Morgunblaðið - 29.12.1996, Page 6

6 B SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MANNLÍFSSTRAUMAR
1V1ATARLIST/Með eba án taktstrikaf
Nú áríð er næstum liðiö!
NÚ ÁRIÐ er liðið í aldanna skaut
og víst er að það kemur ekki til
baka. Margir horfa angistar- eða
a.m.k. tregafullum augum ágamla
árið hverfa inn í stjörnugeim Ríkis-
sjónvarpsins á gamlárskvöld og
klökkna þegar hið nýja ár nálgast
óðfluga. Um leið finnst þeim þeir
minntir á hvað tíminn líður hratt,
að þeir hefðu nú ætlað að gera
eitt og annað sem ekki komst í
verk á gamla árinu og strengja
þess nú heit að bæta úr því á
nýja árinu með betri tíð og blóm
í haga.
Igamla daga sungu menn oft
eftir nótum án taktsrika, t.a.m.
mardrigala. Það varð að finna al-
gjörlega inni í sér hina láréttu línu,
takt og flæði tónlistarinnar án
aðstoðar takt-
strika. í dag eru
færri sem geta
sungið af blaði án
taktstrika, mönn-
um fínnst það
a.m.k. yfirleitt
óþægilegra. Með
þessari samlík-
ingu er ég að
segja að árin séu eins konar takt-
strik lífsins og þeirra vegna vill
oft flæði núsins gleymast dálítið
eða heftast. Fólk keppist við tím-
ann; það verður að vera búið að
gera ákveðna hluti fyrir ákveðinn
tíma annars fer það á bömmer, í
stað þess að leyfa öllu að eiga sinn
stað og tíma eins og segir í Predik-
aranum; „að gráta hefir sinn tíma
og að hlæja hefir sinn tíma; að
kveina hefir sinn tíma og að dansa
hefir sinn tíma; að kasta steinum
hefir sinn tíma og að safna saman
steinum hefur sinn tíma“ o.s.frv.
Best er því að sætta sig strax við
það sem við ráðum engu um,
þ. á m. tímann, að hann líði og
við eldumst, því það er jafneðlilegt
og það að við fæðumst, deyjum,
elskum, sofum, borðum. Vel á
minnst borðum! Það er við hæfi
að ganga inn í næsta takt með
tilhlaupi, trukki og dýfu og fagna
vel og íengi líkt og Asterix og
félagar í lok hverrar bókar, full-
mikið e.t.v. að skammta eitt villi-
svín á mann í veislunni þótt við
séum mikil kjötþjóð og eins fá
tónlistarmenn einnig vonandi að
láta Ijós sitt skína víða á gamlárs-
kvöld, en hljóta ekki sömu örlög
og tónlistarmaðurinn í þeirra
eftir Álfheiði
Hönnu Friiriksdóttur
UMBOÐS- OG HEILDVERSLUN
SMIÐJUVEGI 70, KÓP. • SlMI 564 4711 • FAX 564 4725
flokki lengst upp í tréð með bund-
ið fyrir munninn. Kalkúnn er orð-
inn vinsæll hátíðamatur hér á
landi, siður sem kemur frá Banda-
ríkjunum, hangikjötið er alltaf
klassískt og gott, eins hryggur,
reyktur og óreyktur, önd, gæs og
ijúpur svo eitthvað sé nefnt. Ekki
væri vitlaust að hafa fískmeti í
aðalhlutverki á matborðinu á
gamlárskvöld eftir allt kjötátið hjá
flestum yfir jóladagana. Hvít-
lauksristaður humar er til dæmis
herramannsmatur. Ég er hér hins
vegar með hugmynd að óvenjuleg-
um og einstaklega frískandi
rækjuforrétti.
Rækju- og hrísgrjóna-
fylltar appelsínur
6 appelsínur
1 bolli soðin hrísgijón
2 'A bolli rækjur
_________’A bolli rúsínur____
'h bolli möndluflögur
Kryddlögur
__________3 msk. ólífuolía_______
1 msk. rauðvínsedik_____
____________‘A tsk. salt_________
____________‘A tsk. pipar________
'A tsk. tímian
Útbúið fyrst kryddlöginn, hrær-
ið vel saman með gaffli öllu því
sem í hana á að fara. Látið hann
standa á köldum stað á meðan þið
útbúið rækjukokteilinn. Skerið
appelsínukjötið varlega innan úr
appelsínuberkinum með greipald-
inhníf. Skerið appelsínukjötið í Iitla
teninga og setjið í skál. Blandið
hrísgrjónunum, rækjunum, rúsín-
unum og möndluflögunum saman
við. Hellið kryddleginum rólega
saman við og blandið öllu vel sam-
an. Setjið skálina í kæli í 30 mín.
Takið hana því næst úr kælinum
og komið fyllingunni vel fyrir með
skeið í appelsínuberkinum og berið
fram.
Drykkurinn hér að neðan er til-
valinn sem fordrykkur eða skaup-
drykkur fram eftir kvöldi. Hann
inniheldur auk hvítvíns ávexti sem
eru hollir, romm sem er ekki óhollt
í hófi, því sykurreyrinn er úðaður
mun minna en kornið sem fer í
þið vitið held ég hvaða áfengi.
Þessi uppskrift gerir tvo lítra.
6 appelsínur (alveg eins og í
rækjuréttinum)
______________1 sítróna____________
1 dós niðursoðinn ananas, u.þþ.b. 88 g
1 glas rauð kolteilber, u.þ.b. 120 g
_________2-3 dl dökkt romm ________
_______2 flöskur þurrt hvítvín_____
1. Kælið hvítvínið. Afhýðið þijár
appelsínur, skerið í sneiðar og
sneiðarnar í fernt. Leggið í stóra
skál.
2. Pressið safann úr hinum
appelsínunum og sítrónunni og
hellið í skálina. Skerið ananasinn
í bita og setjið út í, kokteilberin
með leginum sömuleiðis. Þá romm-
ið.
3. Kælið í að minnsta kosti hálf-
tíma. Hvítvíninu er hellt út í rétt
áður en bollan er borin fram.
Gleðilegt ár!
5\ívié/^(\\V\V -
Gœðavam
Gjafavara — malar oq kafíislell.
Allir veröflokkar.
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Heimsfrægir.hönnuðir
m.a. Gianni Versace.
Umframeyðsl-
anútítuimu
á vakna menn
upp eftir vel-
lystingar jóladag-
anna með gjöfum,
mat og öllu tilheyr-
andi. Allir ríflega mettir og vel
haldnir. Þyrftu út að skokka af
sér aukagrömmin fyrir næstu
áfyllingu um helgina. Aftur
gefst dagur fyrir áramótaáfyll-
inguna. Og úti bíða sorphreins-
unarmanna yfirfullar ruslatunn-
ur af jólaafgöngum og offram-
boði síðustu daga og vikna.
Dagblöðin með þykkasta móti
vegna bólgnunar á bráðnauð-
synlegu efni og auglýsingum
fyrir jól. Litskrúðugir auglýs-
ingabækl-
ingar fylltu
alla póst-
kassa, sem
varð að
tæma óaflát-
anlega til
rýma fyrir
jólakortun-
um. Nú allt
orðið sorpu-
matur. Og
jóladagana
hafa bæst
við haugar
af jólapappír
og hvers
kyns umbúðum úr plasti, pappa-
kössum, pappírsservéttum og
skrauti — að ótöldum haugum
af matarafgöngum. Ofgnótt
nútímasamfélagsins.
Á jólum hafa 500 tonnin, sem
sorphreinsunin þarf vikulega að
losa Reykvíkinga við rækilega
aukist. Flóir allt út yfir og verð-
ur að losa borgina við það á
aðeins tveimur virkum dögum,
því nú eru stóru brandajól með
fjölgun frídaga. Vaknar spurn-
ingin hvort þetta sé nú allt bráð-
nauðsynlegt. Hvort græðgin sé
ekki full mikil í að kaupa, þegar
svo mikið affall verður? Og
hvort við höfum efni á því að
bruðla í þessum mæli?
Það sem ýfði upp þessar gár-
ur voru ummæli í viðtali við
Erlu Vilhjálmsdóttur eiganda
Tékk-kristals: „Undanfarin ár
hefur Erla lagt áherslu á að
draga úr öllu bruðli innan fyrir-
tækisins, pappírinn er endur-
nýttur og pakkaskrautið sótt
út í náttúruna. Hún segir að
með þessu sparist geysilegar
fjárhæðir og þótt þetta hafi
ekki verið vinsælt í byijun finn-
ist öllum það sjálfsagt núna.“
Þetta vakti sérstaka athygli —
og aðdáun — af því margir virð-
ast eins og hálfskammast sín
fyrir að vera nýtnir og spara,
kannski einkum þeir sem síst
hafa efni á bruðli. Hræddir um
vera taldir nískir. En fyrirtækið
Tékk-krisall hefur á undanförn-
um 25 árum einmitt með vörum
sínum lagt sig fram um að fegra
heimili landsmanna. Boðið upp
á glæsivöru, sem ekkert á skylt
við nísku. Enda segir Erla það
fjarstæðu að það að fara vel
með eigi nokkuð sameiginlegt
með nísku. Sjálf var hún alin
upp við nýtni og býr að því.
Hjá Tékk-kristal hefur
undanfarin fimm ár verið í
gangi átak til nýtni, sem felst
í því að nota allt sem til fellur
aftur eða í annað. Það hefur
gengið mjög vel, aldrei þó eins
og síðastliðið ár, og sparað
stórfjárhæðir. Starfsfólkið allt
er samtaka um þetta, svo mjög
að í boði fyrirtækisins setti það
upp grínþátt um allt saman,
klæddi sig í pappa og hengdi
utan á sig alls kyns rusl. Allt
sem kemur þarna inn utan um
vörur er nýtt. Pappír og pappi
er endurnýtt og notað aftur í
umbúðir um vör-
urnar og annað í
skraut. Auðvitað
væri einfaldast að
veija glervöruna í
nýjan bylgjupappír og kassa og
henda innfluttum umbúðum, en
það er ekki gert. í hálft annað
ár hefur t.d. ekki eitt stykki af
silkipappír í lit verið keypt í
þessa verslun. Erla segir þess
ekki þörf, þau hafi svo mikið
af öðru fallegu. Áhugi starfs-
fólksins er orðinn svo mikill að
í sameiginlegum gönguferðum
er meðferðis töng og poki ef
sést eitthvað nýtilegt. Síðast var
hin skemmtilegasta gönguferð
í haustlitum október sl. og af-
rakstrinum síðan fagnað í hest-
húsi eigendanna. Erla segist
með þessu hafa náð því marki
að spara 50-60% í skreytingum
og ætlar að gera betur. Hún
kveður þetta bara spurningu um
stjórnun: „Við flytjum inn alls
kyns skraut fyrir milljónir í
gjaldeyri, sem er hreinn óþarfi.
Þar er mikið bruðl og umfram-
eyðsla sem hvergi sér stað.“
Annars staðar í viðtalinu er
haft eftir Erlu: „Ég sé lítinn
mun á því að reka heimili og
að reka fyrirtæki. Ef heimilið
er vel rekið gengur það alveg
jafn vel og þau fyrirtæki sem
eru merkt hf.“ Kannski kjarni
málsins. Hver og einn getur
spurt sig þegar hann horfir út
í útúrflóandi öskutunnuna sína
hvort ekki hafi kannski verið
óþarfi að kaupa svo mikið af
öllu að afgangarnir fari út í
tunnu. Og hvort allar þessar
umbúðir og allt þetta plast sé
ekki bara að kasta peningum í
öskutunnuna. Kannski veldur
það svolítilli velgju þegar hugs-
að er til þessarar óhömdu
græðgi, sem maður hefur
skreytt sig með í fögnuði sínum
yfir fæðingu frelsarans. Öll
umframeyðslan á árinu sem er
að kveðja er alla vega komin út
á hauga og sést hvergi. Kannski
væri ekki úr vegi að áramóta-
heitið í þetta sinn verði að end-
urnýta og nýta betur umbúðir
og annað sem að berst á nýbyij-
uðu ári. Ef samstaða næst á
heimilinu getur þetta auk heil-
mikils sparnaðar orðið hin besta
skemmtun, þar sem hugmynda-
flugið blómstrar.
Mikil þátttaka myndi að auki
spara okkur öllum borgarbúum
verulegar upphæðir í sorphirðu
og þá um leið í sköttum. Því
miður hafa fróm heit „hinnar
hagsýnu húsmóður" síður en
svo skilað sér inn á borgarheim-
ilið með forustukonum. Skattar
borgarinnar hækka árlega
þrátt fyrir auknar tekjur og
aukaskattar teknir gegn um
þjónustufyrirtækin með raf-
magni, hita, skolplosun,
strætisvögnum og bílgeymslum
o.s.frv., en eigur seldar án þess
að það fari í niðurgreiðslu á
skuldum. Ekkert áramótaheit
gæti víst unnið á næsta árs fjár-
hagsáætlun.
eftir Elínu Pálmadóttur