Morgunblaðið - 26.01.1993, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 1993
33
Minning
Hallfríður Þorkels-
dóttir kennari
Fædd 9. nóvember 1908
Dáin 19. janúar 1993
Hún Hallfríður, föðursystir mín,
Þorkelsdóttir frá Bíldudal er látin.
Þetta kom að vísu ekki óvænt, en
maður er alltaf jafn óviðbúinn. Hún
verður borin til grafar í dag, 26. jan-
úar.
Hallfríður fæddist að Jaðri á
Bíldudal 9. nóvember 1908, yngsta
barn hjónanna Ingibjargar Sigurðar-
dóttur frá Hofstöðum í Gufudals-
sveit og Þorkels Kristjáns Magnús-
sonar frá Vindheimum, Tálknafírði.
Þorkell var lærður gullsmiður og
skipstjóri, en hann fórst með skipi
sínu, Gyðu, frá Bíldudal, ásamt elsta
syni sínum, Magnúsi, 23. apríl 1910
í mynni Arnarfjarðar. Þá er Hallfríð-
ur á öðru ári, og þrjú eldri systkini
enn í heimahúsum. Það má nærri
geta, að oft mun hafa verið erfitt
hjá Ingibjörgu móður hennar að sjá
börnunum farborða, en aldrei heyrði
ég annars getið en að nóg hafí verið
að borða og systkinin minntust alltaf
æsku sinnar með gleði. Hallfríður
ólst upp á Bíldudal og naut þar skóla-
göngu eins og þá var títt og mun
sú stutta skólaganga hafa verið
jafngott veganesti og það sem best
gerist í dag. Um miðjan þriðja ára-
tuginn brá Ingibjörg búi og fluttist
suður með dætrum sínum tveimur,
Höllu og Hallfríði. Eldri sonurinn,
Ólafur, hafði þá lokið Stýrimanna-
skólanum og flutt að heiman en yngri
sonurinn, Erlingur, hafði hafíð iðn-
nám í Reykjavík, sem lauk með vél-
stjóraprófi. Hugur Hallfríðar stóð
einnig til náms og settist hún á bekk
í Kennaraskólanum í Reykjavík og
Fæddur 17. maí 1912
Dáinn 9. janúar 1993
Það var fallegt á Þórshöfn þetta
kvöld. Veður eins og það getur best
orðið, bjart og hreint. Þetta var í
júlí, árið var 1990. Við hjónin komum
yfir Öxnafjarðarheiðina og Þistil-
fjörðurinn blasti vjð, reisulegir bæir
og snyrtileg bú. Ég hafði ekki séð
fæðingarbæ minn í tæglega 30 ár
og margt hafði breyst. Eg byijaði á
því að leita að læknisbústaðnum nið-
ur við sjó, en viti menn hann var
horfinn. Öll stærðarhlutföll voru
brengluð. Það eina sem var óbreytt
var veðrið. í minningunni var það
alltaf gott. Útsýnið til hafs hafði
meira að segja breyst, eða það fannst
mér. Ég spurði til vegar. Naust hét
það dvalarheimilið. Þar bjuggu nú
Eldjámsstaðabræður. Mér var vísað
til setustofu. Hálf hikandi gekk ég
inn í stofuna. Þrír aldnir heiðursmenn
sátu þar og horfðu á sjónvarp, þeir
Guðjón og Sigmar frá Eldjárnsstöð-
um á Langanesi, og félagi þeirra
hann Sigmundur. Sjónvarpið var af
nýjustu gerð og ég undraðist mynd-
gæðin. Osjálfrátt bar ég þetta saman
við gamla útvarpstækið á Eldjárns-
stöðum, þetta gamla undratæki sem
ég hlustaði á tímunum saman árið
1949 þegar ég var þar í sveit. Þá
lærði ég veðurfréttir og fleira utanað
og fannst allt óskaplega merkilegt
sem kom í útvarpinu. Líklega hef ég
þá strax smitast af þessari ólækn-
lauk þar kennaraprófi 1930.
í Kennaraskólanum kynntist hún
mannsefni sínu Sigurði Runólfssyni
kennara, frá Böðvarsdal í Vopna-
firði, og giftust þau hinn 13. maí
1933. Sigurður lifir konu sína og
hefðu þau því átt 60 ára brúðkaups-
afmæli í vor að óbreyttu. Þau hófu
búskap hjá Ingibjörgu, sem þá bjó á
Hverfisgötunni, en keyptu svo húsið
að Tjarnargötu 43 árið 1935 ásamt
foreldrum mínum. Það var gert af
stórhug, og til að kljúfa byijunarörð-
ugleikana var mikill hluti hússins
leigður út fyrstu árin. Þetta breyttist
með tímanum og fyrir hugskotssjón-
um okkar, sem þama ólumst upp, í
næsta nágrenni við miðbæinn, tjörn-
ina og Hljómskálagarðinn, stendur
ávallt ævintýraljómi af Tjarnargötu
43. Hluti af þessum heimi var, fram-
an af, hún amma okkar Ingibjörg,
en hún bjó hjá Hallfríði og Sigurði
þangað til hún dó 1948. Var alltaf
mjög gott samband milli mæðgnanna
og annaðist Hallfríður móður sína
af kostgæfni og hlýhug síðustu ár
hennar hér.
Hallfríður kenndi sem stunda-
kennari og forfallakennari í Austur-
bæjarskólanum að loknu námi árin
1931-33 en þá tók við bamauppeldi.
Þegar börnin vom vaxin úr grasi tók
hún aftur til við kennslu og kenndi
aftur sem stunda- og forfallakennari
við Austurbæjarskólann 1961-70 og
síðan sem fastur kennari til 1978,
er hún lét af störfum fyrir aldurs
sakir. Ég hef heyrt að hún hafi ver-
ið vel látin og vinsæl sem kennari,
bæði af nemendum og samkennur-
um. Sigurður kenndi við Austurbæj-
arskólann nánast alla sína starfsævi.
andi útvarpsbakteríu sem við mig
hefur loðað síðan, þó ég hafi ekki
gert mér grein fyrir því fyrr en löngu
seinna.
Sigmar Kristjánsson var fæddur
þann 17. maí 1912, sonur hjónanna
Matthildar Jóhannesdóttur og Krist-
jáns Jónssonar á Eldjárnsstöðum.
Fyrir áttu þau Guðjón sem fæddist
árið 1903. Heimilið á Eldjámsstöðum
var líklega svipað öðrum alþýðuheim-
ilum í sveit um miðbik aldarinnar.
Fólkið var samhent og arfur horf-
innar baðstofumenningar var að ég
held enn til staðar. Mikið var lesið
og hlustað á útvarp eins og fyrr
greinir. Hjónin voru orðin roskin og
búskapurinn hvíldi á herðum þeirra
bræðra. Vélvæðing var stutt á veg
komin, þó man ég eftir hestasláttu-
vél á bænum. Mér fannst mikið til
um allt sem verið var að gera. Mó-
tekja var t.d. eitthvað sem ég hafði
aldrei heyrt minnst á og mér vom
kennd handtökin. Reyndar var ég
látinn vera með í öllu mögulegu og
greinilegt var að fólkið vildi kenna
mér. Ég sá þarna í fyrsta, og að ég
held, eina skiptið svokallaða færilús
og í minningunni var hún óskaplega
stór, enda ég lítil. Reyndar hef ég
aldrei spurt að því hvað færilús get-
ur verið stór. En svona leið þessi tími
á Eldjárnsstöðum, tími athafna og
mikils þroska smápatta frá Þórshöfn
sem komið var fyrir hjá þessu fólki
á meðan faðir minn var í framhalds-
námi í Lundúnum og foreldrar mínir
Hallfríður og Sigurður eignuðust
þijú börn. Þau em Gústa Ingibjörg,
fædd 10. janúar 1934, prófessor í
frönsku og germönskum málum í
Montpellier í Frakklandi, Þórólfur
Sveirir fæddur 5. febrúar 1939, arki-
tekt, starfsmaður í menntamáladeild
Alþjóðabankans í Washington, Krist-
ján Hrafn fæddur 30. ágúst 1945,
rannsóknarmaður hjá Orkustofnun í
Reykjavík. Bamabömin em sex.
Hallfríður og Sigurður var nánast
eins og orðatiltæki, þau vom yfirleitt
nefnd saman. Var það ekki að
ástæðulausu, þar sem þau vora mjög
samrýnd, og algert jafnræði virtist
ríkja með þeim hjónum, mun meira
en algengt var á ámm áður. Þó var
það svo, að meðan bömin vom ung
var Hallfríður hein'.avinnandi og Sig-
urður skaffaði eins og sagt var. Hún
stjórnaði ríki sínu af myndugleik og
festu og átti ekki síst þátt í að börn
hennar menntuðust eins og raun
varð. Hún trúði staðfastlega á það,
að mennt er máttur og gat ekki nóg-
samlega hamrað á þessu við okkur
krakkana þegar henni fannst að
áhuginn beindist um of á aðrar braut-
ir.
Við bræðurnir ólumst upp í þessu
umhverfi eins og fyrr segir og fjöl-
bjuggu þar. Ég hef aldrei þakkað
nógu vel fyrir mig. Ég hændist svo
að heimilisfólkinu að langan tíma tók
að hugga mig þegar mér var sagt
að nú ætti ég aftur að fara heim.
Dvölin var á enda. Hann Guðjón er
ríkur af minningum um elskulegan
bróður og foreldra.
Um síðustu jól sendi ég Sigmari
mína hinstu kveðju. Þar bað ég þá
bræður að koma með mér til Eld-
járnsstaða á komandi sumri. Þangað
langar mig til að koma aftur eftir
öll þessi ár. Kæri Guðjón. Ég vona
að af þessu geti orðið. Sigmar er að
vísu farinn í allt aðra og lengri ferð
en minningin um hann mun lifa. Hún
mun birtast okkur í hveiju spori á
Eldjárnsstöðum. Ég veit að það er
tómlegt í herberginu ykkar á Nausti.
Þú hefur misst mikið, það veit ég.
En það er jafn fallegt á Þórshöfn sem
fyrr. Lífið heldur áfram.
Óli H. Þórðarson.
Sigmar Kristjánsson
frá Eldjámsstöðum
skyldumar höfðu mjög náið samband
á flestum sviðum í liðlega tvo ára-
tugi. Það er, sem vonlegt er, margs
að minnast frá þessum tímum. Sér-
stakan sess í minningunum em jólin,
en þar voru fastir sameiginlegir liðir
fjölskyldnanna í mörg ár. Þar var
Hallfríður hrókur fagnaðar og stjórn-
aði leikum og bar í okkur veislumat.
Það fór aldrei á milli mála að
Hallfríður var fyrst og síðast Bíld-
dælingur. Hún hafði geysilega sterk-
ar taugar til æskustöðvanna, svo að
manni fannst það jaðra við trúar-
brögð á stundum. Best fannst mér
hún skemmta sér í góðum hópi ann-
arra Bílddælinga þegar rætt var um
gamla daga. Þá sagði Hallfríður sög-
ur af sjálfri sér og öðmm og var
ekki annað að skilja en að hún hefði
verið svolítill prakkari í æsku. Þegar
þessar og þvílíkar sögur vom rifjaðar
upp var skellt á lær og hlegið. Og
þá hló Hallfríður oft svo innilega að
tárin streymdu. Okkur krökkunum
þótti stundum nóg um og fylltumst
vandlætingu. En Hallfríður hélt
tryggð við Bíldudal og fólkið þaðan
allt sitt líf.
Síðasta ár Hallfríðar var henni
fremur erfítt. Heilsunni hrakaði
smám saman og fremur ört síðustu
mánuðina. Von okkar og trúa er sú,
að henni hafi ekki liðið illa þetta síð-
asta tímabil, enda annaðist Sigurður
hana alveg fram á það síðasta af
þeirri alúð og nærgætni, sem honum
er lagin og sem einkenndi hjónaband
Hallfríðar og Sigurðar alla tíð.
Blessuð sé minning Hallfríðar Þor-
kelsdóttur.
Agnar Erlingsson.
í dag fer fram útför frú Hallfríðar
Þorkelsdóttur húsmóður og fyrrv.
kennara. Við höfum átt samleið síð-
astliðin tuttugu ár, frá því að Hulda,
dóttir mín, varð tengdadóttir hennar.
Því vil ég setja nokkrar línur á blað
í minningu hennar. Strax við fyrstu
kynni varð mér ljóst að hér fór göfug
og góð kona. Hógværð og Ijúf-
mennska einkenndu fas hennar og
við nánari kynni kom í ljós góðvild
til alls og allra. I návist slíkra manna
hlýtur öllum að líða vel.
Hallfríður fæddist á Bíldudal 9.
nóv. 1903, dóttir Þorkels Magnús-
sonar gullsmiðs og skipstjóra og
konu hans Ingibjargar Sigurðardótt-
ur. Þau hjón eignuðust níu börn en
aðeins fimm komust upp og var
Hallfríður yngst þeirra. Faðir hennar
drukknaði ásamt elsta syninum,
Magnúsi, 18 ára gömlum, þegar
Hallfríður var aðeins hálfs annars
árs. Hún mundi því ekki föður sinni
né bróður, en hún lýsti því fyrir mér
hvernig hún fór niður á bryggju, er
hún hafði vit til, horfði út á sjóinn
og beið, vildi ekki trúa því, að pabbi
kæmi ekki aftur af sjónum, þráði að
eiga föður eins og hin bömin í þorp-
inu.
Þessi mynd, lítil stúlka sem stend-
ur á bryggjunni og vonar, er skýr í
huga mínum. Hallfríður ólst upp hjá
móður sinni á Bíldudal, en árið 1927
fluttist fjölskyldan til Reykjavíkur.
Hallfríður hóf þá nám í Kennarahá-
skóla íslands, lauk þar kennaraprófi
1930 og hóf kennslu í Austurbæjar-
skólanum. Ég mun ekki ræða
kennslustörf hennar, það geta aðrir
gert betur, en ég veit þó vel að hún
var afar vinsæll kennari.
Hinn 13. maí 1933 giftist Hallfríð-
ur Sigurði Runólfssyni, bekkjarbróð-
ur sínum úr Kennaraháskólanum.
Þá hætti hún kennslu og sinnti ein-
göngu heimilinu til 1961 að hún hóf
kennsku að nýju og kenndi til ársins
1978. Börn þeirra Sigurðar urðu
þijú: Gústa, dr. í málvísindum, pró-
fessor við háskólann í Montpellier í
Suður-Frakklandi, Sverrir, arkitekt
sem starfar við Alþjóðabankann,
búsettur í Washington D.C. og yngst-
ur er Kristján Hrafn, rannsóknar-
maður hjá Orkustofnun ríkisins.
Bamabömin em sex, fjögur hér
heima en tvö em erlendis. Umhyggja
þeirra hjóna fyrir barnabömunum
var og er aðdáunarverð og mætti
nefna um það mörg fögur dæmi, sem
geymast í hug og hjarta, en ekki
verður fjölyrt um hér.
Mjög ástúðlegt var með þeim hjón-
um alla tíð og sást það best nú á
síðustu mánuðum þegar Sigurður
hjúkraði konu sinni af stakri alúc
og nærfærni.
Kæri Sigurður, ég votta þér og
fjölskyldu einlæga samúð mína. Við
munum geyma dýrmæta minningu
um mikilhæfa konu í virðingu og
þökk fyrir samfylgdina og allt, sem
hún var okkur. Guð blessi hana.
Ásta Björnsdóttir.
Minning
María Gísladóttir
Fædd 8. maí 1898
Dáin 15. janúar 1993
Mig langar til að minnast hennar
ömmu minnar, en hún andaðist á
hjúkmnarheimilinu Skjóli 15. janúar
sl. Margs er að minnast þar sem við
systkinin ólumst upp í sambýli við
ömmu og oft var farið til hennar til
að fá sér mjólk og brauðbita, plástur
eða huggun. Og þegar við stækkuð-
um var rætt um lífið og tilveruna
yfir kaffísopa. Þegar við svo vorum
flutt að heiman og komið var í heim-
sókn á Laugaveginum var alltaf
fyrsti viðkomustaðurinn 2. hæðin hjá
ömmu.
Seinna þegar hún var orðin veik,
en bjó samt heima með hjálp mömmu
sem var hennar stoð og stytta síð-
ustu árin, vildi hún að við kæmum
við hjá sér því að gestrisni og höfð-
ingsskapur vom henni í blóð borin.
Nú fyrir tveimur ámm fékk amma
heimilispláss á Skjóli þar sem allir
lögðu sig fram við að láta henni líða
vel. Bað hún iðulega stúlkurnar þar
um kaffí handa gestum sínum sem
var auðfengið.
Við eigum öll eftir að sakna henn-
ar, en nú er hún búin að fá hvíldina
eins og hún vildi. Að lokum langar
mig til að kveðja með þessum ljóðlín-
um:
En minning þín
er mjúk og hlý
og mun oss standa nærri
með hveiju vori hún vex á ný
og verður ávallt kærri.
(Magnús Ásgeirsson)
Aldís.