Morgunblaðið - 12.12.1991, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 1991
35
iSjtÍi/uý//1 ()(j 'S'fie/i/ia/n//
/ýómaoatar.
{/e/i(í(( fiér /nal ár jbei/n til/ó/anna\
Spádómarnir rætast
UM OKUHRAÐ A
eftir Björn Pétursson
Tileinkað foreldrum, ættingjum
og vinum „hraðskreiðra" ökumanna
á öllum aldri.
Eftir lestur greinar frú Gyðu Jó-
hannsdóttur í Mbl. um hraða á Hafn-
arfjarðarvegi, langar mig til að bæta
við nokkrum staðreyndum T' sam-
bandi við hraða og vegalengdir.
Tölulegar staðreyndir
Vegalengdin milli umferðarljósa
við Vífilsstaðaveg í Garðabæ og
Listabrautar í Reykjavík er um 5
km. Á þessari vegalengd tengjast
akstursleiðir við Kópavog og Arnar-
nes. Megnið af leiðinni er 70 km
hámarkshraði.
Aksturstími 5 km á jöfnum hraða
er:
70km/klst. 4 mín. 17 sek.
>mism. 32 sek.
80km/klst. 3 mín. 45 sek.
>mism. 25 sek.
90km/klst. 3 mín. 20 sek.
>mism. 20 sek.
100 km/klst. 3 mín.
>mism. 16 sek.
llOkm/klst. 2 mín. 44 sek.
Þessi tafla sýnir okkur að ef ekið
er á 80 km hraða í stað löglegs
hámarkshraða 70 km/klst. þá ávinn-
ast um 32 sekúndur á þessar vega-
lengd, en eftir það hlutfallslega
minna.
Á móti „nauðsyn" hraðans koma
nokkur óþægindi. Ef ökumaður er
stöðvaður af lögreglu eru refsi-
ákvæði (lágmark) fyrir of hraðan
akstur:
10 km/klst. y/hraðamörk (80)— áminning
11-20 (90) sekt kr. 5.000
21-30 (100) sekt kr. 6.500
31-40 (110) sekt kr. 9.000
þar yfír ökuleyfissvipting + sekt.
Ef ökumaður lendir í árekstri á
leið sinni, margfaldast ákomuþungi
farartækis eftir því sem hraðinn er
meiri og þar af leiðandi líkur á að
tjón verði alvarlegra. _( Þungi x 0,5
x (hraði x hraði) = Ákomuþungi)
Ef við miðum við bifreið sem er um
1.000 kg að eigin þyngd lítur dæm-
ið þannig út miðað við 70 km hraða:
Hraðaaukning: ákomuþungi:
Í80km 31% meiri
í 90 km 65% meiri
í 100 km 104% meiri
íllOkm 147% meiri
Til viðbótar þessu má minna á
að viðbragðsvegalengd einstakl-
ings, t.d. vegna hemlunar lengist
eftir því sem hraðinn er meiri. Hjá
góðum ökumanni á viðbragðstíminn
ekki að þurfa að vera meiri en 1
sekúnda, en þá er vegalengdin sem
farin er:
við 50 km/klst. 13,9 m
- 60 16,7. m
- 70 19,5 m
- 80 22,2 m
- 90 25,0 m
- 100 27,8 m
- 110 30,6 m
Einnig er rétt að minna á að
hemlunarvegalengdin með við-
bragðsvegalengd er áætluð við
bestu skilyrði, lárétta, þurra götu
með bundnu slitlagi og nýja hjól-
barða bifreiðar:
við 70 km/klst. [ 19,5 + 24,8 ] = 44,3 m
- 80 [ 22,2+32,4] = 54,6 m
- 90 [ 25,0+ 41,0] = 66,0 m
- 100 [ 27,8 + 50,6 ] = 78,4 m
- 110 [30,6+ 61,2] = 91,8 m
Þessar töflur mættu gjarnan
hanga uppi á minnistöflu heimila
eða fyrirtækja til íhugunar og um-
ræðu.
Umferðarruddar
Oft er rætt um að ökumenn verðj
að haga aksturshraða í samræmi við
aðra umferð. Þeir ökumenn sem vís-
vitandi bijóta hraðareglur neyða oft
aðra vegfarendur til meiri hraða en
löglegur er. Þetta er hreinn rudda-
skapur og ætti því að taka upp heit-
ið „umferðarruddi" fyrir þessa sjálf-
umglöðu, tillitslausu ökumenn sem
liggur „lífið á“. Oft þarf ekki nema
örfáa umferðarrudda til að auka
hraða á vegarkafla með tilheyrandi
hættuaukningu og aðalsmerki slíkra
aðila er „svigaakstur" milli akreina.
Umferðarflæði
Talsmenn aukins hraða ræða oft
um umferðarflæði og nauðsyn meiri
hraða til að flytja meiri umferð um
götur og vegi. En aukinn hraði er
ekki algild lausn, rannsóknir sýna
að hámarks flutningsgeta akvegar
eykst ekki eftir að ákveðnum hraða-
mörkum er náð, þar sem aukinn
hraði krefst meira bils á milli bif-
reiða.
Þeir sem eiga að ákveða umferð-
arhraðann gera það með tilliti til
öryggis vegfarenda á viðkomandi
umferðarmannvirki. Vega- og gatn-
akerfi okkar ber vissulega oft ekki
þann umferðarþunga sem æskilegt
væri og það gagnrýna hinir tillits-
lausu mínútuökumenn harðlega og
Islenskt almanak
komið út í annað sinn
ÍSLENSKT almanak með gömlu
mánaðaheitunum er komið út í
annað sinn á vegum útgáfunnar
Vaskir menn. Tilgangurinn með
útgáfu almanaksins er að gefa
sem flestum kost á aðgengilegu
almanaki þar sem áhersla er lögð
á að kynna forna tímatalið, en
um leið aðra þætti í sögu þjóðar-
innar.
í fréttatilkynningu frá útgáfunni
segir að almanakið að þessu sinni
sé helgað íþróttum íslendinga fyrr
á tímum, en í því eru lýsingar á
ýmsum íþróttum sem stundaðar
hafa verið hér á landi. Almanakið
prýða gamlar myndir úr bókum og
blöðum, auk þess sem það kemur
út í myndskreyttu umslagi, en það
fæst í helstu bókaverslunum á höf-
uðborgarsvæðinu og einnig víða á
landsbyggðinni.
Björn Pétursson
„ U mferðarmenning
okkar er fyrst og
fremst undir því komin
hvað við sjálf viljum
gera til að tryggja ör-
yggi okkar og annarra
í umferðinni.“
telja sér „nauðsyn" að haga akstri
sínum að eigin geðþótta. En það eru
þúsundir ökumanna sem taka tillit
til aðstæðna og haga akstri sínum
samkvæmt því. Krafa okkar á að
vera sú að stöðugt verði unnið að
úrbótum til öryggis vegfarenda, en
ekki verði hlustað á þá sem eru í
kappakstri við sekúndurnar.
Ökuferlisskrá
Eignatjón sem rekja má til of
mikils hraða á vegum og götum er
gífurlegt og kemur niður á öllum
bifreiðaeigendum vegna þess fyrir-
komulags sem er á bifreiðatrygging-
um. Ef tekin væri upp ökuferlis-
skráning, eins og víða er gert erlend-
is, þar sem refsipunktar leiða einnig
til hækkunar á vátryggingariðgjaldi
viðkomandi bifreiðatryggingar
mætti spoma við tjónatíðni. Einnig
myndi kostnaður við tjónin dreifast
á réttmætari hátt. Þeir sem auka
áhættuna með ólöglegu framferði í
umferðinni eiga að borga stærri hlut
í tjónunum. Reynsla af slíkri sam-
hæfíngu er talin góð þar sem hún
tíðkast.
Umferðarmenning
Umferðarmenning okkar er fyrst
og fremst undir því komin hvað við
sjálf viljum gera til að tryggja ör-
yggi okkar og annarra í umferðinni.
Það, að vera „klár“ ökumaður er að
vera fær um að aga akstur sinn í
samræmi við lög og reglur þjóðfé-
lagsins jafnframt leikni við stjórn-
tækin!
Er mínútan eða sekúndurnar þess
virði að okkur liggi lífið á?
Heimildir:
Umferðarráð og Bifreiðaeftirlit ríkisins: Stöðv-
unarvegalengdin.
FDM Jyllands ringen: Sikker körsel.
American Association of State Highway and
Transportation.
Officials: A Policy on Design of Urban Hig-
hways and Arterial Streets 1973.
Einnig viðtöl við einstaka starfsmenn Umferð-
arráðs, Lögreglunnar í Reykjavík og Borgar-
verkfræðings í Reykjavík.
Höfundur er ritari stjórnar Félags
íslenskra bifreiðaeigenda.