Morgunblaðið - 21.06.1992, Síða 26

26 C
MORGUNBLAÐIÐ SAMSAFIMIÐ SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1992
ÆSKUMYNDIN...
ERAF HELGUHJÖRVAR, FORMANNI
FRAMKVÆMDASTJÓRNAR
LISTAHÁTÍÐAR
Stjómsöm og
ábyrgðarfuU
„Hún var alltaf alveg afskaplega skipulögð
og ábyrgðarfull og vildi hafa hemil á yngri
systkinum sínum. Hún var ákaflega félags-
lynd og við settum upp heilu söngskemmtan-
imar fyrir krakkana í hverfinu þótt við vær-
um hálft í hvora lagiausar. Við vorum þama
samt sem áður með hálfgert leikfélag," segir
Ásdís Ásmundsdóttir Sveinssonar, leiksystir
Helgu Hjörvar núverandi formanns fram-
kvæmdastjóraar Listahátíðar og fyrrum skól-
astjóra Leiklistarskóla íslands.
Helga leit dagsins ljós að Kirkju-
bóli í Valþjófsdal í Önundar-
fírði 2. júlí 1943, á býli afa síns
Bemharðar Guðmundssonar. Móðir
hennar Marsibil Bemharðsdóttir,
sem þá var einstæð, fluttist með
dótturina á öðm ári til Reykjavíkur
og settist að í Túnunum þar sem
Helga ólst upp. Faðir hennar var
Helgi Vigfússón, sem nú er látinn.
En ijölskyldan átti eftir að stækka.
Fósturfaðir Helgu, Stefán Hjaltalín,
kom með fjögur böm í búið. Og síð-
an eignaðist Helga sex hálfsystkini
eftir að móðir hennar og fósturfaðir
tóku saman. Faðir hennar eignaðist
jafnframt níu böm með sinni konu
þannig að systkinahópurinn var
fremur stór.
í þá tíð var Laugardalurinn eitt
sveitaþorp og aðdráttarafl borgar-
innar var ekki mikið enda fór Helga
ekki í bíó fyrr en ellefu ára gömul.
„Sveitalífið var miklu meira spenn-
andi. Þama á túnunum lékum við
okkur daginn út og inn. Við lékum
okkur í þessu stóra og mikla húsi
sem Undraland var og Ásmundur
Sveinsgon var líka sérlega bamgóður
og ljúfur. Við fengum meira að segja
að haida tombólur, tónleika og söng-
skemmtanir í „kúlunni" hans Ás-
mundar við mikinn fögnuð við-
staddra. Svo fékk ég að fara í sveit
til afa og síðar til móðursystur
minnar, Ágústínu Bemharðsdóttur,
sem tók við búinu af afa,“ segir
Helga.
Helga gekk í Laugamesskólann
og síðar í Kvennaskólann. „I Kvennó
kom ég alveg inn í nýjan heim og
þá fyrst rofnuðu svolítið tengslin við
hverfið mitt því í skólanum vom
stelpur alls staðar að.“ Eftir Kvenna-
skólann fór Helga að vinna við al-
menn skrifstofustörf hjá Samvinnu-
tryggingum og endaði þar sem fyrsti
kvengjaldkerinn þar á bæ. En þá var
hún jafnframt komin með leiklistar-
bakteríuna því samtíða starfínu hjá
Samvinnutryggingum vann hún sem
sætavísa hjá Þjóðieikhúsinu og vand-
ist því auðvitað að sitja undir leiksýn-
ingum.
Helga fór í Leiklistarskóla Leikfé-
lags Reykjavíkur 1963, þá tvítug að
aldri og útskrifaðist þremur árum
Sveitalífið var miklu meira spennandi en
borgarlífið, segir Helga Hjörvar, sem fékk
að fara í sína fyrstu bíóferð ellefu ára gömul.
síðar. í millitíðinni gifti hún sig Úlf-
ari Hjörvar og eiga þau tvö böm,
soninn Helga Hjörvar 25 ára og
dótturina Rósu Maríu Hjörvar 11
ára. Árið 1970 settist Helga að í
háskóla í Kaupmannahöfn þar sem
hún fylgdist með kennslu í leikhús-
fræðum, en þá hafði vaknað hjá
henni verulegur áhugi á leiklistar-
kennslu. Þegar heim kom fór hún
að kenna hjá Leiklistarskóla SÁL,
sem þá var verið að stofna. Síðan
hefur hún kennt óslitið i 25 ár, en
síðustu níu árin hefur hún verið skól-
astjóri Leiklistarskóla íslands. Gísii
Alfreðsson, fyrrum Þjóðleikhússtjóri,
hefur nú tekið við því hlutverki þar
sem Helga er á fömm með fjölskyld-
una til Kaupmannahafnar þar sem
hún mun 1. september nk. taka við
framkvæmdastjórastarfi Norrænu
leiklistar- og dansnefndarinnar.
ÚR MYNDASAFNINU
ÓLAFUR K. MAGNÚSSON
Svipmyndir
frá þjóðhátíö
Þjóðhátíðardagurinn, 17. júní,
var haldinn hátíðlegur um allt
land nú í vikunni með tilheyrandi
ræðuhöldum, húrra-
hrópum og skemmt-
unum. Þannig hefur
þetta verið ár hvert
frá lýðveldisstofnun-
inni 1944, og þannig
verður það vonandi
um ókomna framtíð.
Myndasafnið að
þessu sinni er tileink-
að þjóðhátíðardeginum og íslenska
lýðveldinu og em myndimar teknar
á ýmsum tímum, sú elsta árið 1948,
en hinn 19. júní það ár segir í frá-
sögn Morgunblaðsins að þjóðhátíð
Reykvíkinga hafi verið fjölmenn-
asta hátíð sem haldin hafí verið í
bænum og á baksíðu blaðsins er
haft eftir dr. Páli ísólfssyni tón-
skáldi „og stjórnanda þjóðkórsins
að talnaglöggur maður hafi
sagt honum að hann hefði
talið á Arnarhóli 29.874
höfuð“. Á annarri mynd,
sem tekin er á sjötta ára-
tugnum, eru þáverandi for-
seti lýðveldisins og forsætis-
ráðherra að ganga til kirkju
ásamt eiginkonum sínum og
á þriðju myndinni, sem tekin
er um svipað leyti, má sjá að hátíð-
arhöldin hafa verið haldin á Austur-
velli. Yngsta myndin er frá háJtíðar-
höldunum 1983 á Amarhóli. Óþarfí
er að hafa um þetta fleiri orð enda
skýra myndirnar sig sjálfar.
Takið eftir hinni glæsilegu hattatísku karlmannanna.
SVEITIN MÍN ER...
LÓNSSVEITÍ AUSTUR-SKAFTAFELLSSÝSLU
HVENÆR...
ÁTTU KROSSFERÐIRNAR SÉR STAÐ?
í Lónsöræfum.
„Sveitin mín er fyrir löngu orðin Lónið, sem
er austasta sveit Austur-Skaftafellssýslu, þar
sem ég hef búið og átt heima um áratuga
skeið,“ segir Sigurlaug Árnadóttir húsfreyja
og bókaþýðandi.
Sigurlaug
Áraadóttir.
Bærinn minn, Hraunkot, stendur
austan Jökulsár í miðju Lóni,
sem er allvíðlend en stijálbýl sveit
þar sem aðalbústofn bænda er bless-
að sauðféð. Gróður og fuglalíf er
fjölbreytt og tígulegar hreindýra-
hjarðir koma niður í byggð á vetmm
og halda sig þar fram á sumar.
Sveitin liggur í stórum fjallafaðmi
milli Eystra- og Vestrahoms. í suðri
mynda ámar með útrennsli sínu lón
milli íjöru og sjávar, Homanna á
milli. Það opnast í hafíð um tvo
ósa, Bæjarós og Papós.
Víðsýnt er af Heimakletti í
Hraunkoti. Þaðan sjást allir bæir
sveitarinnar utan einn. Fjöllin blasa
við skartandi í dýrð sinni, grösug á
summm, snjókrýnd á vetmm, með
kynjamyndum í vorleysingum þegar
lækir og sólbráð mynda rákir í
bráðnandi snjóinn.
Lónsöræfín og Staðarfellsfjöllin
inn með Jökulsá em viði og grasi
gróin hið neðra. Innra rísa stór-
skornir fjaiiatindar. Fjöliin em
sundurskorin af giljum og gljúfmm.
Straumhörð Jökulsáin fellur alla leið
úr Vatnajökli niður í sveit til sjávar
og skiptir sveitinni í Suður- og
Austur-Lón. Á ámm áður var Jök-
ulsá mikill farartálmi og skemmdar-
vargur, þegar hún í vatnavöxtum
flæddi yfír, illfær eða ófær yfirferð-
ar. Nú er hún brúuð og vamargarð-
ar hemja vatnsrennslið."
Frdsun Jemsalem
KROSSFERÐIRNAR svokölluðu áttu sér stað á tímabilinu frá
1098 til loka þrettándu aldar og var tilgangur þeirra að frelsa
Jerúsalem og aðra helga staði úr höndum múhameðstrúarmanna.
Það má segja að meginástæðumar hafi verið þijár: í fyrsta lagi
stóð keisaranum í Konstantínópel sem og evrópskum pílagrímsför-
um á leið til Jerúsalem ógn af seldsjúkum, herskáum tyrkneskum
þjóðflokki sem hafði lagt úndir sig hluta af Mið-Austurlöndum.
Einnig réðu viðskiptalegir hagsmunir Evrópu á þessum tíma, þar
sem mikilvægt var að ráða yfir helstu verslunarleiðum og láta
nýlendur gjalda sér skatt. í þriðja lagi vildi kirkjan auka áhrifa-
svæði sitt.
Fyrsta ferðin var farin að til-
skipan Urbans páfa og var
herliðið að mestu franskt, undir
stjórn Normanna. Hún leiddi til
þess að Jerúsalem var tekin með
áhlaupi árið 1099 og féll í hendur
kristinna manna. Tæpum hundrað
árum seinna misstu þeir borgina
aftur til múhameðstrúarmanna
sem gaf tilefni til nýrra ferða.
Ríkarður ljónshjarta frá Englandi
og Filippus Frakklandskonungur
gerðu árás á borgina um 1190 en
deildu sín á milli og hurfu frá.
Pjórða krossferðin (1202-1204)
var um margt sérstök. Þá urðu
krossfararnir rfélausir í Feneyjum
og þarlendir kaupmenn lánuðu
þeim farareyri með því skilyrði að
gerð yrði árás á keppinaut Fen-
eyja, Konstantínópel. Þetta varð
úr og Konstantínópel lenti á valdi
krossfaranna sem steypu keisar-
anum af stóli. Þó var borgin krist-
in sem sýnir vel hvers konar hug-
sjónamenn krossfaramir voru.
Jerúsalem vannst aftur í sjöttu
krossferðinni árið 1229 en tapað-
ist að nýju árið 1244. Ýmsar fleiri
krossferðir voru farnar eftir þetta
á þrettándu öld, en lögðust síðan
af á þeirri fjórtándu eftir marga
misheppnaða leiðangra.