Morgunblaðið - 09.02.1996, Side 8

8 FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Drottning neðansjávarsins...

Töluvert er um óhreinsaða ketti í Reykjavík
Kattarspóluormur í
9% allra sandkassa
ENGAR reglur eru til um kattahald
í Reykjavik og ekki er unnið skipu-
lega að útrýmingu útigangskatta í
borginni. Margir kattaeigendur láta
hjá líða að ormahreinsa ketti sína. I
rannsókn sem Heiðdís Smáradóttir,
líffræðinemi í Háskóla íslands, gerði
á sandkössum í Reykjavík og Kópa-
vogi fannst kattarskítur í 66% kass-
anna. Kattarspóluormur fannst í 9%
sandkassanna, en hann getur verið
mönnum hættulegur. Þá fannst í einu
tilviki toxoplasma, en hann getur
valdið fósturskemmdum. Þetta mun
vera í fyrsta skiptið sem toxoplasma
greinist í kattarskít hér á landi.
Sýnin voru tekin í október til des-
ember í vetur. Rannsakaðir voru 32
sandkassar og fannst saur úr köttum
í 21 kassa. Fimm tegundir af sníkju-
dýrum fundust í 6 sandkössum. I 3
sandkössum fundust egg úr kattar-
spóluormi og í einum kassa fundust
egg úr hundaspóluormi. I einum
kassa fannst þolhjúpur einfrumungs-
ins Giardia, en Iíkur eru á að þar sé
um að ræða sömu tegund og veldur
niðurgangi i fólki. Þá fannst dauð
rotta í einum sandkassa.
Kattarspóluormur lifir í melting-
arvegi katta og eggin berast út með
saumum. Ef þau berast ofan í menn
klekjast lirfurnar út og fara á svo-
kallað lirfuflakk með blóðrásinni.
Þær mynda síðan um sig hjúpa þar
sem þær stöðvast út í vefjum líkam-
ans. Það fer eftir því hvar þessir
hjúpar eru hvort þetta reynist við-
komandi hættulegt eða ekki.
Toxoplasma fannst í kattarskít
Heiðdís sagði að engar tölur væru
fyrirliggjandi um sýkingar af völdum
kattarspóluorms í mönnum hér á
landi. Það þýddi þó ekki endilega að
þessi sýking hefði ekki komið fyrir
hér. Hún sagði að erlendis væri þetta
sumstaðar stórt vandamál. Um 10
þúsund sjúkdómstilfelli greindust
árlega í mönnum í Bandarikjunum.
í rannsókn á sandkössum í Ósló
hefðu 36% sandkassa verið menguð
af eggjum kattarspóluormsins.
Heiðdís fann í einum kassa toxo-
plasma, en það getur valdið bog-
frymlasótt. Hún getur valdið fóstur-
skemmdum hjá ófrískum konum.
Heiðdís sagði að eftir því er hún
kæmist næst væri þetta í fyrsta
skipti á íslandi þar sem toxoplasma
greindist í kattarskít. Hún sagði að
böm hefðu fæðst með bogfrymlasótt
hér á Iandi. Ekki væri sjálfgefið að
mæður barnanna hefðu smitast af
köttum. Ymsar aðrar smitleiðir
kæmu til greina.
„Það er nauðsynlegt fyrir fólk að
gera sér grein fyrir þeirri hættu sem
getur stafað af kattarskít. Það er
hægt að bæta ástandið mikið ineð
því að hreinsa kettina reglulega,
breiða yfír sandkassana, hreinsa
kattarskít úr kössunum og skipta
reglulega um sand í þeim. Mér sýn-
ist að það sé mjög lítið gert til að
hamla á móti þessu smiti. Það er
ekki skylda að ormahreinsa ketti og
ég sá hvergi dæmi um að breitt
væri yfir sandkassana," sagði Heið-
dís.
Heiðdís ságði að í sumum sand-
kössum hefði verið mjög mikið af
kattarskít. Hún sagði að hættan
væri mest á veturna. Þá gætu kett-
irnir ekki grafið skítinn í moldarbeð
og þess vegna leituðu þeir í sandkass-
ana.
Heiðdís vann ritgerð sína undir
leiðsögn Kals Skímissonar sníkju-
dýrafræðings á Tilraunstöð Háskóla
íslands í meinafræðum. Verkefnið
var styrkt af Nýsköpunarsjóði náms-
manna.
Ormahreinsun katta
nauðsynleg
Steinn Steinsson, héraðsdýra-
læknir í Reykjavík, sagði að dýra-
læknar ráðlegðu kattaeigendum að
ormahreinsa ketti sína a.m.k. einu
sinni á ári. Hann sagðist telja að
þorri kattaeigenda færi að þessum
ráðum. Vandamálið væri hins vegar
að talsvert væri um útigangsketti í
Reykjavík og þeir væru ekki hreins-
aðir.
Guðmundur Björnsson, meindýra-
eyðir í Reykjavík, sagði að ekki væri
mikið um eiginlega villiketti í Reykja-
vík. Hins vegar væri töluvert um að
heimiliskettir legðust út. Hann sagði
að allir kettir sem kvartað væri und-
an og meindýraeyði tækist að hand-
sama væru fluttir í Kattholt og þar
væri reynt að koma þeim til eigenda
sinna.
Guðmundur sagðist ekki treysta
sér til að dæma um hvort útigangs-
köttum væri að fjölga í borginni.
Kvartanir væru alltíðar. Mörg dæmi
væru um að kettir færu inn í hús,
ætu mat og gerðu stykkin sín.
Félag læknanema f fíkniefnaumræðuna
Yerður að auka
fræðilega umræðu
Tryggvi Helgason er
formaður Félags
læknanema. Það
er stór félagsskapur, sem
í eru alls um 250 manns,
og hefur félagið gengið
fram fyrir skjöldu með
umtalsvert innlegg í um-
ræðuna um fíkniefna-
neyslu ungmenna og sér-
stakri áherslu á nýja lyfið
á markaðinum sem kallað
hefur verið ýmist Alsæla
eða E-taflan o.fl. Innlegg
þeirra læknanema má
m.a. sjá á blaðsíðu 3 í
Morgunblaðinu í dag.
Tryggvi er fyrst beðinn
um að reifa tilefni þess
að læknanemar vildu láta
til sín taka með þessum
hætti.
„Notkun á þessu efni
hefur verið mikið í sviðsljósinu
að undanförnu og'tilefni auglýs-
inganna er sú skoðun okkar að
umræðan um málefnið í fjölmiðl-
um hafi ekki verið á réttum nót-
um. Okkur hefur fundist, og
finnst enn, að umræðan hafi ver-
ið hallari undir eiturlyfjasalana
og neytendur heldur en þann
mikla fjölda sem ekki notar fíkni-
efnj.
Ég nefni sem dæmi gagnrýnis-
lausa notkun á orðunum Alsæla,
E-tafla eða jafnvel enska orðið
Ecstasy. Þetta eru auglýsinga-
heiti fíkniefnasalanna, en við telj-
um að taka þurfi fræðilega flötinn
af meiri festu. Ég er til dæmis
sannfærður um að það myndi slá
mjög á Ijómann og stemmning-
una í kring um þetta efni ef fjöl-
miðlar notuðu fræðiheitið eða
skammstöfun þess. Þá værum við
að tala um að þessi eða hinn
hefði neytt efnisins MDMA, en
ekki álsælu. Þetta er auðvitað
ekki það eina, en það mætti byrja
á því að bæta úr þessu.“
Og þið viljið heíja. umræðuna upp
á þetta plan með auglýsingunni?
„Já, í texta auglýsingarinnar
er efnið MDMA kynnt. Efnið er
amfetamínafleiða, sem þýðir að
það er skylt amfetamíni. Við út-
skýrum verkun efnisins á líkam-
ann, rekjum sögu þess og lýsum
því hvernig fólk deyr af völdum
þess. Hvort þessi leið virkar,
þ.e.a.s. að birta auglýsingu af
þessu tagi, verður að koma í ljós,
og það er erfitt að meta. Við
gerum þó ráð fyrir því að ein-
hveijir lesi textann og þá situr
kannski eitthvað eftir í vitund
þeirra. Og vonandi getur auglýs-
ingin orðið hvati til þess að
áherslur í umræðunni breytist til
hins betra og um leið ----------
hvatning til lækna og
annars heilbrigðis-
starfsfólks um að
kynna sér efnið, verk-
un þess og einkenni."
Ykkur hefur þá ekki
þótt nóg að gert? ——
„Við viljum hvorki gera of
mikið úr þessu vandamáli eða of
lítið. Þetta er vandamál og auð-
vitað vitum við að einhver ung-
menni eru að fikta við þetta efni
og önnur þekktari fíkniefni. En
þarna komum við aftur að um-
íjöllun fjölmiðla. Þeir hafa fjallað,
um eiturlyfjavandann með þeim
hætti að þeir sem þekktu ekki til
gætu haldið að annar hver maður
á aldrinum 15 til 25 ára væri á
kafi í eiturlyfjum. Þar er lítið
gert úr dómgreind mikils fjölda
ungs fólks og það ómaklega.
Þótt margir á mínum aldri og
yngri hafi verið að fikta við fíkni-
Tryggvi Helgason
►Tryggvi Helgason er fædd-
ur í Reykjavík 5. september
1971. Hann er borinn og barn-
fæddur Reykvíkingur en bjó í
Sviþjóð um tíma í æsku.
Tryggvi lauk stúdentsprófi við
Menntaskólann í Hamrahlíð
árið 1991 og hóf þegar nám
við Læknadeild HÍ. Hann er
nú læknanemi á fimmta ári
auk þess að stunda nám við
Söngskóla Reykjavíkur. Þar
er hann kominn á sjötta stig.
Auk þessa hefur Tryggvi verið
í ýmsum félagsmálum, var for-
maður Nemendafélags MH, sat
í Stúdentaráði og er nú í stjórn
Félagsstofnunar stúdenta.
Hann er ógiftur og barnlaus.
Þetta var hins
vegar innlegg
sem ég hygg
að hafi verið
nauðsynlegt
efni þá er umræðan talsvert ýkt
og nauðsynlegt að koma henni á
skynsamlegt'plan. Gefa fólki kost
á að taka upplýsta afstöðu og
velja síðan sjálft.“
Hver var aðdragandinn að fram-
göngu ykkar og verður eitthvert
framhald á henni? Er þetta ef til
vill byijunin á miklu átaki af
ykkar hálfu?"
„Hugmyndin vaknaði fyrir svo
sem þremur vikum síðan og var
þá mest rædd í stjórn félagsins.
I framhaldinu var rætt við ýmsa
um útfærslu á auglýsingunni og
það voru margir sem komu að
henni áður en yfir lauk.
Um hugsanlegt framhald er
það að segja að það er varla
hægt að tala um átak eða her-
ferð af okkar hálfu. Við höfum
ekkert bolmagn til að standa í
slíku. T.d. taka styrktaraðilar
þátt í auglýsingabirt-
ingunum með okkur.
Og svo er það auk þess
varla okkar hlutverk.
Þetta var hins vegar
innlegg sem ég hygg
að hafi verið nauðsyn-
—— legt.
Það er aftur á móti hægt að
tala um óformlegt framhald, því
nokkrir kunningja minna í félag-
inu hafa lýst sig fúsa til að hjálpa,
t.d. með fræðslu og kynningum,
eins og þegar opin hús verða í
framhaldsskólunum. Þetta eru
læknanemar úr ýmsum áttum og
þeir myndu leggja áherslu á að
heimsækja sína gömlu skóla. Þá
er fyrirhugað að rita almenna
grein um fíkniefni og ungt fólk
í næsta tölublað tímaritsins
Læknanemans. Um frekara
framhald er ekkert að segja í
bili, en það er aldrei að vita upp
á hveiju við tökum.“