Morgunblaðið - 16.05.1992, Side 1

64 SIÐUR B/LESBOK
STOFNAÐ 1913
110. tbl. 80. árg.
LAUGARDAGUR 16. MAI 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Minnstur
áhugi á aðild
Islands af
ríkjumEFTA
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni,
fréttaritara Morgunblaðsins.
í nýlegri skoðanakönnun meðal
íbúa Evrópubandalagsins (EB)
kemur meðal annars fram yfir-
gnæfandi stuðningur við aðild
aðildarríkja Fríverslunarbanda-
lags Evrópu (EFTA) að EB og
að minnstur áhugi er á aðild Is-
lendinga. Jafnframt töldu að-
spurðjr minnstan ávinning af
aðild íslands samanborið við önn-
ur EFTA-ríki.
í könnuninni voru viðhorf fólks
til aðildar sex EFTA-ríkja auk
Möltu og Kýpur að EB könnuð.
Flestir (80%) töldu aðild Svía æski-
lega, þar næst aðild Svisslendinga
(79%), þá Norðmanna (78%), síðan
komu Austurríkismenn og Finnar
(77%) og fslendingar ráku EFTA-
lestina; 71% aðspurðra taldi aðild
þeirra af hinu góða. Malta og Kýp-
ur ráku síðan lestina í niðurstöðum
könnunarinnar, Malta (60%), Kýpur
(56%). Þegar spurt var hveijir væru
andvígir aðild þéssara ríkja varð
niðurstaðan þessi; Svíþjóð (7%),
Noregur (8%), Finnland (9%), Sviss
(10%) og ísland (13%). Fjórðungur
aðspurðra var andvígur aðild Kýpur
og fimmtungur aðild Möltu.
í könnuninni var jafnframt spurt
um ávinning EB af aðild ofan-
greindra ríkja. Rúmlega helmingur
(58%) töldu ávinning af aðild fslend-
inga en 14% voru á öndverðri skoð-
un. Aðild Svía var talinn af flestum
(71%) akkur fyrir EB, Finnar komu
næstir ísleningum en 66% töldu
ávinning af aðild þeirra, 10% að-
spurðra voru á annarri skoðun.
Tæplega helmingur (45%) sáu
ávinning af aðild Möltu en 25% álitu
hana til tjóns fyrir EB, færri töldu
EB hagnast af aðild Kýpur (42%)
og 27% töldu vísan skaða af þeirri
aðild.
Reuter
Hart deilt um sijórnarskrárbreytingar í S-Afríku
Viðræður um nýja stjórnarskrá í Suður-Afríku fóru út um þúfur í gær. Blökkumannahreyfingin Afríska
þjóðarráðið (ANC) sakaði stjórn F.W. de Klerks forseta um að vera andvíga því að lýðræði kæmist á í
landinu. Pik Botha utanríkisráðherra sagði hins vegar að kommúnistar innan ANC væru að reyna að
komast til valda. Á myndinn standa Zulu-menn með spjót við fundarstaðinn til að mótmæla því að konung-
ur þeirra skyldi ekki hafa fengið að taka þátt í viðræðunum.
Samveldisríkin:
Sex ríkjanna
stofna varn-
arbandalag
Tashkent, Reuter.
SEX aðildarríki Samveldis sjálf-
stæðra ríkja stofnuðu sameigin-
legt varnarbandalag á leiðtoga-
fundi samveldisríkjanna í gær
en leiðtogar fimm ríkjanna, þar
á meðal Ukraínu, neituðu að
undirrita stofnskjalið.
Núrsúltan Nazarbajev forseti
Kazakhstans sagði aðildarríki varn-
arbandalagsins skuldbinda sig til
þess að fara ekki með hernaði hvert
gegn öðru.
Vítold Fokín forsætisráðherra
Úkraínu sagði bandalagið ekki upp-
fylla varnarþarfir landsins og því
hefði hann ekki skrifað undir stofn-
skjalið fyrir hönd Leoníds Kravt-
sjúks forseta sem ekki var viðstadd-
ur fundinn. Það gerðu heldur ekki
leitogar Hvíta-Rússlands, Az-
erbajdzhans, Moldovu og Kírgízíst-
an.
Borís Jeltsín Rússlandsforseti lét
í ljós óánægju með að Samveldisrík-
in skyldu ekki öll taka þátt í varnar-
bandalaginu.
Sjá „Líklega síðasta tilraunin
til að bjarga samveldinu" á
bls. 22.
Andstæðingar Mútalíbovs
taka völdin í Azerbajdzhan
Bakú. Reuter.
ÞJÓÐFYLKINGIN í Az-
erbajdzhan tók völdin í landinu
í sínar hendur í gær og sagði
In terfax-fréttastofan að við-
ræður væru hafnar við fulltrúa
Ayaz Mútalíbovs forseta um
sjálfviljuga afsögn hans.
Stuðningsmenn fylkingarinnar
náðu forsetahöllinni undir
kvöldið og veittu sveitir forset-
ans þá enga mótspyrnu. Fyrr
um daginn kom til 45 mínútna
skotbardaga í miðborg höfuð-
borgarinnar Bakú en honum
lauk með töku þinghússins.
Margaret Thatcher gagnrýnir Evrópubandalagið:
„EB gæti ekki haldið
Þýskalandi í skefjum“
Haag, Lundúnum. Reuter.
MARGARET Thateher, fyrrverandi for-
sætisráðherra Bretlands, gagnrýndi Evr-
ópubandalagið (EB) harðlega í gær og
sagði að það yrði ekki nógu öflugt til að
halda Þýskalandi í skefjum.
„Af því leiðir að best væri að þýska veld-
ið yrði í laustengdari Evrópu, þar sem ein-
stök ríki héldu frelsi sínu,“ sagði Thatcher
á ráðstefnu forystumanna iðnrekenda í
Haag. „Sameinað Þýskaland getur ekki og
vill ekki fórna eigin hagsmunum í efnahags-
og utanríkismálum í þágu bandalagsins til
eilífðar,“ bætti hún við.
Thatcher gagnrýndi sameiginlega utan-
ríkisstefnu EB-ríkjanna, sem og hugmyndina
um sambandsríki Evrópu, og sagði að áform
um að fjölga aðildarríkjunum væru óraunsæ.
Hún lýsti því hvernig bandalagið yrði ef
aðildarríkin yrðu alls 30 og lytu öll stjórn
frá Brussel, hefðu öll sömu vinnulöggjöf,
mynt og vexti, auk sameiginlegrar utanríkis-
stefnu. „Slíkt fyrirkomulag er jafnvel meiri
útópía en Babelsturninn, því þeir sem reistu
hann töluðu þó að minnsta kosti sama tungu-
málið þegar þeir hófust handa.“ Hún bætti
við að Evrópubandalagið væri orðið „sam-
safn allra hræðilegustu mistaka okkar tíma“.
Andstæðingar frekari samruna Evrópu-
ríkja innan breska íhaldsflokksins fögnuðu
ummælum forsætisráðherrans fyrrverandi.
Heimildarmenn innan flokksins sögðu þó að
þetta myndi ekki koma í veg fyrir að Ma-
astricht-samkomulagið um aukinn pólitískan
og efnahagslegan samruna EB-ríkjanna yrði
staðfest á breska þinginu.
Viðbrögð Johns Majors, forsætisráðherra
Reuter
Margaret Thatcher í ræðustóli í gær.
Bretlands, voru varfærnisleg, enda vill hann
hvorki styggja andstæðinga né fylgismenn
aukins samruna innan þingflokks íhalds-
flokksins áður en umræða um staðfestinguna
hefst í breska þinginu á miðvikudag.
Isa Gambarov, einn af helstu
leiðtogum Þjóðfylkingarinnar,
sagði í gær að fylkingin hefði þing-
húsið í Bakú og sjónvarpsstöðina
á valdi sínu. Síðar sagði Interfax
að fylkingin hefði einnig flugvöll
borgarinnar og járnbrautarstöð á
valdi sínu. Fréttastofan sagði í
gærkvöldi að Mútalíbov hefði ekki
verið í forsetahöllinni er hún var
tekin og væri ekki vitað hvar hann
væri niðurkominn.
Um 30.000 stuðningsmenn
Þjóðfylkingarinnar, sem er samtök
lýðræðissinnaðra þjóðernissinna,
komu saman á torgi fyrir utan
þinghúsið og fögnuðu sigri á
stuðningsmönnum forsetans.
Þingið endurreisti völd Mút-
alíbovs í fyrradag, tveimur mánuð-
um eftir að hann var settur til
hliðar vegna ósigurs Azera í landa-
mæradeilum við Armena. Fyrsta
verk forsetans var að lýsa yfir
neyðarástandi í Azerbajdzhan,
banna stjórnmálastarfsemi og af-
lýsa forsetakosningum sem ráð-
gerðar voru 7. júní en Abúlfez
Eltsjíbey, leiðtogi Þjóðfylkingar-
innar, var talinn sigurstrangleg-
astur í þeim.
Viðbrögð Þjóðfylkingarinnar við
ráðstöfunum Mútalíbovs voru að
hvetja til almennrar uppreisnar.
Það er baráttumál fylkingarinnar
að Azerar slíti öllu sambandi við
Rússa en Mútalíbov er hins vegar
talsmaður aðildar að Samveldi
sjálfstæðra ríkja.