Morgunblaðið - 31.01.1993, Blaðsíða 16

16 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31. JANÚAR 1993
__________AF SPJÖLDUM GLÆPASÖGUNNAR/Bartholomew Roberts,_________________
sem kallaður var Svarti Barti, var einn illræmdasti sjóræningi sem uppi hefur verið.
Þó tileinkaði hann sér fáa af siðum og sérkennum sjóræningja. Hann smakkaði ekki áfengi
og hvatti áhafnir sínar til að snerta það ekki. Hann gaf út nýjar reglur sem allir í áhöfnunum
urðu að sverja að fara eftir. Hann lét ekkert virðingarleysi viðgangast.
REGLUSAMI
SJÓRÆNINGINN
BARTHOLOMEW Roberts, sem hlaut viðurnefnið „Black
Bart“, eða Svarti Barti, var einn illræmdasti sjóræningi sem
uppi hefur verið. Hann fæddist um 1682, að því er talið
er. Hálf fertugur að aldri átti hann að baki tuttugu ára
sjómennsku og kunni vel til allra verka, svo sem skipsstjórn-
ar, stjórnar áhafnar og bardagaaðferða í sjóhemaði, en
allt þetta lærðist fljótt hvort sem var um borð í skipum
brezka flotans eða skipum sem einkaaðilar gerðu út í vík-
ingaferðir með samþykki yfirvalda. Þótt Roberts væri frá-
bær sjómaður gat hann aldrei átt von á yfirmannsstöðu á
sjónum vegna þess að hann var ekki af nógu góðum ætt-
um. Hann hikaði við að snúa sér að sjóránum þar til skip-
stjórinn á sjóræningjaskipinu Royal Rover, þar sem hann
var í haldi, féll í launsátri og áhöfnin bauð honum að taka
við skipsstjórninni.
oberts féll vel inn í þetta
nýja hlutverk sitt. Þótt
hann tæki upp nýjan klæðaburð,
(svo Sem skarlatsrautt damaskvesti
og hnébuxur, rauða fjöður í þrí-
strendnum hattinum og gullkeðju
um hálsinn með krossi settum dem-
öntum), tileinkaði Roberts sér fáa
af siðum og sérkennum sjóræn-
ingja. Hann smakkaði ekki áfengi
og hvatti áhafnir sínar til að snerta
það ekki. Hann gaf út nýjar reglur
sem allir í áhöfnunum urðu að
sveija að fara eftir. Hann lét ekk-
ert virðingarleysi viðgangast.
Roberts og nýja sjóræningja-
áhöfnin hans létu úr höfn í júlí
1719. Fyrst var komið við á Prinsa-
eyju, þar sem fyrri skipstjórinn
hafði verið drepinn, og byggðarlag
Portúgala þar lagt í eyði í hefndar-
skyni. Síðan sigldi Roberts skipi
sínu suður með strönd Afríku þar
sem hann tók og rændi tvö skip -
hollenzkt flutningaskip og þræla-
flutningaskip frá Konunglega Afr-
íkufélaginu. Áhöfnin kaus síðan að
halda til Brasilíu, og sigldi Roberts
þangað á mettíma, 28 dögum.
í september áríð 1719 kom Roy-
al Rover að skipalest 42
portúgalskra flutningaskipa sem
voru hlaðin gulli frá Brasilíu, tób-
aki, sykri og húðum. Roberts sýndi
mikla dirfsku, sem varð táknræn
fyrir hann, og sigldi skipi sínu inn
á meðal skipanna, réðst til upp-
göngu á skipið sem var með verð-
mætasta farminn, rændi það (ráns-
fengurinn var metinn á 50.000
dollara) og sigldi á brott án mót-
spymu.
Eftir að hafa fagnað sigri á
Djöflaeyju út af strönd Guiana,
sigldu Roberts og áhöfn hans inn
á Karíbahaf. Þar hrakti brezki flot-
inn þá á flótta og ferðinni var beint
til Nýfundnalands, sem var áfanga-
staður flutningaskipa á leíð yfir
Atlantshafið. í júní árið 1720 sigldi
Royal Rover inn í höfnina á Trev-
assey á Nýfundnalandi þar sem
áhöfnin rændi og ruplaði förmum
tuttugu og sex flutningaskipa.
Roberts hertók eitt skipanna til
eigin nota og gaf því nafnið Royal
Fortune. Við Nýfundnalandsbanka
tók Roberts sex frönsk skip, og
skipti á einu þeirra fyrir skipið frá
Trevassey. Hann setti 28 fallbyssur
til viðbótar um borð í franska skip-
ið og gaf því einnig nafnið Royal
Fortune.
Frá miðju sumri árið 1720 fram
á haust 1721 nutu Roberts og
áhafnir hans ótrúlegrar velgengni.
Út af ströndum Nýja Englands í
Amerfkunýlendum Breta tóku þeir
fjölda skipa herskildi, þar á meðal
herskipið Samuel. Þeir snera aftur
til Karíbahafsins um stund, en
ákváðu svo að halda á ný að Afríku-
ströndum. Veður hamlaði ferðinni
þangað, og þeir lentu í Surinam á
norðurströnd Suður Ameríku.
Án tillits til veru brezka flotans
Samtimateikning af sjóræningjaforingjanum Bartholomew Roberts,
með flota sinn í baksýn.
|úJ plwft. fj
PP| \ •> ••'. ýffi'-
Áhöfn Svarta Barta gerir sér glaðan dag á milli átaka á höfum úti.
15-70% AFSLATTUR
CB
TEPPABUÐIN
SUÐURLANDSBRAUT 26, SÍMAR 681950 OG 814850
kredit
raðgreiðslur
á Karíbahafi ákváð RobertS að
halda þangað á ný. Þar skelfdu
Roberts og áhafnir hans eyja-
skeggja svo mjög að þeir reyndu
án árangurs að leita aðstoðar við
að koma sjóræningjanum fyrir
kattarnef. Roberts móðgaðist svo
vegna þessara tilrauna að hann tók
upp einkafána með mynd af honum
sjálfum standandi á tveimur haus-
kúpum, og á annaristóð „ABH“,
sem táknaði A Barbadian Head
(höfuð Barbadosbúa), og á hinni
„AMH“ eða A Martinican Head
(höfuð íbúa Martinique).
Þegar hann hafði nánast stöðvað
allar siglingar um Karíbahaf ákvað
Roberts að snúa aftur til Afríku
þar sem unnt væri að selja ráns-
fenginn fyrir gull. í Sierra Leone
fékk Roberts upplýsingar um tvö
herskip Breta, Swallow og Weymo-
uth, sem send höfðu verið til Afr-
íkustranda til að gæta hagsmuna
Breta gegn ásókn Roberts og hans
líka. í ágúst 1721 hertók Roberts
freigátuna Onslow, sem Konung-
lega Afríkufélagið, Royal African
Company, gerði út, og eftir að
hafa fjölgað fallbyssum skipsins
úr 26 í fjöratíu varð Onslow þriðja
og síðasta skip hans sem bar nafn-
ið Royal Fortune.
Seint í desember urðu Roberts á
hernaðarleg mistök. Hann treysti
á upplýsingar sem hann hafði feng-
ið um að ensku herskipin yrðu víðs
íjarri ef hann sigldi til baka norður
með ströndinni. En vegna blóð-
kreppusóttarfaraldurs höfðu ensku
skipin tafizt á Prinsaeyju. Hinn 11.
janúar 1722 sigldi Roberts skipum
sínum inn til Whydah, sem var
miðstöð þrælasölu á ströndinni. Þar
með sigldi hann rétt framhjá ensku
skipunum, sem lágu við akkeri hjá
Coast Castle höfða. Ensku skipin
urðu vör við ferðir hans og Swallow
hóf eftirför. Hinn 5. febrúar 1722
sáust skip hans í árósum skammt
frá Lopez-höfða. Roberts sá til
ferða Swallow, en hélt að þar væri
kaupskip á ferð og sendi James
Skyrme skipstóra á Great Ranger
til að elta og hertaka skipið. Skip-
stjórinn á Swallow sneri á brott
og þóttist flýja, en sá til þess að
sjóræningjarnir nálguðust smátt og
smátt. Þegar þeir vora komnir í
skotmál og ekki lengur hætt við
að skotdrunurnar heyrðust til lands
hóf enska herskipið skothríð á sjó-
ræningjaskipið. Skyrme skipstjóri
neyddist til að gefast upp. Eftir að
hafa sent fangana í fylgd gæzlu-
manna til Prinsaeyju, sneri
Swallow til baka að landi þar sem
hin tvö skipin undir stjóm Roberts
biðu.
Roberts var komið á óvart, og
hann reyndi í fyrstu að komast
undan enska herskipinu. En svo
ákvað hann að snúast til varnar. í
fyrstu skothríðinni fékk Roberts
skot í hálsinn og varð það hans
bani. Þetta kom mönnum hans úr
jafnvægi. Þeir vörpuðu líkinu fyrir
borð eins og hann hafði óskað og
reyndu að halda áfram að berjast.
Eftir margra klukkustunda bar-
daga játaði áhöfnin á Royal Fort-
une sig sigraða og baðst griða. 254
fangar voru teknir, og af þeim
voru 169 ákærðir. Allir lýstu sig
saklausa. Sjötíu og fjórir voru sýkn-
aðir, fimmtíu og fjórir dæmdir til
dauða (tveir þeirra fengu síðar
mildari dóma), sautján vora sendir
í fangelsi í London, og tuttugu
voru dæmdir til sjö ára þrælkunar-
vinnu í námum Konunglega Afríku-
félagsins. Fimmtíu og tveir menn,
þeirra á meðal Skyrme skipstjóri,
voru hengdir. Þeir síðustu voru
hengdir 20. apríl 1722. Lík átján
verstu afbrotamannanna voru
smurð tjöru og hengd upp í gálga
á þremur hólum.