Morgunblaðið - 15.04.1993, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 1993
25
á Grundarfirði
n sjávarútvegsstefnu.
idðtil-
ndar
afl til þess að sækja þann afla í sjó
eins og leyfilegt er,“ sagði Skúli.
Hann sagði það sama eiga við síld-
ina þar sem undanfarin tvö ár hefðu
verið skilin eftir um 10% af því sem
heimilt var að veiða, og um 15%
hefðu verið skilin eftir af úthafs-
rækju á síðasta ári.
„Er þetta sú hagkvæmni og sú
þróun sem við eigum að stefna að,
þannig að sókninni verði stillt upp
á þann veg að við getum ekki nýtt
þá fiskistofna sem við megum veiða,
og þá ekki síst á þeim tíma sem
við verðum að skerða sóknina í
þorskstofninn? Ég tel þetta ekki
vera hagkvæmni; þetta er hrein
öfugþróun,“ sagði hann.
Aðeins öfugþróun
blasir við
Helgi Kristjánsson vék að þeirri
tillögu nefndarinnar að Þróunar-
sjóður fengi að kaupa fiskvinnslu-
hús og greiða fyrir þau 75% af fast-
eignamati. Hann benti á mikinn
mun sem væri á fasteignamati milli
byggðarlaga í landinu, og þannig
væri til dæmis hús á Snæfellsnesi
hugsanlega metið á helmingi lægra
verði en hús í Hafnarfirði.
„Ég rek lítið fiskvinnsluhús sem
hefur veitt sex mönnum atvinnu
undanfarin ár og hefur ársveltan
verið um 35 milljónir króna. Bruna-
bótamat hússins er um 13 milljónir,
en fasteignamatið er 2,6 milljónir.
Þetta þýðir að ef ég gengi út úr
húsinu og afhenti það, fengi égtvær
milljónir fyrir að fara heim og
hætta. Þetta er háðungarboð, og
mér er spurn hvaða spekingar fundu
þetta upp. Ef bóndi þyrfti að úrelda
vísitölubú sem er 400 ærgildi, yrðu
honum boðnar 13 þúsund krónur
fyrir ærgildið, sem þýddi 5,2 millj-
ónir fyrir búið. Hann heldur hins
vegar jörð sinni og þetta þykir eng-
um mikið fyrir eina fjölskyldu, en
í mínu dæmi og minna verkamanna
er um að ræða tvær milljónir. Með
þessu verður engin þróun í fisk-
vinnslunni, heldur blasir aðeins við
öfugþróun eins og er í dag. Hér
verður skynsemin að koma til og
talsmenn verða að taka meira tilliti
til fólksins í byggðarlögunum. Það
má ekki lengur hunsa fískvinnslu-
fólkið sem hefur byggt upp kvótann
með sjómönnum og útgerðarmönn-
um og eiga því ótvíræðan rétt I
þessu. Við erum öll á einum báti
og hljótum að vera það þegar allt
kemur til alls.“
Kvótinn sameign þjóðarinnar
Guðmundur Kristjánsson gerði
skipan nefndarinnar að umtalsefni
og benti á að enginn landsbyggð-
armaður ætti sæti í henni. „Ég hef
■ haft nauman tíma til að skoða þessa
skýrslu en mér finnst vera svo til
algert rugl í þessu. Þessir menn eru
ekkert í raunveruleikanum, og eng-
inn af þeim er að beijast í því að
reka fyrirtæki. Hvernig eiga þessir
menn að geta samið almennilega
stefnu fyrir framtíðina?" sagði
hann.
Guðmundur vék að þeirri tillögu
nefndarinnar að óheimilt verði að
afskrifa aflaheimildir sem eigenda-
skipti yrðu að og kvótinn yrði þann-
ig varanleg eign. Hann sagði i því
sambandi að engum sjómanni eða
útgerðarmanni dytti í hug að segja
að þeir ættu fískinn í hafinu. „Það
eru hins vegar margir kerfískallar
sem myndu vilja segjast eiga fískinn
í sjónum, en það er algert bull. Þú
átt ekki fiskinn fyrr en hann er
kominn inn fyrir borðstokkinn. Það
skulum við muna öll hér á lands-
byggðinni að kvótinn er sameign
þjóðarinnar, og á meðan ekki er
hægt að selja hann fer hann ekki
frá okkur.“
Fiskurinn án málsvara
Haraldur Guðmundsson sagði að
ef farið hefði verið eftir því afla-
markskerfi sem sett var í upphafi
1984 og sóknarmark hefði ekki
verið heimilað væri ekki verið að
tala um 200 þúsund tonna þorksk-
vóta í dag heldur kannski 450 þús-
und tonn eins og að hafi verið stefnt
þegar aflamarkskerfið var tekið
upp. „Nú stæðum við með glans á
þessum þrengingartímum, og þjóðin
hefði úr miklu meiru að spila. Þetta
er vandinn og þetta er okkar eigið
vandamál, ekki síst þeirra manna
sem hafa sýslað um þessa hluti.“
Jónas Jakobsson benti á að í
þeirri umræðu sem ætti sér stað
hefði fiskurinn í sjónum aldrei átt
sér neinn málsvara. Auðlindin í
sjónum væri að ganga til þurrðar
vegna pólitískrar stýringar á skipt-
ingu aflans en ekki vegna þess að
veiðarnar hefðu verið auknar.
Kvótakerfið væri að ganga að
mönnum dauðum, og búið væri að
eyðileggja veiðislóðirnar.
„Hefði ekki verið vitlegra að
koma með þekkingu um það við
hvaða aðstæður fiskistofnarnir lifa
og eftir hvaða skilyrðum þeir leita
og síðan stjórna veiðunum?,“ spurði
hann.
Afnám línutvöföldunar
hættulegt landverkafólki
Sævar Friðþjófsson fjallaði í máli
sínu um þá hagræðingu i sjávarút-
vegi sem þeir Vilhjálmur og Þröstur
hefðu gert að umtalsefni, og sagði
það sína skoðun að hagræðing væri
ekki til í kvótakerfínu. Hann vék
að þeirri tillögu um að tvöföldun
kvóta vegna línuveiða í mánuðunum
nóvember til febrúar yrði lögð af
og aflamarki yrði úthlutað til þeirra
skipa sem þær veiðar hafa stundað
á grundvelli aflareynslu. „Gagnvart
því að reka mína útgerð yrði ég
feginn ef línutvöföldunin yrði tekin
af, en ég er hræddur um að ansi
margir missi atvinnuna við það. Ég
fullyrði að þetta er ekkert nema
spurning um atvinnu fyrir þá litlu
■ staði sem hafa að miklu leyti lifað
á línuveiðum, og það eru þeir stað-
ir sem best liggja við miðin. Þeir
staðir verða gjörsamlega búnir ef
þetta gengur eftir.“
Þórður Magnússon tók í sama
streng og Sævar og sagði afnám
tvöföldunar á línu það hættulegasta
sem fram kæmi í skýrslu nefndar-
innar þar sem þetta kæmi illa niður
á landverkafólki.
Vertíðarbátar orðið illa úti
Sigurður Kristjánsson sagðist
taka undir þá fordæmingu á kvóta-
kerfinu sem yfirleitt hefði komið
fram í máli ræðumanna á fundinum.
Hann rakti hvernig þetta kerfi hefði
farið með vertíðarbátana sem fyrir
nokkrum árum hefðu verið uppi-
staðan í vinnu í byggðarlögunum.
„Ég keypti lítinn bát árið 1987 og
þá fylgdu honum 80 tonn af óslægð-
um þorski, en í dag er þessi bátur
með 30 tonn. Það er því sem næst
búið að drepa alla þessa báta nið-
ur, en menn héldu að þeir fengju
að vera með þessi 80 tonn sem er
grundvöllur fyrir tvo menn að lifa
af. Það hefur aldrei verið minnst á
þetta, en það hefur hins vegar ver-
ið minnst á smábátana og að laga
þar eitthvað til. En það er hreinn
dauðadómur yfir þeim ef það á að
fara setja kvóta á þá, og það verð-
ur dauðadómur yfír stórum hluta
af byggðinni í landinu.“
Kvótabraskið ógeðfellt
Rögnvaldur Ólafsson talaði síð-
astur af þeim fundargestum sem
kvöddu sér hljóðs á fundinum. Hann
sagðist vilja gera veigamikla
breytingu á drögum tvíhöfða-
nefndarinnar. Hann hefði verið
harður meðmælandi kvótans á sín-
um tíma, en þannig hefði verið farið
með kvótann að jafnvel hann væri
orðinn honum andhverfur.
„Það er ekki út af kvótanum sem
slíkum, heldur út af braskinu sem
er í sambandi við hann. Kvótabrask-
ið tel ég vera algjöran viðbjóð sem
hefur viðgengist, og við sem höfum
lent í þessu á undanförnum árum
erum búnir að reka okkur á það
hve gífurlegur dragbítur þetta hefur
verið. Sú veigamikla breyting sem
ég vil gera á kvótanum eða þessum
drögum er að byggðunUm verði
úthlutaður kvóti. Það er ömurlegt
að horfa á það að sjá grónar og
blómlegar byggðir fara í rúst ein-
göngu út af þessu kvótabraski."

Málið útskýrt
ir Þröstur Ólafsson t.v. og Vilhjálmur Egilsson gerðu grein fyrir helstu
hafa verið í skýrslu til sjávarútvegsráðherra.
Undirskriftir til vemdar Brákarsundi
60% Borgnesinga
fylgjandi vemdun
Borgarnesi.
í GÆRDAG voru undirskriftalistar, með nöfnum 780 Borgnesinga, sem
vemdunarsinnar Brákarsunds höfðu safnað á undanförnum dögum, af-
hentir Sigrúnu Símonardóttur, forseta bæjarstjórnar Borgamess. Á list-
ana skrifuðu sig 60% Borgnesinga sem fæddir era 1976 og fyrr. Undir-
skriftalistinn hafði m.a. svohljóðandi yfirskrift, „Við undirritaðir íbúar
í Borgarnesi, beinum þeim eindregnu tilmælum til bæjarsljórnar Borgar-
ness að allra leiða verði leitað til að koma megi í veg fyrir að Brákar-
sundi verði lokað í bráð eða Iengd með vegfyilingu út í Brákarey".
Afhending undirskriftalistans fór
fram við Brákarbrúna. Það var Hall-
dór Brynjúlfsson stöðvarstjóri sem
afhenti Sigrúnu Símonardóttur for-
seta bæjarstjómar listana fyrir hönd
vemdunarsinna. Sagði Halldór meðal
annars: „Við emm hér að vetja eina
af merkustu söguminjum Islendinga,
við erum hér að veija náttúruperlu í
bænum okkar. Bæjarbúar fá nú bæj-
arstjóm vopn til þeirrar baráttu. Við
treystum því að bæjarstjóm beiti
þessu vopni til sigurs fyrir vemdun
Brákasunds."
Sigrún Símonardóttir tók við undir-
skriftalistunum og kvaðst leggja þá
fyrir næsta bæjarráðsfund sem hald-
inn yrði næstkomandi þriðjudag og
þar yrði Brákarsundsmálið rætt. Mál-
ið yrði hins vegar ekki afgreit fyrr en
í fyrsta lagi á næsta bæjarstjómar-
fundi sem væri um miðjan maí. Sagði
Sigrún að tekið yrði mið af undirskrif-
talistunum eins og öðmm gögnum
sem bæmst til bæjarstjórnar í málinu.
Önnur undirskriftarsöfnun
Ásamt undirskriftalistunum fylgdu
eftirtalin gögn: Álit náttúruvemdar-
nefndar Mýrarsýslu, álit Vegagerðar
ríkisins um áhrif vegfyllingar á
strauma. Þar kemur fram sú skoðun
að „vogurinn á milli litlu Brákareyjar
og Brákareyjar fyllist af seti og þar
með einnig höfnin, Brákarsund og
Brákarpollur" ef gerð yrði vegfylling
út í Brákarey. Og ályktun þings Ung-
mennasambands Borgfírðinga þar
sem varað er við þeim náttúmspjöllumJ
sem myndu þljótast af því að stífla
Brákarsund. í fylgiskjölum undirskrif-
talistanna kemur einnig fram að yfír
standi önnur undirskriftasöfnun meðal
brottfluttra Borgnesinga og hér-
aðsbúa.
TKÞ.
10 km lagð-
ir á Austur-
landsvegi
LIÐLEGA 10 km kafli verður
í sumar lagður á Austurlands-
vegi, frá Fossgerði að Gauta-
vík. Vélás hf. á Egilsstöðum
átti lægsta tilboð í verkið í út-
boði Vegagerðarinnar, 39,6
miHjónir kr. sem er tæplega
60% af kostnaðaráætlun.
Kostnaðaráætlun Vegagerð-
arinnar hljóðáði upp á 66,4 millj-
ónir kr. Flest þeirra tólf tilboða
sem bárust í verkið vom undir
þeirri tölu.
Verktaki á að skila veginum
fullgerðum 15. nóvember í haust.
Sérfræðiálit um rekstur stálbræðsiunnar
Efasemdir um
tækjabúnaðinn
HARALDUR Þór Ólason, eigandi Furu hf. segist reikna með að ákveð-
ið verði á næstu dögum hvort fyrirtækið kaupi stálverksmiðjuna í
Hafnarfirði í samvinnu við Hafnarfjarðarbæ og verkalýðsfélög í bæn-
um. Skömmu fyrir páska voru lagðar fram niðurstöður tveggja sérfræð-
inga frá Danmörku og Bretlandi sem fengnir voru til að leggja mat
á rekstrarmöguleika verksmiðjunnar. Koma fram talsverðar efasemd-
ir um tækjabúnað verksmiðjunnar í áliti danska sérfræðingsins, auk
þess sem bent er á að stálverð sé nú með lægsta móti í Evrópu.
Haraldur sagði að niðurstöður sér-
fræðinganna væru ekki samhljóða en
þær breyttu ekki hans skoðun á rekstri
verksmiðjunnar. „Þetta er spurning
um kjark og þor,“ sagði hann.
Álit kynnt í bæjarráði
Fjallað verður um málið í ljósi þess-
ara nýju upplýsinga á bæjarráðsfundi
í Hafnarfirði í dag. Gunnar Rafn Sig-
urbjörnsson bæjarritari í Hafnarfirði
sagði að áhugi bæjarins á að koma
verksmiðjunni í gang væri enn til stað-
ar en í framhaldi af fundi aðila máls-
ins með erlendu sérfræðingunum yrðu
bærinn og verkalýðshreyfíngin að
svara hvort þessir aðilar væru tilbúnir
að standa áfram að málinu og þá
hvemig.
„Það er ljóst að menn þurfa að
skoða forsendumar aftur og það
krefst nýrra svara frá Fum, frá verka-
lýðshreyfingunni og frá Hafnarfjarð-
arbæ,“ sagði hann.
Vísitala framfærslukostnaðar
Mælir 3,3% verðbólgu
á 12 mánaða tímabili
KAUPLAGSNEFND hefur reiknað vísitölu framfærslukostnaðar miðað
við verðlag í aprílbyijun 1993. Vísitalan í apríl reyndist verða 165,9
stig og hækkaði um 0,3% frá mars 1993. Vísitala vöru og þjónustu í
apríl reyndist verða 169,1 stig og hækkaði sömuleiðis um 0,3% frá
mars 1993, segir í frétt frá Hagstofu íslands.
Nýjar bifreiðar hækkuðu um 2,1%
sem hafði í för með sér 0,15% vísi-
töluhækkun. Af öðmm hækkunum
má nefna hækkun húsnæðiskostnað-
ar sem olli 0,08% hækkun vísitölunn-
ar og 2,2% hækkun á tannlækna-
kostnaði sem hækkaði vísitöluna
0,03%.
Síðastliðna tólf mánuði hefur vísi-
tala framfærslukostnaðar hækkað
um 3,3%. Undanfarna þijá mánuði
hefur visitalan hækkað um 1,1% sem
jafngildir 4,5% verðbólgu á heilu
ári. Sambærileg þriggja mánaða
breyting á vísitölu vöm og þjónustu
svarar til 4,9% verðbólgu á ári.