Morgunblaðið - 26.11.1995, Blaðsíða 22

22 B SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Reynum að búa
tilævintýri
Kammermúsíkhátíðin í Kuhmo var haldin í 26.
sinn í sumar. Segja má að hátíðin hafi hlotið al-
þjóðlega viðurkenningu og haldin var eins konar
„minni“ Kuhmo-hátíð í London dagana 4.-8. októ-
ber í haust, auk þess sem listamenn hennar lögðu
leið sína á hátíð í Japan. Súsanna Svavarsdóttir
heimsótti hátíðina á dögunum og ræddi við listræn-
an stjórnanda hennar, Seppo Kimanen.
FINNLAND er á þeim landa-
mærum sem tónlistarhefð-
ir austurs og vesturs mæt-
ast og á Kammermúsíkhá-
tíðinni í Kuhmo þetta árið mættust
tónsmíðar Franz Schuberts og
Dmitris Shostakovich. Verk þeirra
voru þema hátíðarinnar. Morgun-
tónleikar voru þó helgaðir J.S.
Bach, eins og stundum fyrr, og
Henry Purcell. Og á tónleikum sem
haldnir voru á síðkvöldum var aðal-
lega boðið upp á verk slavneskra
tónskálda. Yfirumsjón með Schu-
bert-hlutanum hafði hinn kunni
píanóleikari, prófessor Ralf Got-
hóni, en hingað til hefur listrænn
stjómandi hátíðarinnar, Seppo Ki-
manen, séð einn um verkefnaval
og val á listamönnum.
Gothoni sem hefur ekki verið
viðriðinn kammermúsíkhátíðina í
Kuhmo áður, sagði það hafa verið
einstaka reynslu. „Það hefur verið
heillandi að vera hér,“ sagði hann.
„Ég hef hlustað á flesta konsertana
þennan hálfa mánuð sem hátíðin
hefur staðið og leikið með á öðmm.
Og ég verð að segja að það hefur
verið mjög gaman að setja saman
svo þétta dagskrá af verkum Schu-
berts. Hér hafa verið leikin verk
hans, allt frá þeim köldustu, til
þeirra heitustu og hér hefur því
verið kjörið tækifæri til að fá yfir-
lit yfír feril hans. Svo er hátíðin
óhemju vel skipulögð og tengsl
stjómenda hennar og listamann-
anna sem taka þátt í henni eru til
fyrirmyndar.“
Listrænn stjórnandi hátíðarinn-
ar, Seppo Kimanen, sagði að mark-
miðið hefði verið að fá 40.000
áheyrendur þetta árið - og það
hefði tekist. „Markmið okkar er að
gera betur með hverju árinu,“ sagði
hann. „Við Finnar höfum gengið í
gegnum kreppuástand eins og aðr-
ir á seinustu árum, sem þýðir að
bæði almenningur og þeir sem fjár-
magna hátíðir af þessu tagi, velta
hverri krónu fyrir sér og það þýðir
ekkert að slaka á. Samkeppnin er
hörð, vegna þess að hér í Finnlandi
eru listahátíðir um allt land, allt
sumarið. Það er hefð sem við eram
mjög stoltir af. Við þurfum að
miklu leyti að fjármagna hátíðina
með innkomu okkar og það hefur
verið gleðilegt fyrir okkur að þeim
hefur fjölgað ár frá ári, jafnvel
núna þegar fólk hefur svo miklu
minna á milli handanna. Bærinn
er ekki heldur í alfaraleið og fólk
þarf virkilega að hafa fyrir því að
koma sér hingað. Og það er kostn-
aðarsamt. Við verðum því að halda
miðaverði í algeru lágmarki; getum
alls ekki haft það hærra en það
er og því fer mikill hluti af árinu í
að leita eftir fjárhagslegum stuðn-
ingi fyrir næstu hátíð. En markmið
okkar er ekki að græða, heldur að
halda lífi - og það er ljóst.að það
munum við gera.
Við hér í Kuhmo eram líka mjög
stolt af því hvað okkur gengur vel
að fá úrvals tónlistarfólk til að
vinna með okkur. Það kemur hing-
að fyrir tónlistina og það segir sitt
um gæði hátíðarinnar.“
Auk þess sem píanóleikarinn
Ralph Gothóni tók þátt í hátíðinni
í ár, mættu til leiks hinn heims-
frægi Chingrilan kvartett, sem ís-
lenski víóluleikarinn Ásdís Valdi-
marsdóttir er gengin til liðs við,
Shostakovich kvartettinn, Nýi Hels-
inki kvartettin, Borodin kvartettinn
auk Síbelíusar kvartettsins. Kosta-
mus Orthodox kirkjukórinn hélt tón-
leika og Perko-Pyysalo Poppoo sá
um jasshlið hátíðarinnar. Flautu-
leikarinn Petri Alanko er orðinn
fastur gestur á hátíðinni, bæði sem
hljóðfæraleikari og kennari í virtú-
ósanámskeiðum hennar, auk klari-
nettuleikarans Eduards Branner,
SHOSTAKOVICH-kvartettinn.
RALF Gothóni
SEPPO Kimanen
fíðluleikarans Peters Csaba, píanó-
leikaranna Philippes Cassard, Jean
Francois Heisser og Peter Frankl,
sellóleikaranna Karine Georgian og
Frans Helmerson, sem er listrænn
Korsholm hátíðarinnar í Svíþjóð,
hörpuleikarans Andrew Lawrence-
King og sænsku söngkonunnar
Lenu Hoel. Og mun fleiri mætti
telja.
„Listræni staðallinn á þessari
hátíð hefur verið mjög hár,“ segir
Seppo Kimanen. „Við höfum alltaf
lagt okkur fram um að hafa góða
tónleika og góðar hátíðir, en ég
held við höfum aldrei haft svona
mikið af jafngóðum tónleikum frá
upphafi til enda.
Það hefur ekki síst verið ánægju-
legt að heyra að munurinn milli
erlendra og finnskra listamanna
hefur nánast horfið, hvað aðsókn
að tónleikum varðar. Áður vildu
finnskir áheyrendur bara koma á
tónleika hjá erlendum gestum okk-
ar en þetta árið hefur ekki verið
neinn munur á aðsókn. Finnskir
tónlistarmenn hafa verið jafnmikið
í stjörnuhlutverkum og erlendir.
Það hefur líka aukið á orðstír
Akvað að prófa allt
o g byrj aði á toppnum
í vorgekk íslenski víóluleikarinn Ásdís Valdimars-
dóttir til liðs við hinn heimskunna Chilingrian-
kvartett. Súsanna Svavarsdóttir hitti Ásdísi á
Kammertónlistarhátíðinni í Kuhmo og spjallaði við
hana um kvartettinn og aðdraganda þess að hún
gekk til liðs við hann.
AÐ er satt sem listrænn
stjórnandi Kuhmo-hátíð-
arinar, Seppo Kimmanen,
segir: Hún er ekki í alfara-
leið. Eiginlega er hún svo langt
norður í landi og langt frá öllu sem
er að gerast að þessi litli bær er
varla á kortinu. Jafnvel þótt maður
bafi eytt tveimur dögum í að kom-
ast þangað frá okkar kalda landi
og viti að tónlistin verður himnesk
á maður ekki von á hveiju sem er.
Síst af öllu því að hitta islenska
tónlistarmenn sem era meðlimir í
heimsfrægum sveitum. Líklega ein-
hver annesjamennska að taka bara
eftir þeim sem eru einsöngvarar og
einleikarar en síður eftir því að
hljóðfæraleikrar okkar ná svo langt
á sviði kammertónlistar að vera
teknir inn í kvartetta sem hafa
skapað sér góðan orðstír.
Það var í þijátíu stiga bræðandi
hita á þessum undurfagra stað sem
ég stóð fyrir aftan unga konu sem
var að tala ensku og hugsaði um
leið- Hún er íslensk. Nokkram mín-
( útum síðar sneri konan sér við og
var þar þá komin Ásdís Valdimars-
dóttir víóluleikari sem við fréttum
á vordögum að hefði gengið í liðs
við Chilingrian kvartettinn breska.
Hér var hún komin, ásamt öðram
meðlimum kvartettins, til Kuhmo
þar sem hún kom fram með þeim
í fyrsta sinn. Hafði áður verið með
; þeim að kenna í Svíþjóð. Ekki var
að heyra annað en Ásdís væri rétti
hlekkurinn í þessum frábæra kvart-
ett
Ásdís, sem hefur síðastliðinn
fjögur ár búið í Frankfurt í Þýska-
landi og leikið með _ Deutsche
Kammerphilarmoni i Bremen og
Ensemble modeme, hyggst nú söðla
um og er þessa dagana að pakka
niður föggum sínum til að flytjast
til Lundúna. Sjálf sagðist hún ekki
alveg vera búin að ná því að hún
væri byijuð að leika með þessum
frábæru tónlistarmönnum og þegar
hún er spurð hvernig það kom til
hristir hún höfuðið í forundran og
segir. „Ég er eiginlega ekki búin
að ná því sjálf.“
Chilingrian kvartettinn var stofn-
aður í London 1971 og fljótlega
eftir stofnun lék kvartettinn á Edin-
borgarhátíðinni, hátíðunum í Bath
og í Aldeburgh og þaðan lá leiðin
til Vestur-Evrópu þar sem hann lék
í Amsterdam Concertgebouw,
Munich Herkulessaal, Ziirich Ton-
halle, Vienna Konzerthaus og
Stockholm Konserthuset. Kvartett-
inn debúteraði í New York' árið
1976 og síðan hefur hann farið í
tónleikaferðir um Bandaríkin,
Kanada, til Austurlanda, Suður-
Ameríku, Afríku, Ástralíu og Nýja
Sjálands. Á þessum árum hefur
kvartettinn hljóðritað fyrir EMI,
RCA, CRD, Nimbus og CHANDOS.
Hljóðritun Chilingrian á sex kvart-
ettum Mozarts, sem voru tileinkaðir
Haydn, var kosinn besta strengja-
kvartetts-hljóðritun af hinu virta
tónlistartímariti Gramophone — og
nú nýverið hefur kvartettinn hljóð-
ritað verk Schumanns, Haydns,
Dvoraks, Bartoks og Prokofievs
fyrir CHANDOS. Hann hefur leikið
hjá öllum helstu útvarps- og sjón-
varpsstöðvum í Evrópu og Banda-
ríkjunum og er „Quartet-in-Resi-
dence,“ í Royal College of Music í
London. Chilingrian kvartettinn er
einn af fáum strengjakvartettum í
heiminum sem starfa allt árið og
er á stöðugum ferðalögum um
heiminn. Það er því dálítið ævintýri
sem bíður víóluleikarans Ásdísar
Valdimarsdóttur — sem var ein af
tíu til fimmtán sem sóttu um inn-
göngu.
„Fyrir þremur árum ætlaði víólu-
leikarinn þeirra að hætta,“ segir
hún og þá kpm til greina að ég léki
með þeim. Úr því varð hins vegar
ekki, þar sem hann ákvað að vera
áfram. Svo frétti ég í vor, af tilvilj-
un, að nú vantaði þá víóluleikara
og hafði samband við vinkonu mína
sem býr í London og þekkir meðlimi
kvartettsins. Hún hefur alltaf hald-
ið því fram að ég væri rétti víólu-
leikarinn fyrir kvartettinn og ég
ákvað að sækja um ... Núna skil
ég ekkert í því að ég skyldi þora
að spila fyrir þá. Enda fór svo að
þegar nær dró þeim tíma að ég
skyldi fara í prafu fannst mér þetta
alger tímasóun. Tímasóun fyrir alla
aðila. Ég tók upp símakortið mitt
og ákvað að hringja í þá til að segja
þeim að ég væri hætt við en sam-
bandið slitnaði alltaf. Þegar ég kom
heim um kvöldið heyrði ég í Levon
á símsvaranum mínum og hann
virtist svo indæll að ég ákvað að
prófa. Ákvað Að fara og eiga bara
skemmtilega viku í Lundúnum með
vinkonu minni.
Svo fór ég að spila fyrir þá og
reiknaði með því að ef þeim þætti
eitthvert vit í mér myndu þeir biðja
ÁSDÍS Valdimarsdóttir
mig að spila á einum tónleikum
méð þeim og sjá til hvort ég pass-
aði inn í kvartettinn. Þegar prufu-
spilinu var lokið fannst mér ég bara
galin að hafa látið mér detta þetta
í hug og ákvað að fara í langan
göngutúr um London til að jafna
mig. Þegar ég kom heim til vinkonu
minnar spurði hún hvar í ósköpun-
um ég hefði verið. Þeir Levon, Char-
les og Philip hefðu allir komið:
„Varla hefur það verið til að segja
þér að þú hafir verið ömurleg,“
sagði hún og ég var alveg ráðvillt.
Það kom svo í ljós að þeir höfðu
prófað 10-15 manns og meðal
þeirra voru nokkrir sem þeir vildu
prófa aftur en vora ekki allir sam-
mála um. Ég var sú eina sem þeir
voru allir sammála um og var ráðin
„á spottinu."
Ég var á einhveiju „flippi“ í vor.
Ákvað að prófa allt og byijaði efst,“
segir Ásdís og hlær. „Ég hafði svo-
sem engu að tapa en ég verð að