HELGINA
NÝ PARHÚS
Á EFTIRSÓTTUM STAÐ
Opið 25. og 26. maí frá kl. 13:00—17:00
að FURUBYGGÐ 26 í Mosfellsbæ
Húsin eru í Skógarneshverfi, þar sem Álftárós annast allar framkvæmdir. Þau eru seld
á mismunandi byggingarstigum allt eftir óskum kaupenda.
Teikningar og allar upplýsingar fást á sýningunni.
SKÓGARNES er nýtt íbúöahverfi í
grónu og fallegu landslagi í ná-
grenni Reykjalundar, þarsem byggö
hafa veriö einbýlishús, parhús og
raðhús á sl. árum. Öllum fram-
kvæmdum viö lóðir, götur og gang-
stéttir verður lokið vorið 1992 og í
hverfinu verða barnaleikvöllur og
opin útivistarsvæði.
MOSFELLSB/ER er vaxandi kaup-
staður með á fimmta þúsund íbúa.
Þar er fullkomin heilsugæslustöð,
grunnskólar, íþróttamiðstöð, félags-
heimili og fyrirtaks aðstaða til íþróttaiðkana og útivistar. Öflugur verslana- og þjónustu-
kjarni er í byggingu og verður fullbúinn innan fárra ára.
IALITAHOSI
Smiðjuvegi 11 200 Kópavogur Simi 91-641340
— tll fyrirmyndar í framkvæmdum.