Morgunblaðið - 31.01.1993, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31. JANÚAR 1993
svo lá ég þarna rétt fyrir framan
með vitanum.
Þetta var á stríðsárunum sem
þetta var, og þá var nú lítið til af
skotum og ég var ekki einu sinni
með byssu með mér, því það þýddi
ekkert, ég hafði ekki eitt einasta
skot til. Annars skaut ég þær venju-
lega, það er gott að skjóta sprökur.
Sérstaklega undan reki, sko. Já, það
er fínt að skjóta þær, maður skaut
þær í hausinn, sko, í hnakkann.
Jæja, svo ligg ég þarna frammi á
vitanum, og ég hafði kröku með fjór-
um örmum sem soðnir voru úr
steyputeinum. Ég hafði hana því hún
var létt, og ég hafði steina með mér
svona tvo faðma frá krökunni, svo
hún fattaði betur.
Jæja, svo ligg ég þarna skal ég
segja þér og þegar ég er búinn að
draga svona líklega um 200 pund
eða svo af fiski. Þá kemur sprakan
á, þessi stærðar djöfulsins spraka
og ég dreg hana nú upp undir borð.
Ég var alveg í vandræðum ég hafði
ekkert til að rota hana með, þær
voru venjulega rotaðar líka, sko. Það
er ekki hægt að taka inn lifandi
spröku, svona stóra, það er ekki
hægt einu sinni, þessi var 220 kíló.
Ég er nú að spekulera hver andskot-
an ég eigi nú að hafa, það var ekk-
ert til. Ekkert nema bara varaárin
sem ég hafði nú alltaf með mér, ég
var með þrjár árar ef það brotnaði
eða eitthvað svoleiðis. Svo þegar ég
er að draga upp þá fór ég nú að
leggja hausinn í bleyti, bíddu við,
ég fann út hvað ég mundi getað
notað, kannski, það var steinninn.
Hann var frammi í barka sko, alveg
frammi í, vara steinninn. Og skal
ég segja þér, gat ég haldið í með
færinu með annarri hendinni á með-
an. Þá var hún nú að andskotast
niður, það verður sko að marg gefa
þessu sko, þetta er alveg eins og
ólmir hestar, bara það verður að
marg gefa þessu en þær daprast
nokkuð fljótt. Hún hefur ekki verið
búin að fara meira en svona fjórum,
fimm sinnum þá fór hún að daprast
svo að maður gat degið hana alveg
upp að borði, sko.
Jæja, sko, er hún stoppuð við al-
veg og ég ætla að fara að draga,
þá get ég farið fram í og seilst eftir
steininum og held í færið á meðan.
Svo er ég búinn að ná steininum og
þá er þetta undir eins skárra, hann
er dálítið stór og sleipur. Svo kem
ég með hana upp að borði og ég
dreg náttúrulega taumið inn og held
í sökkuna samt, til vonar og vara.
Fyrri utan ef hún skyldi fara að
rykkja þá gæti ég kastað því undir
eins út, það mátti ekki setja sökkuna
niður í bát. Þá var slitið undir eins
taumið á borðstokknum. Þegar
sprakan kemur þá hélt ég sí svona
í og ég ætla að beija hana í hnakk-
ann með steininum og gerði það en
þá missi ég steininn um leið, segir
hann og hlær. Heyrðu þá andskotast
hún maður, þá fer hún bara ofan
sjóar skal ég segja þér, með hvítuna
up og undan si svona. Alveg undan,
beint aftur undan og ég sé það að
það fór ekki að líta fallega út. Þetta
var ekki nema sextugt færi sem ég
var með, ég sá það að hringunum
fækkaði svo fljótt að ég varð að
gera eitthvað annað, annað hvort
varð ég að setja fast í bátinn hrein-
lega eða þá halda í það sjálfur. Svo
ég var nú svo vitlaus að ég vind upp
á hendina og set yfir bakið og spymi
í þóttuna. Það kemur þessi ógurlegi
rykkur og ég áfram aftur fyrir þóttu
og ég finn það að það er ekki tekið
í meira. Ég taldi upp að hún hefði
slitið en svo fór ég að athuga, ég
sá að báturinn er kominn á rek. Ég
dreg hana til mín steindauða, þetta
voru bara dauðateygjumar svona
hrottalegar. Ég get svarið það hún
var alveg steindauð, alveg. Ég gat
tekið hana inn í bátinn og ekki það
síst að það var komið það að físki
í skektuna, að hún þol’ana vel á
borðunum. Jæja, svo þegar ég er
búinn að ná henni inn þá fer ég nú
að athuga, þá sé ég það að báturinn
er á reki og ég fer að athuga hvað
er og ég finn það að krakan er
með. En svo dreg ég upp þá er krak-
an og tvær álmumar af. Það var
það sem bjargaði mér líklega, ann-
ars væri ég ekki hér aðtala við þig.
Ég hefði farið út á eftir henni, held-
ur þú að það sé gáfulegt. Þetta vom
steyputeinar eins og ég var búinn
að segja þér. Þetta var soðið á legg-
inn og það bilaði steypan. Þetta er
alveg eins og að halda við ólma
hesta, vitlausa hesta bara. Ég seldi
hana inn á Djúpavík, þá var síldar-
stationin þar.
Tófa, Nilungur, grásleppa og
nátlúruvernd
Tófur hef ég skotið margar og
það er nú eiginlega ekki nema eitt
sem ég get sagt um það. Þá fór ég
venjulega hér út á Reykjanesbjörg,
ég hef fengið flestar mínar tófur
þar. Svo einu sinni þá skal ég segja
þér héma, þær vora nú oft venjulega
inni, það er þarna grjóturð, ég hafði
það nú venjulega að fæla þær út,
einhvem veginn lagað. Ég fór nú
stundum heim og sótti við og fældi
þær út ef þær vildu ekki fara með
öðra móti, kveikti í. Þá hlupu þær
út, en það vora margar útgöngur
hjá þeim, það er ekki svo gott, þægi-
legt að sjá hvar þær myndu koma
út. Svo er það að það stekkur út
tófa sko, hvít og ég var ekki nógu
fljótur, hún fór undir eins í hvarf.
Ég rakti för hennar, það var snjór,
hún fór beint svona á Kvíasandinn
sem kallaður er. Svo ég sá það þeg-
ar ég kom þama á flugvöllinn, að
það þýddi ekkert að vera að hugsa
upp á hana meira. En pabbi var
búinn að biðja mig að fara fyrir sig
í vitann venjulega þegar ég var á
þessu flakki svona. Svo ég var búinn
að afmunstra tófuna og fer bara
ofan í vitann og var ekkert að herða
mig neitt. En svo legg ég af stað
heim og þegar ég kem svona upp
undir flugvöllinn, þá sé ég hvar tæsa
er að koma neðan af og hún stefnir
sísvona. Hún gat nú ekki farið heim
með sjó því það era nú húsin þar
og já hún var sísvona niður af mér.
Svoldið svona og bí við mig, hún
ætlaði sko að fara á bí við mig. Ég
passaði mig með það að labba þann-
ig að láta ekki stefna á hana, eins
og ég héldi svona sko (Axel sýnir
skástefnu með höndunum) og þá
leggst hún niður sko. Helvíti era þær
nú falskar. Ég passaði mig með það
þegar ég labbaði svona, þá sté ég
alltaf meira upp á annan fótinn
(hlær) og nálgaðist hana svona allt-
af heldur en hélt þó sömu stefnu.
Þegar ég er kominn sí svona beint
norður af henni sko og var nú í
sæmilegu færi, þá snéri ég mér bara
allt í einu við og skaut, ha, hún stein-
drapst náttúralega. Ég gat nú verið
dáldið lúmskur líka (skellihlær og
tekur í nefið), hún ætlaði að láta
mig labba hjá sér, já, já.
Ég hef nú skotið marga’silunga,
það var alvanalegt að maður fór
héma í varimar þegar var verið að
gera til og silungurinn var að taka
uppi. Þá kastaði maður lifur og lét
hann taka uppi eftir lifrinni og skaut
hann um leið. Ég hef
skotið silung bæði
með riffli og hagla-
byssu, þetta er enginn
vandi hann kemur
með nefíð upp úr,
maður verður bara að
vera dáldið fljótur.
Það er bara eitt sem
maður varð að vara
sig á, maður varð að
skjóta á hliðina á hon-
um, með haglabyssu
sko. Það kom fyrir ef
maður skaut beint
framan á þá, þá fóra
þeir í tvennt, höglin
fóru svo þétt á svona
stuttu færi. Þeir vora
bara í tveimur pört-
um, það var ómögu-
legt. En ef maður
skaut á hliðina á þeim
þá kom skotið á haus-
inn á þeim en
skemmdi ekki
skrokkinn á þeim. Það
var ágætt að skjóta
þá með riffli, það var
ágætt, það var sama
hvernig þeir snéra þá.
Það er nú ekki til
grásleppa ef við fáum
hana ekki hér í Reykj-
arfirði. Við eram
héma frammi á
grunninu, langt
frammi, með eina
trossu við Spena. Við
erum Spena samjaðra
fram af Kaldbaks-
homi. Speninn skal
ég segja þér er alveg
samjaðra hominu, þar
eram við með tross-
urnar. Jakob segir að
við þurfum engan
dýptarmæli, því ég sé
með allar rnishæðir
og steina í hausnum
og það held ég _sé
nokkru leyti rétt. Ég
veigra mér alltaf við
að leggja mikið af
netum í maí, það er
alveg hryllingur að fá
mikið af netum eftir
stóran sjógarð. Auð-
vitað tapar maður á
því oft en maður hefur líka grætt á
því stundum.
Mér fmnst náttúravemd vera
gengin út í öfgar eiginlega, ég get
ekki fundið annað. Þó ég sé sam-
mála ýmsu og finnst að það eigi að
vernda náttúrana. Það er til dæmis
ekki fyrir íslendinga að vera að láta
aðra ráða yfir því hvernig íslending-
ar fara með hvalveiðar. Islendingar
hafa lengi stundað hvalveiðar og
hvalastofninn hefur alltaf verið sá
sami. Þeir hafa alltaf haft stjórn á
þessu og það er •óþarfi að láta fara
að stjóma þeim neitt á neinn hátt.
Hvað sem aðrar þjóðir gera, það
getur vel verið náttúralega að þeir
séu að ganga af þessu öllu dauðu.
Það á nú ekki að eiga sér stað, þetta
með reknetin, ha. Það er nú bara
það, það finnst mér ekki eigi að eiga
sér stað, ha. Ég hef heyrt það í frétt-
unum. Já, já, þetta era bara fleiri,
fleiri tugir kílómetra löng net og
þama drepst allt í, fuglar, hvalir og
allt mögulegt. Þetta finnst mér aldr-
ei annað en að banna það undir eins,
algjörlega hreint. Selurinn féll svo í
verði þegar þetta byijaði, þau féllu
bara oní ekki neitt það þýddi ekkert
að drepa sel upp á það. Það var
bara ekki hægt að selja það fyrir
neitt. Þau gerðu meira en að falla
í verði, það var nú það. Þetta kom
sér ógurlega illa skal ég segja þér,
því það var nú talsvert mikið upp
úr selskinnum að hafa. Ég vissi vel
um það, ég skaut svo mikið af kóp-
um og selum og maður gat selt öll
skinn bæði stór og smá. Verðið var
náttúralega misjafnt, það var alltaf
miklu meira verð á kópaskinnum,
vorskinnum. Vorkópum sko það fer
undir eins að vera annar litur á þeim
þegar fer að koma fram á vetur, þá
falla þau í verði.
Ilefur þú lieyrl þaú þcgar ég
skanl fjandann, ha
Hefur þú heyrt það þegar ég skaut
fjandann, ha. Ég hef verið svona lík-
lega innan við tvítugt, sextán, átján
ára eitthvað svoleiðis. Ég get sagt
þér frá því. Mamma sáluga bannaði
mér að skjóta á sunnudögum, ég
mátti aldrei hreyfa byssu á sunnu-
dögum. Og svo var það einu sinni
sem oftar að ég fer út, út fyrir
Hleinabúð sem kallaðir eru og er að
sækja rollurnar, þær vora þar. Þá
er þar kópur sem kemur alveg upp,
bara upp að fótunum á mér, það var
hvíta stafandi logn. Ég gat ekki stillt
mig annað en að hlaupa heim og
sæki byssuna. 0g þá er kópurinn
þama ennþá og hann kemur bara
svona, það var ekki lengra en svona
þrír metrar í hann. Ég hef nú ein-
hvern tímann skotið sel á lengra
færi. Ég skaut þarna á hann, nú það
var ekki neitt nema bara rippið eftir
höglin þar _sem hann var og hann
er horfinn. Ég tel upp á það að hann
hafi sokkið eins og steinn við skotið
sko. Þarna var örgrannt og sandur
og gott að sjá. Ég veð bara, ég gat
vaðið þangað fram s_em hann var
og hann er ekki þar. Ég fer á bátn-
um, ég sæki hann og leita og leita
og ég hef ekki fundið selinn enn,
ha. Það var bara verið að freista
mín ég er viss um það. (Fær sér í
nefið.)
En svo var það einu sinni skal ég
segja þér að þá var það á hvíta-
sunnudag. Þá er ég hérna fyrir neð-
an hús og það er svona hvíta logn,
og ég er að spila á harmónikku. Eg
spilaði á harmónikku hér í þá daga.
Þá kemur selur æðandi hérna bara
alveg upp í vog og heldur þú að
mig hafi ekki langað til að skjóta,
en ég stillti mig nú í það skiptið,
ha. Og veistu bara hvað, ég get svar-
ið það að ég segi þetta satt, hann
skríður upp á flúrumar hérna sem
ég hef sko aldrei séð sel nokkurn
tíma fara upp á alla mína hundstíð
sem ég hef verið hérna. Hann liggur
þarna og ég skipti mér ekkert af
honum, ég lét hann eiga sig, ég lét
ekki fjandann freista mín þá. Svo
líður hvítasunnan og annar í hvíta-
sunnu líður og ekki sést selurinn.
Þriðja í hvítasunnu þá er ég að fara
út í íjárhús að gefa rollunum þá sé
ég sama selinn, þá kemur hann
þarna upp fyrir neðan fjárhúsin sko.
Ég hleyp eftir byssunni og skaut
hann, ha. Já, þá fékk ég hann, fyrir
það þó ég hafi ekki verið að skjóta
hann á hvítasunnudag.
Draugurlnn í rúminu og IHórl
Það var norskt skip sem strand-
aði hér og þá er ketillinn úr því enn
hér frammi í sjó, en það er nú farið
allt annað. Það var sagt að það
væri draugur í því skipi, Nyssi sem
kallaður var, skipið var nú norskt.
Það var að fara til Djúpuvíkur og
strandaði þarna úti frá. Það vora
íslendingar á því eitthvað tveir eða
þrír. Ég get sagt þér það að ég lá
úti fyrir tófu þarna hjá því og meira
að segja í frampartinum á því í
myrkri. Aldrei var ég var við neitt.
Þó er ég ekki frá því, ég ætla alla
vega ekki að fortaka neitt. Maður
getur aldrei sagt um það nema að
það sé eitthvað. Ég var fram úr
hófi myrkfælinn þegar ég var
krakki, ég man eftir því. Það var
líka alltaf þá á kvöldvökunni verið
að segja draugasögur og allt mögu-
legt og þá varð maður myrkfælinn.
Ég var svo myrkfælinn að ég þorði
ekki að sitja á rúminu, ég hélt að
það myndi koma draugur undan
rúminu og taka í lappirnar á mér,
svo ég varð að fara upp í rúmið,
svona var maður sko. Eg man nú
ekki þessar sögur en ég man eftir
þessu. Ég man eftir því að ég sá
einu sinni draug eða ekki draug og
þó um næturtíma. Ég hélt að það
væri draugur, svoleiðis var að við
voram systkinin. Við sváfum saman
ég var til fóta í rúminu og þau syst-
Hundurinn Týri er fimmtán
ára gamall. Iialtur í allar
lappir og heyrnarlaus. En
Axel segir að ef hann fengi
hey rnatæki og aó ef krukk-
að væri í lappirnar á honum
þá myndi hann örugglega
duga í fimmtán ár í viöból.
JB 11
ir mín og bróðir voru til höfða. Svo
vakna ég einu sinni eina nóttina,
skal ég segja þér, þá sé ég einhvern
skollann svart, maður á koddanum
hjá mér. Og ég bara varð svo hrædd-
ur að ég sest upp þarna og vek þau
bæði í hvelli og segi að það sé draug-
ur þarna og þá vakna þau náttúru-
lega og um leið og systir mín segir
„hvurslags er þetta nú eiginlega"
og í því hverfur draugurinn undir -
sængina. Hún svaf í svörtum sokk-
um og þetta voru þeir. (Hlær hátt.)
Þetta er eini draugurinn sem ég hef
séð um dagana.
Þú hefur heyrt um það að það
séu einhveijar fylgjur á undan
mönnum, og þar á meðal Móri og
Móri á nú að fylgja mér, já, já mér
og minni ætt, það er nú líkast til.
Því Óli afí sálugi, hann var skal ég
segja þér í Ingólfsfírði og honum
var sendur, það voru nábúar hans
sem vora eitthvað í illindum. Og
hann sendir honum mórauðan hund.
Hann vakti upp mann og lét fara í
hundslíki og hann átti að drepa Óla
gamla. Óli gamli var með staf og
hundurinn ætl'ar að ráðast á hann,
og þeir slást nú þarna eitthvað,
þangað til Óli gamli, hann setur
hring í kringum sig með stafnum
og skrifar Jesú innan í og manaði
hann svo að koma, þá lagði hund-
urinn á flótta og þetta er Móri sem
menn segja að fylgi allri okkar ætt.
Óhlióóin vló Gálgaholt
En það er eitt sko sem er dáldið
dularfullt skal ég segja þér, það er
þarna fyrir innan vitann, það er
holt sem heitir Gálgaholt, en ég veit
nú eiginlega ekki af hveiju það heit-
ir það. En pabbi var búinn að segja
frá því að hann hefði orðið var við
nokkrum sinnum, ekki þó mjög oft,
einkennilegt hljóð þarna úr holtinu,
þarna. Og við erum einu sinni að
labba heim frá vitanum austur klett-
ana sem kallað er, þá kom þaðan
ámátlegt óhljóð maður. En svo er
það núna fyrir, ja hvað ætli það sé
sex, átta ár síðan, átta eða tíu ár
síðan. Þá eram við með grásleppu-
net þarna frammi af vitanum, Jakob
og ég, svo hann getur borið um
þetta líka. Þá koma þessi ámátlegu
óhljóð, það var hvíta logn og fínt
veður, ég get ekki einu sinni lýst
hvemig óhljóð þetta eru. Þetta er
sannleikur. Ég var að hugsa um það
að þetta væri ekki ólíkt þessum út-
burðarveinum sem var verið að tala
um. Ég veit nú ekki hvernig þau
hafa verið sko. Við hlustuðum á
það, það stóð náttúralega ekki lengi
yfír en nógu lengi til þess. Ja, ég
er ekki frá því að það geti verið eitt-
hvað svona, það getur verið til svo
margt þó maður viti ekki um það.
Heldur þú virkilega að við höfum
aldrei verið til fyrr en núna, lifað í
nokkur ár og drepist síðan út, algjör-
lega án þess að vera nokkurn tíma
til meir. Hvernig getur þú látið þér
detta svona í hug, þú hugsar bara
ekki út í það. Þú ert þó viss um að
þú sért lifandi núna, já, já, þú lifír
nú góðu lífi. Heyrðu, nei ég veit það
ekkl, ég hefði haldið það að það
væri eitthvað. Útlendingar hafa sagt
það til dæmis að það hafí komið
fyrir, þó ég hafí enga trú á því, sko
að fólk sem fætt er bara til dæmis
í Indlandi, að stúlka man eftir sér
nákvæmlega á sama stað og hún
var í fyrra lífi sko, áður en hún dó.
Hún fæðist svo aftur á sama stað,
þekkir húsið, þekkir fólkið. Sko þetta
getur ekki átt sér stað, ha. Þú sérð
það þetta getur ekki átt sér stað
vegna þess að heilinn, hann er nú
eins og bók, við vitum það því við
hugsum. Það er eins og þú sért að
fletta bók þegar þú ert að hugsa.
Þegar við deyjum þá er það náttúru-
lega heilinn, hann fúnar eins og allt
annað og þar getur engin hugsun
verið baka til að leita að, ha. Eg er
sannfærður um að við eigum eftir
að fæðast aftur og höfum fæðst
áður. En það er annað hvað það er
engin vissa að við verðum menn við
getum alveg eins orðið að einhveiju
dýri. Ég fortek það ekki. Það var
einhver sem þóttist hafa verið stóð-
meri í haga, það var einhver íslensk
kerling. Hún þóttist hafa verið í fyrra
lífi stóðmeri í haga, þetta er alveg
rétt, hún mundi eftir því, já, já,“
segir Axel á Gjögri og hlær hástöfum
við tilhugsunina.