Morgunblaðið - 23.03.1993, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. MARZ 1993
11
Norræna kvikmyndahátíðin
Ríkuleg flóra kvikmynda
Úr finnsku myndinni Brunnurinn eftir Pekka Lehto.
Á MORGUN, miðvikudaginn 24.
mars, verður sett 10. Norræna
kvikmyndahátíðin hér í Reykja-
vík, og stendur hún til 27. mars.
Er þetta í fyrsta skipti sem
hátíðin er haldin hér á landi.
Norræna kvikmyndastofnunin
stendur fyrir hátíðinni, með
stuðningi frá Norrænu ráð-
herranefndinni, Reykjavíkur-
borg, menntamálaráðuneytinu
og nokkrum íslenskum fyrir-
tækjum. í tilefni af hátíðinni
koma hátt í annað hundruð
manns til landsins; kvikmynda-
gerðarmenn, framleiðendur,
forstjórar kvikmyndahúsa og
fulltrúar fjölmiðla. Á dagskrá
hátíðarinnar eru tuttugu kvik-
myndir frá Norðurlöndunum
fimm, svo til jafnmargar stutt-
myndir, en einnig verða valin
besta kvikmynd Norðurlanda
síðasta áratugar úr tíu myndum
sem tilnefndar hafa verið.
Þriggja manna hópur sérfræð-
inga í norrænum kvikmyndum
hefur tilnefnt myndirnar Pelli sig-
urvegari, Eðli glæpsins frá Dan-
mörku, Eldspýtnastúlkan frá
Finnlandi, Hrafninn flýgur frá ís-
landi, Leiðsögumaðurinn, Hand-
fylli af tíma frá Noregi, og Fanny
og Alexander, Hundalíf, „II Capit-
ano“ og Fórnin frá Svíþjóð sem
bestu norrænu myndir síðustu tíu
ára.
Ein mynd af tuttugu í aðal-
keppninni hlýtur titilinn „besta
kvikmynd Norðurlandanna 1993“
og peningaverðlaun að upphæð
150.000 danskar krónur og í stutt-
myndaflokknum eru einnig
300.000 króna peningaverðlaun
sem menntamálaráðuneytið gefur
til keppninnar.
Danmörk
Vofa Jaspers (Det skallede
spögelse) heitir fjölskyldumynd
eftir Britu Wielopolska (f. 1951).
Myndin segir frá hinum ellefu ára
gamla Jasper sem býr i dönsku
sveitaþorpi. Kringum Jónsmessu
erfir Jasper fornan skáp og köttinn
Proust, og fer að heyra einkenni-
leg hljóð úr skápnum, auk þess
sem hann sér vofuna Sakleysi
sigla hjá eina tungskinsnóttina.
Samhliða þessari sögu segir frá
eijum Jaspers við skólafantinn
Maurice.
Sárar ástir (Kærlighedens
smerte) er eftir leikstjórann Nils
Malmros (f. 1944), og rekur
þroskasögu unglingsstúlkunnar
Kirsten. Höfuðáherslan er á sam-
band hennar við Sören, ástmann
sinn og fyrrum kennara úr grunn-
skóla, en Kirsten á erfítt með að
takast á við þær breytingar sem
aldur og þroski krefjást af henni.
Sofie er frumraun norsku leik-
konunnar Liv Ullmann í leikstjó-
rastól. Myndin gerist í samfélagi
danskra gyðinga árið 1886 og
rekur þyrnum stráða sögu gyð-
ingastúlkunnar Sofíe. Titilpersón-
an verður ástfangin af kristnum
listmálara að nafni Höjby, en
strangtrúaður faðir hennar neyðir
hana til að giftast Jónasi, sem
reynist tæpur á geði. Sofie eign-
ast son með manni sínum og er
hann vonargiætan í sársaukafullri
tilveru hennar, en sá tími kemur
að hann verður að velja eigin lífs-
leið án afskipta hennar.
Snúkurinn (Snövsen) er fjöl-
skyldumynd í gamansömum dúr,
og segir frá örsmáu fyrirbæri með
eina tá og vináttu þeirra Egils,
sem er 7 ára gamall. Snúkurinn
lendir í ýmsum hrakningum, er
meðal annars skotið á loft og lend-
ir í klóm mannræningja, og allan
tímann leitar Egill dauðaleit að
vini sínum. Leikstjóri er Jörgen
Vestergaard.
Finnland
Ást Söru (Akvaariarakkaus) er
nútíma ástarsaga eftir Clases Ols-
son (f. 1948). Sara er óörugg ung
stúlka, sem leiðist út í lauslæti
vegna kynferðislegrar bælingar
sinnar. Hún á kærasta, Joni, en
hann er ekki nægilegur bógur til
að glíma við þá erfiðleika sem
dynja á sambandi þeirra, vegna
leitar Söru að einhveiju sem hún
veit varla sjálf hvað er.
Brunnurinn (Kaivo) eftir Pekka
Lehto (f. 1948) gerist á bóndabæ
í suðvesturhluta Finnlands. Þar
er Anna-Maija húsmóðir, en hún
fellur saman undan miklu andlegu
álagi. Hún og böm hennar hverfa
sporlaust eina nóttina, en eftir
mikla leit finnst Anna-Maija en
án barnanna og spurningin sem
brennur á yfirvöldum og almenn-
ingi er; myrti hún börnin sín? Sjálf
man hún ekki eftir því sem gerð-
ist á meðan hún var í burtu.
Bóhemalíf (La vie de bohéme)
er útfærsla Aki Kaurismáki (f.
1957) á skáldsögu Henri Murgers
frá árinu 1851, „Scénes de la vie
du bohéme". Myndin sýnir okkur
grátbroslega veröld þriggja lista-
manna í París, þeirra Marcel, Ro-
dolfo og Schaunard, sem eru á
sífelldum flótta undan lánar-
drottnum og leigusölum, enda
peningaleysið nær algert. Þeir
kynnast tveimur saklausum
sveitastúlkum, Mimi og Musette,
en þær eiga erfitt með að fóta sig
á strætum stórborgarinnar.
Týndi sonurinn (Tuhlaajapoika)
er saga um kvalalosta og kvala-
þorsta eftir Veikko Aaltonen (f.
1955). Myndin byggir á þemanu
um hinn veikari og hinn sterkari,
og túlka persónurnar Lindström
og Esa þessa tvo þætti kvikmynd-
arinnar, sem er með ívafi ofbeldis
og morðs.
Noregur
Pólstjarnan (Stella Polaris) er
svipmynd af lífskjörum í Finnmörk
í Norður-Noregi í lok seinni heims-
styijaldar, en þegar þýski herinn
yfirgaf þessar slóðir skildu þeir
eftir sviðna jörð og rústir á svæði
sem var stærra en Benelux-löndin
samanlagt. Fyrrum íbúar svæðis-
ins höfðu búið í fyrrum stríðs-
fangabúðum en þurfa nú að endur-
reisa þorp sín og koma lífinu í
fyrra horf, sem er ýmsum erfið-
leikum bundið. Leikstjóri er Knut
Erik Jensen (f. 1940).
Svartir hlébarðar (Svarte pant-
ere) er sýn leikstjórans Thomasar
Robsahm Tognazzi (f. 1964) á
flokk öfgasinnaðra umhverfis-
sinna, sem beijast fyrir frelsun
dýra og friði á jörðu. Skemmdar-
verk, innbrot og þjófnaðir þykja
þeim ekkert tiltökumál, en ráða-
menn og fjölmiðlar eru vitaskuld
á öðru máli.
Loftskeytamaðurinn (Telegraf-
isten) er túlkun leikstjórans Erik
Gustavson á bókinni Draumóra-
menn eftir Knut Hamsun. Við-
fangsefnið er leitin að hamingju,
sem er í senn með ívafi erótíkur
og örvæntingar. Söguhetjan Rol-
andsen er sérvitur uppfinninga-
maður sem svífst eihskis tii að
vinna ástir hinnar fögru Elísu, en
hún hefur tekið bónorði annars
manns til að þóknast föður sínum.
Rolandsen á erfitt með að afbera
þetta og grípur til örþrifaráða.
Hinn fullkomni glæpur (Det
perfekte mord) er kvikmynd Evu
Isaksen (f. 1956) um kvikmynda-
leikstjórann Pierre, sem vinnur að
gerð kynferðislegrar hrollvekju
ásamt ástkonu sinni Grétu. Hún
leikur tálfagra stúlku sem myrðir
bólfélaga sína. Svipaðir atburðir
fara að gerast í veruleikanum, og
tekur Pierre að gruna að brotal-
amir í sambandi þeirra Grétu hafí
leitt hana út í að framkvæma at-
burði kvikmyndarinnar.
Svíþjóð
Stóri feiti pabbi (Min store
tjocke far) eftir Kjell-Áke Anders-
son (f. 1949), segir frá sambandi
feðga í sveitahéraði í Svíþjóð á
gamansaman hátt. Faðirinn er
athafnamaður mikill, bóndi, aðal-
söngvarinn í bænum Norrköping,
varaformaður fótboltafélagsins og
framkvæmdastjóri lítils flutninga-
fyrirtækis, en heldur mikið gefínn
fyrir sopann. Hann á sér lítið
leyndarmál, sem sonurinn þekkir
„II Capitano" er endursögn Jan
Troells (f. 1931) á sannsögulegum
atburðum sem áttu sér stað í
smábæ í Norður-Svíþjóð árið
1988. Ungt finnskt par myrðir
unglingspilt, föður hans og móður
og leggur síðan á flótta. Fjölmiðl-
ar og almenningur fyllast hryllingi
og fylgjast grannt með eltingar-
leik lögreglu við þessar tvær ör-
væntingafullu manneskjur, sem
endar í Danmörku nokkrum dög-
um síðar.
Freud flytur að heiman (Freud
flyttar hemifrán) er eftir Susanne
Bier (f. 1960). Freud er ung kona
af gyðingaættum, sem þráir frjáls-
ræði, brýst út úr viðjum fjölskyldu
sinnar og á snöggsoðið ástarævin-
týri með mótorhjólaekli. Hún á þó
óuppgerðar sakir við móður
sína.
Englabærinn (Ánglagárd) er
hugarfóstur enska leikstjórans
Colin Nutley, sem rýnir í þröng-
sýni, fordóma og kynþáttahatur í
sænskum smábæ. Þangað kemur
ung stúlka, Fanney, þegar afi
hennar andast og eftirlætur henni
allar eigur sínar, og stingur hún
illyrmislega í stúf við forpokaðan
smábæjarandann, enda eitilhart
afkvæmi stórborgarinnar. Hún
umturnar friðsælu yfirbragði bæ-
jarlífsins, og snúast flestir íbúar
gegn henni,
Oþarft er að kynna fyrir íslensk-
um áhorfendum þær íslensku
myndir sem sýndar eru á hátíð-
inni, en þær eru Svo á jörðu sem
á himni, eftir Kristínu Jóhannes-
dóttur, Börn náttúrunnar, eftir
Friðrik Þór Friðriksson, Ingaló,
eftir Ásdísi Thoroddsen og Só-
dóma Reykjavík, eftir Oskar Jón-
asson. Morgunblaðið mun gera
dagskrárliðum hátíðarinnar frek-
ari skil síðar, og birta dagskrá
hennar daglega.
SFr
Lúðrasveit verkalýðsins 40 ára
________Tónlist____________
Jón Ásgeirsson
Lúðrasveit verkalýðsins hélt
upp á 40 ára afmæli sitt sl. laugar-
dag með tónleikum í Háskólabíói.
Á efnisskránni voru ýmis lúðra-
sveitarlög, marsinn, Gamlir félag-
ar, eftir Árna Björnsson, svítur
eftir Vaughan-Williams og Malc-
olm Arnold, umritanir á Haustinu
eftir Vivaldi og tokkötunni í d-
moll eftir Bach, svo' og íslenskum
lögum eftir Jón Múla Árnason,
Karl O. Runólfsson og Inga T.
Lárusson.
Varðandi umritanir á þekktum
tónverkum er rétt að hafa í huga,
að það er skylda umritarans, að
vera heiðarlegur gagnvart frum-
gerð verksins og það einkenndi
Vivaldi-útfærsluna en aftur á
móti var tokkatan (d-moll) eftir
Bach illilega skæld til og skemmd,
bæði hvað snertir tónræna með-
ferð efnisins og með imbahryn,
sem átti að vera til að poppa upp
gamla Bach, en það er alger
óþarfi.
Önnur verkefni voru ágætlega
útfærð og það var athyglisvert,
hversu hreinn leikur sveitarinnar
var og sáralítið um misfellur.
Brassið var sérlega hljómfallegt
og það var „sungið" á lúðrana og
„tréflokkurinn“ — flautur, 'klari-
nettur og saxófónar — var ekki
þaninn, svo að leikur þeirra var
oftast tandurhreinn.
Þarna hefur stjórnandinn Malc-
olm Holloway unnið vel og voru
vönduð vinnubrögð ráðandi í út-
færslu allra verkefnanna. Unga
fólkið í lúðrasveitinni er gott dæmi
um þá músíksprengingu, sem átti
sér stað með stofnun barnalúðras-
veitanna en á tónleikunum komu
fram ungir einleikarar, sem léku
mjög fallega á trompetta í lagi
eftir Inga T. Lárusson. í Haustinu
eftir Vivaldi og Vikivaka Jóns
Múla reyndi nokkuð á skalatækni
og samstillingu hjá flautum og
klarinettum, auk þess sem ýmis-
legt skemmtilegt gat að heyra hjá
allri hljómsveitinni í svítunum eft-
ir Vaughan-Williams og Malcolm
Arnold. Lúðrasveit verkalýðsins
er óskað til hamingju með afmæl-
ið og sömuleiðis góða tónleika.
Miðasala
á Coppelíu
að hefjast
MIÐASALA á Coppelíu, sem
frumsýnd verður í Borgarleik-
húsinu miðvikudaginn 7. apríl
nk., hófst í gær.
Coppelía er færð upp af Islenska
dansfíokknum í tilefni 20 ára af-
mælis flokksins og þess að 40 ár
eru liðin frá því Listdansskóli Þjóð-
leikhússins, nú Listdansskóli Is-
lands, var stofnaður. Þetta er í
annað skiptið sem Coppelía er sett
upp hér á landi, en hún var fyrsta
stóra verkefni íslenska dansflokks-
ins fyrir 18 árum.
Stjórnandi uppsetningarinnar nú
er Eva Evdokimova, ein frægasta
ballerína samtímans. Hún mun
jafnframt dansa aðalhlutverkið á
3. og 4. sýningu. Tónlistin í Coppel-
íu er eftir Delibes og verður flutt
af lítilli hljómsveit undir stjórn Arn-
ar Óskarssonar, en leikmynd og
búningar eru hannaðir af Hlín
Gunnarsdóttur.
Frumsýningin verður 7. apríl, 2.
sýning, fimmtudaginn 8. apríl, 3.
sýning, laugardaginn 10. apríl
Þröstur Leó Gunnarsson í hlut-
verki dr. Coppelíusar og Lára
Stefánsdóttir í hlutverki dúkk-
unnar Coppeliu, í samnefndum
ballett sem frumsýndur verður í
Borgarleikhúsinu 7. apríl nk.
klukkan 16 og 4. sýning, mánudag-
inn 12. apríl klukkan 20.
(Fréttatilkyiuiing)