Morgunblaðið - 09.02.1996, Qupperneq 6

6 FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kortastofnanir á Norðurlöndum gefa út tölvudisk
Morgunblaðið/Árni Sæberg
GUÐMUNDUR Bjarnason umhverfisráðherra tók við fyrsta
geisladiskinum með landakorti af Norðurlöndunum úr hendi
Agústs Guðmundssonar, forstjóra Landmælinga ríkisins. Guð-
mundur kvaðst hlakka til að kynna sér möguleika kortanna.
DÆMI um íslenska skjámynd af Norðurlandakorti á geisladiski.
Tobin orðinn
for sætisr áðherra
Nýfundnalands
Landakort
fyrir
tölvuvædda
þjóð
LANDMÆLINGAR íslands og
aðrar kortastofnanir á Norður-
löndum hafa gefið úr geisladisk
fyrir tölvur, CD-ROM, með
landakortum af öllum Norður-
löndunum. Agúst Guðmundsson,
forstjóri Landmælinga íslands,
segir að diskurinn nýtist við
ýmis sérverkefni, kennslu og sem
almennur fróðleikur. Guðmund-
ur Bjarnason umhverfisráðherra
kveðst sannfærður um að tölvu-
vædd þjóðin eigi eftir að nota
diskinn mikið í vinnu, námi og
frístundum.
Diskurinn sýnir heildarkort af
Norðurlöndunum, þar með talið
Grænland og Færeyjar, í mæli-
kvarðanum 1 á móti 15 milljón-
um, auk útlína annarra landa I
Norður-Evrópu. Af hveiju Norð-
urlandanna eru þrenns konar
kort, í mælikvarðanum 1 á móti
2 milljónum. Með mismunandi
skipunum á tölvunni er hægt að
skoða staðfræðikort, þar sem
sýndir eru bæir og borgir, vega-
kerfi, flugvellir, örnefni, skógar,
hraun og jöklar, vatnakerfi og
landamæri. Annar möguleiki er
að kalla fram hæðarkort, sem
sýnir hæðarmismun lands í sam-
spili við ár og stöðuvötn, og loks
sýnir stjórnsýslukort landamæri
og stjórnsýslulega skiptingu
landanna. Stjórnsýslukort yfir
ísland sýnir þannig umdæmi
sýslumanna og afmarkar þjóð-
garða. Hugbúnaður gefur ýmsa
möguleika við leit að nöfnum og
landfræðilegum hnitum, mæl-
ingu vegalengda og flatarmáls,
innsetningu nafna og teikninga
og flutning gagna yfir í önnur
forrit.
Með hveiju korti fylgir gagna-
safn með örnefnum, samtals um
5.000 nöfn. Islenska örnefnasafn-
ið telur 300 nöfn, en leiðbeining-
ar með disknum eru allar á ís-
lensku, þrátt fyrir að hugbúnað-
ur sé á ensku.
Á blaðamannafundi Landmæl-
inga Islands voru kynntir ýmsir
möguleikar disksins, til dæmis
hvernig hægt er að færa upplýs-
ingar um áfangastaði fjölskyld-
unnar í sumarfríinu inn á kort,
hvernig hægt er að fjarlægja öll
nöfn af korti og láta nemendur
spreyta sig við að geta í eyðurn-
ar, fá upplýsingar um vegalengd
milli tveggja staða og fleira.
Diskurinn kostar það sama á öll-
um Norðurlöndunum, eða 5.800
íslenskar krónur.
BRIAN Tobin hefur látið af emb-
ætti sjávarútvegsráðuneytis
Kanada og við honum er tekinn
Fred J. Mifflin.
Tobin lét af embætti 25. janúar
og kvaddi landsmálapólitíkina til
að hverfa á heimaslóðir í Ný-
fundnalandi.
Mifflin er einnig frá Nýfundna-
landi og kemur úr kanadíska hern-
um, þar sem hann var orðinn
næstæðsti yfirmaður sjóhersins.
Þegar Mifflin gekk úr hernum
1988 var hann kjörinn á þing.
Mifflin er ekki ókunnugur sjávar-
útvegsmálum. Hann hefur gegnt
ýmsum störfum fyrir kanadísku
stjórnina og tengdust þau meðal
annars hafréttarráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna. Hann verður 58
ára á þessu ári.
Mætti með netin á
ráðstefnu SÞ
Tobin komst í sviðsljósið í „grá-
lúðustríðinu" á síðasta ári þegar
hann lét taka spænsk skip við
veiðar við 200 mílna landhelgi
Kanada og kom með net þeirra á
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í
New York um úthafsveiðar til að
sýna fram á að Spánveijarnir
hefðu notað ólögleg veiðarfæri.
AÐALSKOÐUN hf„ sem hefur í
rúmt á starfrækt bifreiðaskoðunar-
stöð í Hafnarfirði, opnar um miðjan
febrúar útibú á Seltjarnarnesi.
í fréttabréfi Aðalskoðunar segir
að útibúið verði staðsett í Is-
bjarnarhúsinu og nú standi yfir
breytingar á því. í útibúinu verði
Tobin er nú forsætisráðherra
Nýfundnalands og Labrador.
Clyde Wells, forveri hans, sagði
af sér forsætisráðherraembættinu
í desember og valdi Fijálslyndi
flokkurinn, sem hefur hreinan
meirihluta í þinginu í Nýfundna-
landi, Tobin til að taka við stöðu
flokksleiðtoga. Varð hann þá sjálf-
krafa forsætisráðherra héraðsins.
22. desember verða haldnar kosn-
ingar í Nýfundnalandi og mun
Tobin þá sækjast eftir þingsæti
til að styrkja stöðu sína í forsætis-
ráðherraembættinu.
Baráttumaður fyrir ábyrgri
fiskveiðistj órnun
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra kvaðst í gær lítið þekkja
til hins nýja íjávarútvegsráðherra
Kanada og sagði að ekki væri
gott að segja hvaða áhrif afsögn
Tobins myndi hafa.
„Tobin var einn skeleggasti bar-
áttumaður fyrir ábyrgri fiskveiði-
stjórnun og því er eftirsjá af hon-
um,“ sagði Þorsteinn. „Tobin hafði
mjög styrkt stöðu Kanada á þessu
sviði og síðan á reynslan eftir að
leiða í ljós hvemig eftirmaður hans
verður. En það kemur alltaf maður
í manns stað.“
ein skoðunarbraut með fullkomn-
um skoðunartækjum auk aðstöðu
fyrir viðskiptavini.
Stór hluti viðskiptavina Aðal-
skoðunar hf. býr í Reykjavík, að
því er segir í fréttabréfinu, og með
opnun útibúsins komi fyrirtækið
enn frekar til móts við þá.
Aðalskoðun opnar
á Seltjarnarnesi
Heilbrigðisráðherra upplýsti í umræðu utan dagskrár um heilbrigðismál á Alþingi
Lí ffær aflutningur eins
einstaklings kostar allt
að 100 milljónum kr.
DÆMI er um að læknisaðgerð á
einum einstaklingi og eftirmeðferð
geti kostað íslenska ríkið um 100
milljónir króna, eða svipað og rekst-
ur eins héraðssjúkrahúss á ári.
Þetta kom fram hjá Ingibjörgu
Pálmadóttur heilbrigðisráðherra á
Alþingi í gær í utandagskrárumræðu
á Alþingi um ástand heilbrigðiskerf-
isins.
Ingibjörg lýsti auknum kröfum
sem gerðar væru til heilbrigðisþjón-
ustunnar og sagði að Trygginga-
stofnun ríkisins kostaði aðgerðir í
útlöndum á sjúklingum sem aðeins
væru gerðar á fáum stöðum í heimin-
um og hefðu varla þekkst fyrir 5-10
árum. Þessar aðgerðir kostuðu millj-
ónatugi hver og dæmi væri um að
ein aðgerð geti kostað 100 milljónir.
Ingibjörg sagði við Morgunblaðið,
að um væri að ræða líffæraflutn-
inga, sem framkvæmdir hefðu verið
á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu í Gauta-
borg. Samningur hefur verið milli
íslenska ríkisins og sjúkrahússins
síðan 1992. Nú hefðu Trygginga-
stofnun og heilbrigðisráðuneytið
óskað eftir endurskoðun á samn-
ingnum, vegna þess að í ljós hafi
komið að íslenska ríkið greiddi meira
en Svíar fyrir sambærilegar aðgerð-
ir. Ingibjörg sagði að báðir aðilar
hefðu áhuga að halda samstarfinu
áfram ef viðunandi niðurstaða feng-
ist.
Endimörk niðurskurðar
Umræðan, sem stóð í tæpa 7
klukkutíma, var haldin að ósk stjórn-
arandstöðuflokkanna. Kristín Ást-
geirsdóttir, þingmaður Kvennalista,
hóf umræðuna. og spurði hvort svo
væri komið fyrir einni ríkustu þjóð
heims að hún þyrfti ár eftir ár að
sauma að sjúkum, öldruðum og fötl-
uðum.
Kristín sagði að talnaleikir og
fijálshyggjuhugmyndir hefðu yfir-
skyggt þarfir velferðarkerfisins. Ár-
angurinn í sparnaðargleðinni væri
sáralítill, og nú væru menn komnir
að endimörkum niðurskurðarstefn-
unnar.
Á sama tíma væri fyrirséð að út-
gjöld til trygginga- og heilbrigðis-
mála muni aukast gífurlega á næstu
áratugum og það kallaði á gífurlega
uppstokkun og nýja framtíðarsýn.
Kristín sagði að um tvennt væri að
ræða. Annars vegar að leggja til
aukið fjármagn og hins vegar að
stokka upp kerfið, breyta áherslum
og ná þannig fram sparnaði og hag-
ræðingu, með því m.a. að draga úr
eftirspurn eftir þjónustu, forvörnum
og að bæta heilsu þjóðarinnar.
Kristín sagði ekki hægt að hlusta
á þau rök að peningar til heilbrigðis-
kerfisins væru ekki til. Á meðan
skattsvik væru látin viðgangast,
ekki væri komið á fjármagnstekju-
skatti o.s.frv. væri erfitt að rökstyðja
að peningar séu ekki til.
Á krossgötum
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðis-
ráðherra sagði að íslenska heilbrigð-
is- og velferðarkerfið væri eitt það
besta í heimi og stöðugt ykjust kröf-
urnar. Nú væri þjóðin stödd á kross-
götum milli þess sem sé tæknilega
mögulegt og þess hvað hún hefði
fjárhagslegt bolmagn til.
• Ráðherra sagði að útgjöld til heil-
brigðismála hefðu stóraukist að
raungildi á síðustu árum. Á árunum
1984-1995 hefðu útgjöld til al-
mennra sjúkrahúsa aukist á verðlagi
ársins 1995 úr 14 milljörðum í 16,7
milljarða, eða um 19%. Greiðslur
vegna öldrunarþjónustu og endur-
hæfingar hefðu aukist úr 2,2% í 4,7%
eða um 114%, útgjöld heilsugæslu
úr 3 í 4,8 milljarða eða um 60% og
framlög til lyija og hjálpartækja úr
2,6 milljörðum í 3,9 milljarða eða
um 50%. Á sama tíma hefði lands-
mönnum fjölgað um 11%.
Ingibjörg sagði að unnið væri að
mótun framtíðarstefnu í heilbrigðis-
málum. Hún sagðist hafa lagt höfuð-
áherslu í sínu starfi á hagræðingu
innan heilbrigðiskerfisins til að nýta
betur skattpeningana.
Greitt fyrir aukna þjónustu?
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra sagði að viðfangsefnið á næst-
unni hlyti að vera hvaða verkefni
ætti að vinna á spítulunum og hvaða
í einkarekstri.
Friðrik sagði að einnig þyrfti að
svara þeirri spurningu hvort ekki
væri rétt að leyfa fólki að greiða
fyrir þjónustu í stærri stíl en gert
er, sérstaklega þegar fólk óskaði
eftir því að fá lækningar sem hægt
væri að framkvæma en þjóðin hefur
ekki efni á. Loks þyrfti að sjá til
þess að aukin kostnaðarhlutdeild
þeirra, sem fengju þjónustuna, þýddi
um leið að íjármagnið yrði eftir í
heilbrigðismálunum til að halda úti
viðunandi þjónustu fyrir alla.
Guðmundur Árni Stefánsson,
þingmaður Alþýðuflokks, sagði
þetta skelfilegar hugmyndir og
spurði Ingibjörgu Pálmadóttur heii-
brigðisráðherra hvort hún væri þeim
sammála en hún sagðist ekki geta
sætt sig við, að þeir efnameiri gætu
keypt sér þjónustu umfram aðra.
Fjárfestingarslys
Ögmundur Jónasson, þingmaður
Alþýðubandalags og óháðra, sagði
deiluna ekki snúast um hvort greiða
þyrfi fyrir heilbrigðisþjónustu. Deil-
an snerist um það hver ætti að greiða
og hvort sjúklingarnir ættu að greiða
vegna síns sjúkdóms en sffellt stærra
hlutfall útgjaldanna væri sótt í vasa
sjúklingsins. Undir þetta tók Ásta
Ragnheiður Jóhannesdóttir, þing-
maður Þjóðvaka.
Steingrímur J. Sigfússon, þing-
maður Alþýðubandalags, sagði
mestu máli skipta að byggja upp
undirstöðu heilsugæsluþjónustunnar
þannig að sem mest af vandamálun-
um væru leyst þar. Tilraunir til að
koma á fót tilvísunarkerfi gætu skipt
miklu máli í því sambandi.
Þá sagði Steingrímur að nauðsyn-
legt væri að auka forvarnir og halda
aftur aí fjárfestingu í einkageiran-
um. Hann sagði að eitt mesta fjár-
festingarslys síðari tíma væri nýleg
kaup lækna á segulómunartæki, sem
þeir ætluðu síðan að afskrifa með
því að senda ríkinu reikninga fyrir
notkuninni.