Morgunblaðið - 29.12.1996, Síða 4

4 B SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Guðrúnu. Báðar eru uppkomnar og búsettar
í Reykjavík. „Flest unga fólkið á staðnum
fer til Reykjavíkur. Það er ekki hægt að
segja að það sé hér uppgangur lengur, þvert
á móti hefur allt heldur verið að dragast
saman,“ segir Jón.
Og til að kóróna allt saman, þá er það hermt
ífréttum að Ægir vilji gleypa þorpið?
„Ég er nú ekki hræddur við það. En það
er satt, það var mikið um það rætt eigi
alls fyrir löngu að sjórinn stefndi hraðbyri
á Vík og innan einhverra ára hlyti sjórinn
að gleypa þorpið. Það hefur nú sýnt sig
síðan, að í einni átt sópast sandurinn í eina
átt og í annarri átt sópast hann eitthvað
annað. En þetta er ekki ástæðan fyrir því
að uppbygging hefur verið lítil í Vík síðari
árin. Astandið í efnahagslífinu hefur komið
þar meira við sögu. Það er helst að eitthvað
sé verið að reyna að hressa þorpið við með
aukinni ferðaþjónustu. Nú á hún að bjarga
öllu, og stóriðjan.“
En hvenærfórst þú fyrst að eiga við brúar-
smíðar?
„Ég var byijaður með pabba strax um
fermingu, en árið 1972 var ég ráðinn til
Vegagerðarinnar sem verkstjóri við brúar-
smíðar. Þá var hringvegurinn mál málanna,
það skyldi takast á við vötnin miklu þar
eystra. Þetta var spennandi verkefni og
gekk vel. Það voru þarna alls þrír brúar-
vinnuflokkar auk j arðvinnuflokka og verkið
var klárað á árunum 1972, ’73 og ’74.
Fyrsta hlaupið kom síðan 1976 og stóðust
mannvirkin eldraunina."
Var reiknað með hlaupum á borð við þær
ægilegu hamfarirsem voru á dögunum er
brýrnar voru smíðaðar?
„Þú verður nú að spyija hönnuðina að
því, en best gæti ég trúað að menn hafí
ekki leitt hugann að hamförum af þeirri
stærðargráðu sem við sáum á dögunum."
Hvernig tilfmning varþað aðhorfa á „brýrn-
ar þínar" andspænis slíkum ægikrafti eins
og síðasta hlaupi?“
„Ég veit ekki hvað skal segja, þetta var
auðvitað alveg hrikalegt sjónarspil og mik-
il spenna í loftinu að sjá hvernig mannvirk-
in stæðu atganginn af sér. Ég spáði því
alltaf að brúin yfir Gýgju myndi fara illa.
Farvegur hennar er svo þröngur að lítið
svigrúm er fyrir vatnið að breiða úr sér.
Það verður að segjast eins og er, að útkom-
an var ótrúlega hagstæð þótt spjöllin hafi
verið mikil, því talið hafði verið að brýrnar
myndu aldrei þola hlaup sem næði yfír
30.000 rúmmetrum á sekúndu. Hlaupið á
dögunum fór hins vegar langt fram úr
því, var allt að 45.000 rúmmetrar á sek-
úndu, víst er það. Ég þakka það góðri
hönnun að ekki fór verr. Þeir Einar Hafliða-
son og Helgi Hallgrímsson hönnuðu þessi
mannvirki á sínum tíma og hafa augljós-
legagertþað vel.
Vinnan við bráðabirgðaviðgerðirnar gekk
einnig að óskum þrátt fyrir að veðrið væri
lengi óheppilegt. Það var vel að verki stað-
ið og heppilegt að hægt var að fá mikið
efni úr gömlum brúm yfir Hrútá og Fjallsá.
Við gátum safnað stálbitum saman úr ýms-
um áttum, þetta gekk allt mjög greiðlega
fyrir sig og okkur tókst að opna hringveg-
inn aftur talsvert á undan áætlun."
BREYTTIR TÍMAR
Éggeri ráð fyrir að þú munir tímana
tvenna í brúargerð?
„Já, það er líklega óhætt að segja það.
Þegar ég var að byija var engin tækni. Það
var verið að bera hveija spýtu. Engir kran-
ar eða aðrar stórvirkar vinnuvélar auk þess
sem samgöngur voru allar stirðari en í dag.
Það var fyrst og fremst tækjakostinum sem
var ábótavant. Sú breyting sem orðið hefur
endurspeglast kannski best í því, að á mín-
um fyrstu árum voru brúarvinnuhóparnir
skipaðir allt að 18 mönnum og búið var í
tjaldbúðum, en nú til dags eru þetta 6-8
manna hópar sem búa í vel búnum húsum
sem eru flutt til og frá.
Það þótti gott að komast í þessa vinnu
hér áður fyrr, skólastrákar sóttu það mjög
fast og stemmningin var allt önnur en nú
tíðkast, enda mynduðust mjög harðir kjarn-
ar brúarvinnumanna. Þá fóru menn ekkert
heim allar helgar. Það voru allt upp í 10
strákar sem héldu til á svæðinu þegar átti
að heita frí. Menn tefldu og spiluðu á kvöld-
in og stunduðu böllin um helgar. Athuguðu
þá heimasæturnar á svæðinu. Þá fór sunnu-
dagurinn gjarnan í að jafna sig, þannig að
menn fóru oft ekki heim helgum saman._
Á kvöldin var gjarnan farið að veiða. Á
þessum árum þótti það sjálfsagt ef veiðivon
var í þeim ám sem brú var smíðuð yfir, að
brúarvinnuflokkarnir veiddu þar eins og
þeir vildu. Þetta er nú aflagt, enda breyttir
tímar og allar fisksælar ár leigðar út og
suður. Það var ekkert verið að veiða á stöng,
heldur var dagskipunin ádráttur. Einu sinni
vorum við að brúa Skaftá hjá Klaustri og
síðasta veiðidaginn fórum við með net rétt
þarna fyrir neðan og fengum 84 stóra sjó-
birtinga. Ég stundaði talsvert veiðiskap upp
úr þessu, veiddi helst á sjóbirtingsslóðum á
Síðu. Nú orðið nenni ég þessu þó varla leng-
ur.
Já, það er óhætt að segja að stemmning-
in í kringum þetta hafi breyst. Það var
ákveðin ævintýrarómantík í þessu, en nú
er öldin önnur. Nú kveða samningar svo á
um, að eigi menn heima innan 250 kíló-
metra frá vinnusvæðinu, þá hafa þeir leyfi
til að fara heim allar helgar. Það gera menn
nú óspart. Einu sinni, þegar ég var 17 ára
peyi, leið heilt sumar að ég fór aðeins einu
sinni heim. Að vísu voru samgöngur stirð-
ari í þá daga, en samt er þetta til marks
um breytta tíma.“
Þú hlýtur að hafa lent ísvaðilförum hvers
konar á löngum ferli við brúarsmíðar?
„Nei, ekki get ég sagt það.“
Nú?
„Nei, minn ferill er langur og farsæll.
Það kom aldrei neitt alvarlegt fyrir. Það
kom kannski fyrir endrum og sinnum að
menn voru að saga af sér fingur. Svo lenti
einn brúarsmiðurinn í umferðarslysi, en það
fór betur en á horfðist. Ég man ekki eftir
öðru.“
Ætlarþú að segja mér að þú hafir aldrei
fallið í ólgandi jökulelfu eða þurft að draga
félaga úrslíku foraði á elleftu stundu?"
„Ég hef einu sinni eða tvisvar dottið ofan
í drullupolla við brúarstólpa, en tekist að
koma mér á þurrt á eigin spýtur. Pollamir
voru að vísu djúpir, en mér fannst ég ekki
vera í lífshættu.“
Hvað ersvona heillandi við brúarsmíði?
„Það var mikill ævintýraljómi yfir þessu
á árum áður. Ævintýraþráin rak mig og
fleiri út í þetta. Það er þannig með mig, að
á vorin fer ég alltaf að iða í skinninu að
komast út. Eg þrífst á útiveru, henni fylgir
svo mikið frelsi. Mér hefur alltaf líkað þetta
líf og ég var ekki hár í loftinu þegar mér
var ljóst að innivinna myndi aldrei henta
mér.“
AÐ SKOÐA HVERJA BRÚ
Jón segist „eiga“ flestar brýr á Suður-
landi og að handverk hans megi finna allt
frá Kjósarskarði til Bessastaðaár á Héraði.
í fyrra var hann að smíða brú yfir Selfljót
á Héraði. Seinni árin, eftir að útboð færðust
í aukana, má þó sjá eina og eina brú sem
aðrir geta ritað á afrekaskrár sínar. Skyldi
Jón Valmundsson hafa tölu á öllum þeim
brúm sem hann hefur smíðað?
„Nei, ekki get ég sagt það. Ég fór að
hugsa út í þetta þegar ég heyrði viðtal við
Jónas Gíslason brúarsmið. Hann var spurður
hins sama. Hann vissi ekki töluna og voru
þó liðin fimm ár frá því hann hann hætti
störfum. Hann hafði haft fimm ár til að
taka þetta saman. Ég held að pabbi hafi
ekki vitað hvað hann smíðaði margar brýr,
utan að þær voru margir tugir,“ svarar Jón.
Heldur þú að þú eigir eftir að taka saman
„þínar“ brýr?
„Ég get ekki neitað því að ég hef gaman
af að skoða brýr sem ég hef smíðað og
konan mín segir reyndar að það sé varla
hægt að ferðast með mér um landið því ég
stoppi við og skoði hveija brú. Ég hefði
mjög gaman af því að keyra um og mynda
þær brýr sem ég hef smíðað og standa enn.
Kannski að ég hafi tíma til þess áður en
langt um líður, hver veit!“ segir Jón og bros-
ir.
En hvað tekurnú við?
„Það er nú það. Ætli ég láti ekki hveijum
degi nægja sína þjáningu. Ég verð í þessu
starfi í tvö og hálft ár enn og hver veit
nema ég þurfí bara alls ekkert að hugsa út
í hvað tekur við!“
Það kemur ekki ævisaga?
„Nei, ég held að það taki því ekki að
vera að skrifa hana, allt hefur þetta gengið
svo snurðulítið og farsællega fyrir sig.“
BRÚARGERÐ á Skeiðarársandi fyrr á tímum.