Morgunblaðið - 16.02.1992, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐÍÐ SUNNUDAGUR 16. FEBRÚAR 1992
GETUR
D/EMIfl
GENGIÐ
UPP?
eftir Urði Gunnarsdóttur og Kristínu Marju Baldursdóttur
UMRÆÐA um afkomu fjölskyldunnar hefur verið mikil,
ekki síst í kjölfar niðurskurðar ríkisslj órnarinnar en hann
kemur til með að auka útgjöld allflestra íslenskra fjöl-
skyldna. Segir Rannveig Sigurðardóttir, hagfræðingur
BSRB, að bein skerðing muni nema rúmum 90 þúsund
krónum á ári fyrir venjulegt fjölskyldufólk. Er þá lyfja-
og lækniskostnaður ekki tekinn inn í dæmið. Bolli Bolla-
son, skrifstofustjóri í fjármálaráðuneytinu, telur þá upphæð
ofreiknaða og segir að reynt hafi verið að dreifa niður-
skurðinum eins og hægt var. Þá sé skerðingin tekjutengd
eins og mögulegt sé, svo að hún bitni síst á hinum tekju-
lægstu.
Einstæð
móðir með
tvö börn
TEKJUR:
Hjón með
tvö börn
Ellilífeyrisþegi,
Laun 1.080.000 2.760.000 Lífeyrir 48.000
Barnabætur 166.600 65.400 Tekjutrygging 267.600
Barnabótaauki 136.400 0 Grunnlífeyrir 145.500
Mæðralaun 146.300 Heimilisuppbót 91.000
Meðlag 178.200 Sérst. heimilisuppb. 14.600
SAMTALS: 1.707.500 2.825.400 566.700

Staðgreiðsla skatta 143.300 525.800 0
Lífeyrissj. og stéttarf.gj. 54.(X)0 138.000 !!1IB!!HBÍ
Staðgr. sk. af mæðralaunum 58.300
Samtals: 255.600 663.800
RÁÐSTÖFUNARTEKJUR: 1.451.900 2.161.600 566.700
GJÖLD (miöuð við neys ilukönnun):
Húsnæðiskostnaður 420.000 319.200 193.000
Rafmagn/ hiti 72.500 87.000 29.IM0
Sími 22.500 27.000 4.400
Rekstur eigin bíls 210.000 210.000 0
Barnagæsla 181.200 458.000 0
RÚV 20.200 20.200 20.200
Læknishjálp 10.000 12.000 3.000
Lyf 8.200 9.900 \\ 8.600
Tannlæknir 20.800 25.000 0
Matvörur 405.800 487.000 162.300
Drykkjarvörur og tóbak 58.000 116.000 58.000
Föt og skófatnaður 175.800 211.000 70.300
Húsgögn og heimilisbúnaður 150.000 180.000 8.100
Tómstundirogmenntun 233.000
Aðrar vörur og þjónusta 305.700
280.800
366.900
8.100
122.300
SAMTALS GJÖLD:
2.293.700
2.810.000
Mismunun -841.800
GJÖLD (miðuð við ýtrasta sparnað):
-648.400
SAMTALS GJÖLD:
1.611.700
1.923.100
Mismunur
-159.800
238.500
679.200
-112.500
Rekstur eigin bíls 190.000 190.000 0
Drykkjarvörur og tóbak 10.000 15.000 5.000
Föt og skófatnaður 100.000 120.000 40.000 |
Húsgögn og heimilisbúnaður 26.500 31.800 \\ 8.000
Tómstundirog menntun 16.500 20.000 7.200
Aðrar vörur og þjónusta 85.000 101.000 33.700
Aðrir liðir, sparnaður ófær 1.183.700 1.445.300 420.500
514.400
52.300
Með ýtrasta sparnaði geta vísitölu-
fjölskyldan og ellilífeyrisþeginn lát-
ið tekjurnar nægja fyrir útgjöldum
en jafnvel strangasta aðhaldssemi
virðistekki duga einstæðri móður
með meðaltekjur.
Til að vísitölufjölskyldan nái endum
saman miðað við neyslu samkvæmt
fyrirliggjandi neyslukönnun Hag-
stofunnar vantar hana um 650.000
kr. á ári, einstæða móður með tvö
börn vantar 850.000 og ellilífeyris-
þega rúmar 1 10.000 á ári.
Morgunblaðið hefur sett
upp þijú dæmi, þar sem
kannað er hver afkoma
manna geti orðið á þessu ári. í fyrsta
dæminu er um að ræða hjón með tvö
böm, þ.e. vísitölufjölskylduna, í öðru
dæminu er einstæð móðir með tvö
böm og í því þriðja ellilífeyrisþegi.
Meðaltekjur fjölskyldnanna eru
fengnar hjá Þjóðhagsstofnun, og
tekjur ellilífeyrisþegans hjá Trygg-
ingastofnun ríkisins. Gjöld eru reikn-
uð út hjá Hagstofu íslands og er þá
stuðst við þær neyslukannanir sem
eru grundvöliur framfærsluvísitöiu.
Þó er kostnaður við bamagæslu
hærri en í könnunum, þar sem hann
er miðaður við að greiða þurfi fyrir
gæsluna að fullu.
Hjón með tvö börn
íslenska vísitöluflölskyldan telst
vera 3,48 einstaklingar. í þessu
dæmi er reiknað með að hjónin eigi
tvö böm, þriggja og sjö ára, og eigi
íbúð af meðalstærð í blokk sem þau
em að borga af.
Bæði vinna úti og samkvæmt upp-
lýsingum frá Þjóðhagsstofnun eru
meðaltekjur hjóna 215 þús. kr. á
mánuði, en foreldra 230 þús. kr. í
þessu dæmi er um foreldra að ræða
og eru árstekjur þeirra samanlagðar
2.760.00 kr. Ráðstöfunartekjur era
2.161.600 kr. að meðtöldum bama-
bótum sem era 65.400 kr.
Hjónin eiga einn bíl skuldlausan
og er eingöngu reiknað með árlegum
rekstri hans, þ.e. bensíni, hjólbörð-
um, ábyrgðar- og kaskótryggingu,
bifreiðaskatti, þvotti og fl. I þessari
tölu er nýleg bensínlækkun ekki tek-
in með. Þurfi hjónin að spara við
sig, er líklegt að þau sleppi kaskó-
tryggingu. Af smábíl er slík trygging
um 20.000 kr. með fullum bónus.
Ekki eru þau svo lánsöm að hafa
böm sín í gæslu endurgjaldslaust hjá
skyldmennum meðan þau vinna,
yngra bamið er í leikskóla fyrir há-
degi og hið eldra í skóla, og bæði
bömin eru hjá dagmömmu eftir há-
degið.
Reiknað er með að fjölskyldan sé
afar heilsuhraust, er áætlað að þau
fari minnst tíu sinnum á ári til heimil-
islæknis, og þurfi ef til vill að fá
næturlækni heim, fara á slysavarð-
stofu og til sérfræðings einu sinni á
árinu. Rétt er taka fram að hlutdeiid
foreldra í tannlæknakostnaði barna
á skólaaldri verður 15%, en var eng-
in áður. Sú tala hækkar þó ekki fram-
færslu vísitölufjölskyldunnar þar sem
ekki liggja fyrir nægar upplýsingar
um hvemig tannlæknakostnaður
fjölskyidunnar skiptist.
Fjölskyldan fer með um 40.500
kr. í matvörur á mánuði og er aug-
ljóst að reiknað er með ýtrustu spar-
semi. Liðurinn „drykkjarvörar og
tóbak“, kemur til með að hækka lítil-
lega á árinu. Undir liðinn „drykkjar-
vörar“ heyrir gos og áfengi, alls
61.000. Reyki hjónin ekki, kaupi lítið
sem ekkert áfengi en veiti sér og
bömunum gos annað slagið, má
lækka kostnaðinn niður í 15.000 á
ári.
Spari hjónin enn frekar við sig,
má lækka fjóra síðustu liði töflunnar
veralega. Erfítt er að draga úr fata-
kaupum á bömir. en fullorðnir ættu
að geta notast við þann fatnað sem
þeir eiga. Fjölskyldan ætti að kom-
ast af með um 120.000 kr. á ári ef
sóttar eru útsölur og dregið úr fata-
kaupum. Gert er ráð fyrir að fólk
spari við sig öll innkaup til heimilis-
ins, svo sem á húsgögnum, vefnaðar-
vöra, rafmagnsáhöldum, borðbúnaði
og húshjálp. Ymsar hreinlætisvörar
og þjónusta til heimilshalds, svo sem
viðgerðir, teljast 31.800 í neyslu-
könnun og verður fjölskyldan að láta
þá upphæð nægja.
Liðurinn „tómstundir og mennt-
un“ lækkar veralega, ef engin tæki
eru keypt, engin námskeið sótt og
dregið úr ferðum í kvikmyndahús,
leikhús og á sýningar. Eftir stendur
áskrift að einu dagblaði, efnisgjald
fyrir eldra barnið í skóla og ein leik-
húsferð, bók eða plata.
Ýmis útgjöld falla undir liðinn
„Aðrar vörur og þjónusta", til dæmis
tryggingar aðrar en Iögbundnar,
ferðalög, strætisvagnar, leigubílar,
klipping, gjafir, veitingahúsa- og
hótelþjónusta og snyrtivörur svo eitt-
hvað sé nefnt. Ef hætt er við öll ferð-
alög og málsverði á veitingahúsum
á árinu, dregið veralega úr notkun
á snyrtivörum, heimilistrygging látin
nægja og dregið úr „annarri þjón-
ustu“, lækkar sá liður um rúma tvo
þriðju.
Heildarútgjöld fjölskyldunnar era
2.810.000 kr. á ári, miðað við neyslu-
könnun og vantar hana því 674.400
kr. til að ná endum saman. Með ýt-
rasta sparnaði á Ijölskyldan hins
vegar 238.500 kr. til ráðstöfunar að
eigin vild á ári. Ólíklegt er þó að
fólk lifi svo spart til fleiri ára.
Einstæð móðir
í dæminu sem tekið er af einstæðu
foreldri er um að ræða móður með
tvö böm á sama aldri og börn hjón-
anna, þ.e. þriggja og sjö ára, og býr
íjölskyldan í leiguhúsnæði.
Meðaltekjur einstæðra mæðra era
90.000 kr. á mánuði samkvæmt upp-
lýsingum frá Þjóðhagsstofnun. Árs-
tekjur konunnar eru kr. 1.080.000.
Ráðstöfunartekjur eru kr. 1.451.900
með barnabótum, barnabótaauka,
mæðralaunum og meðlagi.
Einstæða móðirin greiðir 35.000
kr. í húsaleigu á mánuði sem þykir
vel sloppið. Miðað við vísitölufjöl-
skyldu telst móðir með tvö börn vera
um 2,5 einstaklingar, og eru útgjöld
hennar fundin út samkvæmt þeim
staðli.
Fjölskyldan er heilsuhraust eins
og hin fyrri. Þó má geta þess, að
ef móðirin og bæði börnin fá um-
gangspest getur læknis- og lyfja-
kostnaður numið 6.500 kr. á einni
viku, eins og gerðist í janúar sl. hjá
fjölskyldu sem þessari.
I þessu tilviki er yngra barnið á
leikskóla allan daginn og eldra
barnið er í skóla fyrir hádegi og á
skóladagheimili eftir hádegi, þar
sem það fær einnig mat í hádeginu.