Morgunblaðið - 15.12.1994, Qupperneq 30

30 FIMMTUDAGUR 15. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Kerta-
stjakar
LEIRLIST
Listhús í Laugardal
KERTASTJAKAR
10 félagar
Leirlistafélagsins
Opið virka daga frá 13-18.
Laugardaga 11-18. Sunnudaga
14-18, til jóla. Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ er jólalegt í Listhúsi í
Laugardag eins og vera ber og
mikil athafnasemi í húsinu, svo
sem lesendur blaðsins hafa orðið
varir við á síðum blaðsins undan-
farið. Ekki spillir að í aðalsal húss-
ins er sýning á kertastjökum Leir-
listarfélagsins, sem allt eru allt
konur: Láru Samúelsdóttur, Kol-
brúnu Kjarval, Steinunni Marteins-
dóttur, Ellu Guðmundsdóttur, Sig-
rúnu Gunnarsdóttur, Elísabeti
Haraldsdóttur, Margréti Salóme
Gunnarsdóttur, Amfríði Láru
Guðnadóttur, Jónínu Guðnadóttur
og Guðrúnu Indriðadóttur.
Það er helst að kertastjakar
tengist trúarsiðum, enda hafa þeir
verið mest áberandi í kirkjum og
musterum sem mikilvægur þáttur
í lýsingu þeirra, en einnig í sjálfum
trúarathöfnunum. Stílsaga þeirra
er nokkur, en það reyndist furðu
erfitt að hafa. upp á heimildum um
hana jafn ríkur þáttur og kertastj-
akar eru nú annars í kirkjulist og
helgihaldi og jafn margvísiegir og
þeir geta verið. Fundist hafa kert-
astjakar í víkingahaugum og til
eru afburða fallegir stjakar frá
eldri miðöldum, t.d. koparstakar
sem gerðir voru í Limoges í Frakk-
landi á 12. öld.
Þessi ígrip í söguna eru til kom-
in vegna þess að mikill helgibiær
svífur yfir rýminu, sem rekja má
til þess að form sumra kertastjak-
anna er mjög trúarlegt, jafnvel
ekki ósvipað og í stjökunum frá
Limoges. Svo eru litirnir á stund-
um ívið stásslegir, eins og fyrir
kemur í nútíma kirkjuhaldi. Þá
hættir sumum við fuli ódýrum og
glansandi glerungi, en hann er eitt
af þýðingarmestu atriðunum við
gerð leirmuna. Getur skipt sköp-
um, því að yfirborðslegur glerung-
ur rýrir formgæðin, getur í öllu
faili gert þau óyndislegri. Veit ég
til þess að margur snjallur leiriist-
armaðurinn hefur eytt árum í
rannsóknir á samsetningu og
áferðareiginleikum glerungsins.
Að öðru leyti er fjölbreytnin
mikil, þótt maður sakni úrskerandi
sjálfstæðrar formkenndar, en slíkt
verður æ fátíðara að rekast á í
tæknivæddu þjóðfélagi. Hér á ég
við að sjálft formið tali á kjarn-
miklu máli handíðarinnar, en ekki
að það segi t.d. sögur úr ævintýra-
bókum eða af verksviði hvunn-
dagsins.
Einnig saknar maður nokkurra
snjallra ieirlistarkvenna, sem vinna
meira í sjálfu forminu og eru sum-
ar að auk gæddar ísmeygilegri
kímni, sem hefði gert sýninguna
jarðbundnari. Þessi atriði koma
síður fram í verkum hinna grónu
leirlistarkvenna en hjá nýgræðing-
unum og má það vera vegna
breyttra áhersla og kennsluþátta
í listaskólum nútímans.
Annars er ómaksins vert fyrir
þá mörgu sem hafa áhuga á kerta-
stjökum að gera sér ferð í Listhús-
ið við Engjateig og þar er að auk
margt fleira að sjá og skoða.
Bragi Ásgeirsson
Svanhildur og
Anna Mjöll syngja
fyrir börnin
TONUST
Illjómdiskar
Litlu börnin leika sér
Svanhildur og Anna Mjöll (eimiig
bakraddir) syngja barnalög. Útsetn-
ingar og stjórn: Olafur Gaukur, sem
einnig leikur á gítar. Blásarakvintett
Reykjavikur. Forritun, hljómborð,
hljóðgerflar: Pétur Hjaltested. Hljóð-
blöndun: Pétur Hjaltested. Ólafur
Gaukur. Útg. Tónaljón.
Dreifing Japis.
HÉR kemur síðbúin umsögn um
aldeilis stórfínan hljómdisk fyrir
börnin okkar — og okkur sjálf!
Allt hjálpast að til að
svo megi vera, ferskt
efni (reyndar splunku-
nýtt, miðað við fyrri
tvær barnajdötur Svan-
hildar og Olafs Gauks,
auk þess sem. Anna
Mjöll slæst með í hóp-
inn), skýr og aðlaðandi
söngur, smekklegar út-
setningar (engin sí-
bylja, guði sé lof!) og.
mjög góður hljóðfæra-
leikur, eða er við öðru
að búast af Ólafi Gauk
með gítarinn sinn að
ekki sé minnst á Blás-
arakvintett Reykjavík-
ur með valinn mann í
hveiju rúmi?
Þesar fallegu útsetn-
ingar og flutningurinn (Anna Mjöll
svolítið og bara alveg passlega
,,blúsuð“) gera reyndar útslagið
um gæði disksins, þó að allt séu
þetta þekkt og indæl lög og textar
(Öm Snorrason, Halldór Laxness,
Kristján frá Djúpalæk, Sveinbjörn
Egilsson o.fl.). Allt einfalt og skýrt
og í rólegri kantinum (enginn
popp-trommuleikur), en þó laust
við þá einhæfni (að ég ekki segi
„hjakki") í undirleik sem við eigum
að venjast í íslenskum bamaplöt-
um. Hljóðfallið fremur leikið af
bassa, gítar og jafnvel suður-amer-
ískum ásláttarhljóðfærum til fyll-
ingar, sem kemur í veg fyrir sí-
byljublæinn fræga. Strengir leika
talsvert hlutverk og bera með sér
mýkt. Og loks sjálfur Blásarakvint-
ettinn (sér algjörlega um undirleik
í þrem lögum — auk Afmælislags-
ins) kemur víðo fram allur eða ein-
staklingur úr honum.
Lagavalið sjálft mun hafa verið
gert með aðstoð fóstra í leikskólum
(sem er góð hugmynd) og ættu
því litlir krakkar að kannst við flest
lögin — jafnvel Óla lokbrá eftir
Carl Billich og Upp og niður og
Þrjá kettlinga eftir Olaf Gauk.
„Hann á afmæli- (Hún á af-
mæli...) í dag“ hefur trúlega ekki
komið fyrr út á plötu — sungið á
íslensku. Blásarakvintettinn leikur
það svo einu sinni yfir í lokin —
og við getum tekið undir.
Upptaka (Hljóðsmiðjan) er skín-
andi góð. Textar eru í bæklingi, sem
er skemmtilegur og smekklegur.
Alveg nauðsynlegur hljómdiskur
fyrir börnin. Falleg jólágjöf.
Oddur Björnsson
- frá öðru fólki og athöfnum þess
MANNAKYNNI
MANNA
KYNNI
eftir Vilhjálm Hjálmarsson
fyrrverandi ráðherra
Vilhjálmur Hjálmarsson fyrrverandi
ráðherra segir hér á sinn glettna og
hlýlega hátt frá fjölda fólks sem
hann hefur átt samleið með.Við
sögu koma 540 karlar og konur -
til að mynda bændur og biskupar,
húsmæður, stjórnmálamenn,
kennarar og sjómenn, framreiðslu-
stúlkur og forsætisráðherrar.
er skemmtileg og fróðleg bók sem
fengur er að.
ÆSKAN
Nýjar bækur
• ÚT ER komið 6. bindi í
bókaílokknum Betrihelm-
ingurinn eftir Bjarka
Bjarnason, Braga Berg-
mann og Sólveigu Jónsdótt-
ur. í bókinni er að finna frá-
sagnir kvenna, sem giftar eru
þekktum einstaklingum.
Hanna Ingólfsdóttir hús-
freyja, maki Matthías Jo-
hannessen skáld og ritstjóri,
Sigríður Atladóttir húsfreyja,
maki Vigfús Jónsson bóndi á
Laxamýri, Sigrún Magnús-
dóttir borgarfulltrúi, maki
Páll Pétursson alþingismaður,
Toby Sigrún Hermann sál-
fræðingur, maki Gunnar
Þórðarson tónlistarmaður.
Bókin er prýdd fjölda mynda.
Útgefandi er Skjaldborg.
Bókin er 197 bls. Verð 3.480
krónur.
• FORLAGIÐ íslenskur
annáll hefur gefið út bókina
„íslenskur annáll 1987“.
Þetta er níunda bókin í sam-
nefndum bókaflokki. Bókin
er 33 bls. í stóru broti, prýdd
fjölda mynda. í bókinni er
atburðum ársins 1987 raðað
í rétta tímaröð og þar stuðst
við blöð og tímarit frá þessum
tíma. Bókin er heimildarsaga
í máli og myndum.
í kynningu útgefanda seg-
ir: „Tímasetning útgáfunnar,
þ.e. að nú á árinu 1994 er
verið að gefa út íslenskan
annál 1.987, gefur lesendan-
um tækifæri til að skoða á
ný atburði sem hafa aðeins
fjarlægst í tíma og sjást þá
oft í nýju ljósi. Til dæmis líta
menn trúlega nokkuð öðrum
augum í dag en þeir gerðu
þá, sama hvar í flokki þeir
standa, á stjórnmálaviðburði
ársins 1987, en þáklofnaði
Sjálfstæðisflokkurinn, Borg-
araflokkurinn varð til, síðan
komu sgulegar kosningar og
erfið stjórnarmyndun."
• ÚT ER komin „Bankabók-
ín“eftir Örnólf Arnason.
„Bankabókin “ er eins konar
sjálfstætt framhald af „Á slóð
kolkrabbans“ sem út kom
1991.
í kynningu útgefanda seg-
ir: „I Bankabókinni er farið
bakvið tjöldin í bönkum lands-
ins og spáð í spil peningakerf-
isins í fylgd með Nóra, sögu-
manninum úr „Kolkrabban-
um“ sem þekkir svo vel til í
efstu lögum þjóðfélagsins.
Lesandinn fær að gægjast inn
þar sem útvalin stórmenni á
þreföldum ráðherralaunum
sitja í góðu yfirlæti við að
ákveða vexti, verðbætur og
þjónustugjöld handa þér að
borga.“
Útgefandi er Eldey hf.
Bankabókin er 252 bls. prýdd
mörgum ljósmyndum. Auk
þess er að finna í bókinni ítar-
legar upplýsingar um stjórn-
endur bankanna ásamt töflum
um launakjör þeirra. Verð
Bankabókarinnar er 3.480
krónur.
• LÚPÍNA eftir Lárus Hin-
riksson er komin út. Hér er
á ferðinni skáldsaga á PC-
"diski í Windows-umhverfí sem
auðveldar aðgang að texta til
lestrar á skjá.
í kynningu útgefanda seg-
ir: „Þetta er spennandi saga
sem gerist árið 1994 og segjr
frá baráttu eins manns daginn
sem hann reynir að lækna
fyrsta manninn af HIV-smiti,
en eitthvað fór úrskeiðis. Sag-
an gerist að mestu á einum
sólarhring í Los Angeles dag-
inn sem hann framkvæmdi
lækninguna.“