Morgunblaðið - 04.10.1992, Blaðsíða 26

MOKGUNfílADH) SAMSAFNIÐ SlJNNUi)AGUR 4. OKTÓBER 1992,
26 B______________
ÆSKUMYNDIN...
ERAF ORRA VIGFÚSSYNIATHAFNAMANNl MED MEIRU
Frægurfyrir
að skipta
ekki um skoðun
Athafnamaðurinn Orri Vigfús-
son er landsþekktur og er með
mörg járn í eldinum. Hann
framleiðir og selur vodka til
Bandaríkjanna, saltar síld,
framleiðir kavíar og siðast en
ekki síst þeysir hann frá einu
landi til annars til þess að binda
endi á laxveiðar í sjó og hefur
hann aflað sér alþjóðlegs stuðn-
ings til þess arna og er árangur-
inn þegar orðinn glæsilegur.
Er Orri er spurður hvað hafi
einkennt hann í barnæsku ber
hann fyrir sig minnisleysi og
það eina sem hann muni vel og
ákveðið hafi verið er það átti
að senda hann á ósköp venjulegt
dagheimili fyrir böm á Siglu-
firði. „Ég tók það ekki í mál.
Það kom bara ekki til greina
að gefa mig í slíkt. Ég man
ekki lengur nákvæmlega hvað
það var sem ég vildi heldur
hafa fyrir stafni, enda er það
kannski aukaatriði. Þaraa vildi
ég ekki vera og þar með var
það útrætt mál,“ segir Orri
sjálfur.
Hulda Sigurhjartar, móðir Orra,
segist vel muna eftir rim-
munni um dagheimilið og hún lýsi
mjög vei vissum hluta skapferlis
Orra. „Hann var ekkert óþægur
eða ódæll. Hann einfaldlega vildi
ekki vera á heimilinu og settist
við hliðið og sat þar og beið þess
að vera sóttur. Hann var mjög
fastur á sínu, beit eitthvað í sig
og það stoðaði lítt að ræða þau
mál þegar hann hafði tekið
ákvörðun. Dagheimilismálið leyst-
ist með þeim hætti að við tókum
hann heim aftur, það var vitað
mál að hann myndi ekki gefa sig,“
segir Hulda. Hvort að snemma
hafi örlað á athafnaseminni sem
síðar setti Orra á skör ofar flestum
svaraði Hulda: „Já, Orri var mjög
duglegur sem bam. Á Siglufirði
unnu öll börn í síldinni og Orri gaf
þar ekkert eftir. Þá var hann fljót-
ur að hugsa og að taka ákvarðan-
ir sem hann síðan hélt fast við.
Þessir þættir voru einkennandi í
fari Orra.
Orri er fæddur þann 10. júlí
1942 á Siglufirði. Faðir Orra er
Vigfús Friðjónsson fyrrum síldar-
saltandi á Siglufirði og móðir hans
er þegar nefnd. Hann er ekki ein-
birni, á bæði systur, Sigríði Mar-
gréti, og bróður, Friðjón. Þau
segja, og fleiri sem til þekkja, að
Orri hafi verið glaðlegur drengur
en ekki grallari, trúlega vegna
þess að hann hafí verið svo upptek-
inn af eigin málum að enginn tími
hafi gefíst til grallaramennsku.
„Hann var líklega bara ósköp eðli-
Iegt barn,“ segja þau. Og undir
það tekur Orri sjálfur. Honum
finnst það trúlegt og vel geta stað-
ist.
ÚR MYNDASAFNINU
ÓLAFUR K. MAGNÚSSON
Flugið heillar

Erlingur S. Erlingsson, flugmaður og annar eigandi þessarar vélar,
sem er af gerðinni Dragon Rapide, en fjórar slíkar vélar voru til hér
á landi á sínum tíma.
Myndasafnið að þessu sinni er
helgað flugáhugamönnum, en
flugið hefur löngum
heillað, ekki síst hér á
árum áður þegar það
var sveipað vissum
ævintýraljóma. Það
gildir að nokkru leyti
enn, þótt ef til vill hafí
hugmyndir manna um
flugið verið dularfyllri
áður fyrr, en þessar myndir eru
teknar um og eftir miðja öldina.
Þá var flugið enn á bernskuskeiði,
ef svo má að orði komast, og til
dæmis má nefna að
þá voru engar þotur
komnar í gagnið, en
þær hafa auðvitað
gjörbreytt öllum að-
stæðum varðandi
samgöngur í lofti.
Ekki er ástæða til að
tjölyrða nánar um
þetta hér heldur gefa rými fyrir
myndirnar, sem tala sínu máli.
ÉCHEITI...
EYJA ELÍSABET EINARSDÓTTIR
Eyja Elísabet Einarsdóttir Morgunblaðið/Ámi Sæberg
„Ég er nefnd eftir ömmu minni sem hét Bjarney, en alltaf kölluð
Eyja. Foreldrum mínum þótti tilvalið að gefa mér þetta nafn,“ segir
Eyja Elísabet Einarsdóttir hárskeri um nafnið Eyju. „Mér þykir vænt
um nafnið mitt í dag, en þegar ég var unglingur hefði ég heldur vilj-
að heita bara Guðrún eða Sigríður. Á tímabili notaði ég einungis
nafnið Elísabet, því það var stundum gert at í mér vegna Evju-nafns-
ins.“
afnið Eyja þekkist frá fyrstu
árum Islandsbyggðar, en son-
ardóttir Helga magra, landnáms-
manns í Eyjafirði, hét þessu nafni.
Árið 1910 hét ein kona á íslandi
Eyja að síðara nafni, en 1989 báru
26 konur þetta nafn, þar af 12 að
síðara nafni samkvæmt bókinni
„Nöfn íslendinga". „Það hefur oft
verið hváð þegar ég kynni mig,“
segir Eyja Elísabet. „Fólk kallar mig
gjaman Eyrúnu við hátíðleg tæki-
færi og telur víst að Eyja sé gælu-
nafn. Þá verð ég oft vör við að nafn-
ið er ekki stafsett rétt og ég hef séð
ýmsar útgáfur, til dæmis „Eia“ og
„Eija“.“
Að heita sjaldgæfu nafni hefur
sína kosti. „Eg var í Ármúlaskóla,
sem var mjög fjölmennur skóli. Þar
þekktu mig allir með nafni og muna
það þegar þeir hitta mig nú, mörgum
árum síðar. Einn skólabróðir minn
gerði reyndar þá athugasemd að ég
væri svo lágvaxin að ég bæri ekki
nafn með rentu, það færi betur á
því að kalla mig „Sker!““ Upphafs-
stafir Eyju eru EEE og svo skemmti-
lega vill til að upphafsstafir manns
hennar eru BBB, en hann heitir
Bóas Börkur Bóasson. „Við eigum
lítinn strák og hann heitir nú bara
Bjarki," segir Eyja Elísabet Einars-
dóttir.
AF HVERJU . . .
ERUAUGU MISMUNANDIAÐ LIT?
Blátteða
bnínt?
ÞAÐ ræðst af genum hvernig
menn eru útbúnir fyrir lífið og
þau er að finna í litningunum.
Allar líkamsfrumur nema kyn-
frumur hafa 46 litninga og er
annar helmingur þeirra erfður
frá móður, en hinn frá föður.
Sum genin í hverjum litningi
ráða augnalit og það sem veldur
endanlegum lit er samverkan
þeirra gena sem annars vegar
eru frá móður og hins vegar frá
föður.
• •
011 augu hafa í sér bláar frumur
en þær eru „víkjandi". Ef
augun hafa einnig aðrar litaðar
frumur í sér fá þau annan blæ,
s.s. gráan, grænan eða brúnan.
Nýfædd börn hafa gjaman blá
augu því hinar litfmmumar, ef um
einhveijar er að ræða, koma ekki
fram fyrr en barnið hefur náð um
tveggja ára aldri. Stundum vaxa
litfrumumar aðeins í hluta augans
og þá verður það misjafnt að lit,
einn hluti þess blár og hinn jafn-
vel brúnn.
Þegar báðir foreldrar eru blá-
eygðir verður bamið einnig blá-
eygt, en ef annað foreldrið væri
brúneygt gæti það farið á hvorn
veginn sem er. Það er, ef barnið
erfir nægilega mikið af brúnum
litfrumum sem yfirgnæfa þær bláu
verður það brúneygt, annars ekki.
Barn brúneygðra foreldra getur
hins vegar orðið bláeygt ef brúnu
litarefnin ná ekki að yfírgnæfa þau
bláu, því eins og áður var nefnt,
hafa öll augu bláar litfmmur í sér,
þótt þær komi ekki alltaf fram.
En það er fleira athyglisvert við
augun en litur þeirra. Sjónin sjálf
er okkur ákaflega mikilvæg og
allar truflanir á henni geta haft
alvarlegar, eða að minnsta kosti
sérkennilegar afleiðingar. Árið
1970 setti Bandaríkjamaðurinn
Patric Trevor-Roper fram þá kenn-
ingu að stjóntruflanir hefðu sett
óafmáanlegt mark sitt á myndlist,
sér í lagi fyrr á öldum. Nærsýni,
fjarsýni og Iitblinda hafi orðið þess
valdandi að verk margra helstu
meistara myndlistarinnar bám sér-
kenni sem notkun gleraugna hefði
komið í veg fyrir. Meðal þeirra sem
nefndir em til sögunnar er E1
Greco en sjónskekkja hans olli því
að fólkið sem hann málaði virtist
oftar en ekki vera að renna niður
að hægra og neðra horni myndar-
innar.
1