Morgunblaðið - 29.12.1996, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 1996 B 9
Þannig hafa hlutirnir yfirleitt
gengið hjá mér,- tvöföld vinna
og tvöfalt kaup. Það hefur forðað
mér frá því að vera það sem kall-
að er blankur.
Voldgade. Amerísk áhrif voru mikil
í Evrópu svo skömmu eftir stríð.
Það kom m.a. fram í því, að menn
létu klippa sig að hætti Ameríkana.
Reynslan frá rakarastofunni í Eim-
skip kom því að góðum notum, því
ég var þaulvanur að klippa amer-
íska hermenn. Það líkaði þeim,
ungu herramönnunum í Kaup-
mannahöfn. Þarna á rakarastofunni
við Ráðhústorgið, kynntist ég ýms-
um dönskum tónlistamönnum, sem
auðvitað vildu tolla í tískunni og fá
sér klippingu upp á amerískan móð.
Þegar heim kom, í febrúar 1949,
tók við hjónaband og áframhald-
andi vinna á rakarastofunni í Eim-
skip og svo auðvitað tónlistin.
Nokkru síðar stofnaði ég svo rak-
arastofu á Vesturgötu 48, í félagi
við Hörð Þórarinsson. Hann rekur
þá stofu enn, í félagi við son sinn,
Ragnar.“
— Þú nefndir hjónaband.
„Já, konan mín er Dóra Sigfús-
dóttir, dóttir Sigfúsar Elíassonar,
skálds og rakara frá Selárdal í
Arnarfirði og Sigrúnar Þórarins-
dóttur frá Jökuldal á Fjöllum. Dóra
fæddist og ólst upp á Akureyri. Það
fer að styttast í gullbrúðkaupið, svo
þú sérð, að makavalið hefur ekki
verið út í bláinn. Við eigum þrjú
börn, barnabörnin eru orðin átta
og nú er svo komið, að við erum
orðin langafi og langamma. Það er
nú svona með tímann."
Kaupmennska í Fótóhúsinu
- En þar kom, að þú stofnaðir
ljósmyndavöruverslun.
„Já, ég er svolítill dellukarl. Ein
dellan, sem ég hef orðið mér úti
um, er ljósmyndadella. Þetta byij-
aði ósköp sakleysislega. Ég fór að
taka myndir fyrir sjálfan mig, fram-
kalla o.s.frv. En svo byrjaði ég að
selja blöðunum myndir, aðallega
Morgunblaðinu. Þar með varð ég
svolítið þekktur fyrir þessa iðju
mína. Og svo æxlaðist það þannig,
að haustið 1963 ákváðum við hjón-
in að stofna ljósmyndavöruverslun.
Fótóhúsið, kölluðum við hana og
starfræktum hana í Garðastræti
fyrstu sjö árin. 1969 fluttum við
verslunina svo r' Bankastræti. Við
fengum fljótlega bærileg viðskipti.
En peningarnir sem komu inn í
verslunina voru þar kyrrir, meðan
við vorum að greiða skuldir og
styrkja lagerinn. Ég aflaði svo lífs-
viðurværis, með því að spila öll
kvöld á Röðli í hljómsveit Eyþórs
Þorlákssonar.
Það var auðvitað mikið verk að
opna verslunina. En við nutum
góðrar aðstoðar föðurbróður míns,
Viggós í Freyju. Við opnuðum á
laugardegi. Kvöldið og nóttina áður
voru þau Dóra og Viggó að koma
öllu í lag, verðmerkja vörur o.s.frv.
og bættist ég svo í hópinn þegar
ég var búinn að spila á Röðli.
Það var því langt liðið á nóttina,
þegar Viggó loks komst heim. En
þegar við opnuðum morgunin eftir,
ja, - hver skyldi þá hafa verið fyrsti
viðskiptavinurinn? Jú, það var
Viggó. Þannig vildi hann hafa það.“
Gráhærður á skólabekk
- Var það ekki á þessum árum,
sem leið þín lá í Tónlistaskólann?
„Jú, þar er rétt. Ýmsir ágætir
vinir mínir urðu til þess að hvetja
mig til þess, enda hafði ég starfað
að tónlistaflutningi frá unga aldri,
þó með annarri vinnu væri. Það var
ekki síst góðvinur minn Eyþór Þor-
láksson, sem hvatti mig til dáða.
Lengi framan af fannst mér þetta
fráleitt, enda var ég kominn á sex-
tugsaldur og átti því erfitt með að
ímynda mér sjálfan mig sem skóla-
strák. Samt fór það nú svo, að ég
innritaðist í Tónlistaskólann. Sam-
nemendur mínir, sem allir voru
unglingar, héldu fyrst, að ég væri
skólastjórinn. Og það vantaði ekki,
að ég teldi mig kunna hitt og þetta,
maður með mína reynslu. En það
reyndist í veigamiklum atriðum
vera á misskilningi byggt. Mig
vantaði nefnilega undirstöðuna.
Auðvitað hafði ég reynt að sanka
að mér þeirri þekkingu sem bauðst.
En reglulega kennslu hafði ég ekki
fengið þg þar af leiðandi skorti mig
ögun. Ég tók gítarinn sem aðalfag
og stefndi ekki á neitt annað, en
að öðlast undirstöðu í almennri tón-
list. Burtfararprófi lauk ég svo vor-
ið 1985, gítarleikari með áttunda
stigs próf. Skírteinið segir árangur-
inn_ góðan.
Áður en ég lauk prófi byijaði ég
að kenna í Tónlistaskóla Mosfells-
bjæjar, þar sem Ólafur Vignir Al-
bertsson var skólastjóri. Þar starf-
aði ég í u.þ.b. tíu ár og fór svo jafn-
framt að kenna í Tónlistaskóla
Hafnarfjarðar. Þar starfa ég enn.
Ég uni mér vel við kennslu. Þegar
ég lít til baka, held ég, að ég hafi
lært einna mest af henni.
Framan af tónlistarferli mínum
lék ég aðallega á rhytma-gítar og
þótti nokkuð liðtækur, sem slíkur.
En kannske hefði orðið meira úr
mér sem tónlistarmanni, ef ég hefði
vitað og kunnað, þó ekki væri nema
brot af því, sem ég kann nú.
Eftir 1950 snéri ég mér alfarið
að klassískum gítar. A þeim árum
var það hljóðfæri ekki í hávegum
haft. Aðeins örfáir snillingar í heim-
inum, kunnu með það að fara. Andr-
és Segovia var þar fremstur í flokki.
Nú er þetta breytt til batnaðar og
frábærir gítarleikarar í þúsundatali
vítt og breitt um heiminn. Hér á
landi eigum við marga góða gítar-
leikara. Sumir þeirra mundu jafnvel
sóma sér vel meðal þeirra bestu í
Evrópu.
Ég á nokkuð gott úrklipjjusafn
um þróun gítartónlistar á Islandi.
Má vera, að sú saga verði skráð
seinna. Vonandi verður grúsk mitt
þá einhverjum til gagns.“
Skal nú sagt f rá bókum
- Þú hefur jafnt bundið bækur,
sem bundist þeim.
„Ja, þú segir nokkuð. Jú, það
má eiginlega segja það. Eftir tutt-
ugu ára kaupmennsku í Fótóhúsinu,
ákváðum við hjónin að kúvenda
okkar líferni. Og hvernig fara menn
að því? Jú, við seldum verslunina,
seldum stóra húsið og seldum stóra
bílinn. 1 staðinn keyptum við litla
íbúð, lítinn bíl og fengum lág laun
en betra líf. Vitanlega væri langt
mál að fara út í þetta í smáatriðum,
en svona var það í hnotskurn."
— Kom bókagrúskið í kjölfar
þessarar kúvendingar?
„Nei, í eðli mínu hef ég alltaf
verið grúskari. Og sú árátta beind-
ist snemma að söfnun bóka og tíma-
rita. En þetta hefur orðið markviss-
ara með árunum. Hér áður fyrr
safnaði ég bókum, en þó aðallega
tímaritum, sem erfitt var að ná í.
Eftir því sem erfiðara var að nálg-
ast tiltekin hefti, þeim mun
skemmtilegri var söfnunin.
Svo kom að því, að ég fór að fá
áhuga á bókbandi, til þess að ég
gæti bundið inn eitthvað af þeim
ósköpum, sem ég hafði sankað að
mér. Ég fór því á kvöldnámskeið
hjá Helga Tryggvasyni við bók-
bandsdeild Myndlista- og handíða-
skólans. Þessi námskeið sótti ég í
tvö ár. Ég kynntist Helga nokkuð
vel og hjálpaði hann mér um margt
illfáanlegt, sem mig vanhagaði um.
Það gladdi mig mjög að kynnast
honum, því hann fræddi mig um
margt, sem ég hafði áhuga á, þ.e.a.s.
bækur og bókamenn. Af honum
lærðist mér m.a., að best væri að
eiga lítið en sérhæft bókasafn. Því
seldi ég obbann af því, sem ég hafði
safnað í áranna rás. En ekki seldi
ég nú allt. Ég skildi eftir sagna-
þætti, þjóðsögur og fróðleik um ís-
lenska atvinnuhætti fyrri tíma. Og
svo hélt ég auðvitað til haga öllu
því sem varðar íslenska tónlist.
Vissulega liðsinnti Helgi mér
mikið. En fleiri hafa þar komið við
sögu. Þeir fornbókasalarnir Bragi
Kristjónsson í Bókavörðunni á Vest-
urgötu, Snær Jóhannesson, sem
starfaði í Bókinni og séra Björn
H. Jónsson, hafa bjargað mér um
marga góða bókina."
— Þar komum við væntanlega
að kjarna málsins, varðandi bóka-
söfnun þína?
„Já, aðallega hef ég verið og er
enn, að safna öllu því, sem ritað
hefur verið um íslenska tónlist. Það
er svolítið sérstakt að standa í
þessu, því lítið er til á prenti um
þessi mál. Mest af því, sem skrifað
hefur verið um þessi efni er að finna
í blöðum og tímaritum, oft aðeins
fáeinar síður. Það sem ég geri er
að leita þetta uppi, og annað hvort
taka þetta úr þessum tímaritum og
gera úr því s.k. smá-prent, eða ég
hef ljósritað og sömuleiðis búið til
bækur, þ.e.a.s. smáprent. Þegar ég
hef svo bundið þetta í snoturt band,
höfum við það sem á safnamáli
kallast úrtak. Auk þess að safna
því, sem skrifað hefur verið um ís-
lenska tónlist, safna ég nótum ís-
lenskra tónverka. Ég á þegar álit-
legt safn þessara tónbókmennta.
Því miður er söfnun gamalla
nótna ekkert áhlaupaverk. Oftast
voru þær gefnar út á lélegum papp-
ír. Því er fátt um gamlar nótur í
heillegu ástandi. T.d. er algengt,
að nótnablöðin séu marglímd og
eftir því skemmd. í slíkum tilfellum
þarf ég að eignast fleiri en eitt ein-
tak, til að geta komið saman heil-
legu úrtaki. Dæmi: Ég á þijú eintök
af Kirkjusöngbók (með fjórum
röddum), eftir Jónas Helgason org-
anista við dómkirkjuna í Reykjavík.
Þetta var gefíð út í Kaupmanna-
höfn árið 1885. En úrþessum þrem-
ur eintökum get ég ekki komið sam-
an einu úrtaki. Hvers vegna? Bæk-
urnar eru svo illa farnar af notkun
og næstum hver blaðsíða marglímd.
Því er ekkert annað að gera en að
halda áfram að safna þessari bók,
þar til ég get bundið inn heillegt
úrtak. Þannig vinn ég, sjálfum mér
til skemmtunar og komandi kyn-
slóðum til hægðarauka. Þeim mun
nýtast þetta í framtíðinni, við rann-
sóknir á íslenskum tónbókmennt-
um, hvað sem líður hagnýti þessar-
ar söfnunar minnar.“
Ég kveð Trausta Thorberg, rak-
ara, tónlistamann og bókasafnara
með meiru. Um leið velti ég því
fyrir mér, hvemig nokkrum geti
komið til hugar, að lífið lúti hag-
rænum lögmálum, en ekki sínum
innri gildum.
Betri vín
með hjálp
erfðafræð-
innar?
Adelaide. Reuter.
HOPUR vísindamanna í Ástr-
alíu segir að hægt verði að
rækta betri þrúgur til víngerðar
eftir að hafa gert tilraunir með
erfðafræðilega breyttan vínvið.
Segja vísindamennirnir, sem
starfa í Adelaide, að þeim hafi
einnig tekist að rækta kartöflu,
sem heldur hvítum lit, þannig
að draga megi úr kostnaði við
efnanotkun við framleiðslu
kartöfluflagna og annarrar
slíkrar vöru.
Nigel Scott, sem stjórnar
hópnum, sagði að nýi vínviður-
inn mundi gerbreyta vínyrkju
og framleiðslu þurrkaðra
ávaxta í Ástralíu með því að
auka framleiðni og bæta gæði.
„Með þessari tækni getum
við búið til vínvið, sem gefur
aukið bragð, betri lit og aukna
mótstöðu við sjúkdómum,"
sagði Scott í samtali við Reut-
ers-fréttastofuna í vikunni.
Hann kvaðst ásamt félögum
sínum hafa einangrað litning-
inn, sem ræður hinum ýmsu
eiginleikum þrúgunnar, árið
1991 og hefðu þeir upp frá því
leitað leiða til að koma litningn-
um endurbættum fyrir í vín-
viðnum á ný.
„Það hefur nú tekist," sagði
Scott.
Vísindamennirnir notuðu
ákveðna bakteríu, sem notuð
hefur verið til að „feija" nýja
litninga inn í kjarnasýrur
plantna.
Scott játti því að erfðafræð-
ingar í Frakklandi, ísrael og
Bandaríkjunum væru komnir
álíka langt í að beita erfða-
tækni til að búa til betri vín.
Andleg upp-
örvun barna
skiptir
sköpum
London. Reuter.
ÞAÐ þarf ekki að vera slæmt
fyrir börn að alast aðeins upp
með öðru foreldrinu, svo fremi
þau fái nægilega örvun, and-
lega og menningarlega. Kom
þetta fram hjá breskum sál-
fræðingum á þriðjudag.
Sálfræðingurinn Tony
Cassidy og samstarfsmenn
hans sögðu á ársþingi breskra
sálfræðinga, að stundum gætu
átök innan fjölskyldu haft
hvetjandi áhrif á börn en yfir-
leitt væri það ekki samsetning
fjölskyldunnar, heldur sam-
staðan innan hennar, sem
mestu máli skipti.
Andlega fóðrið best
Cassidy og samstarfsmenn
hans kynntu sér 169 fjölskyldur
og var þriðjungur þeirra tengd-
ur hernum, annar þriðjungur
var iðnaðarmenn og sá síðasti
námsmenn. Kom í ljós, að þeim
börnum vegnaði best, sem
höfðu verið hvött til að tjá sig
og taka þátt í andlegri og
menningarlegri starfsemi. Kom
það á óvart, að áhrif þessara
uppeldisþátta virtust mest í
börnum einstæðra foreldra.
Átök innan fjölskyldunnar virt-
ust einnig styrkja skapgerð
sumra barna, það er að segja
ef þeim tókst að takast á við
þau á réttan og jákvæðan hátt.
Eitt var það þó, sem virtist
almennt hafa heldur neikvæð
áhrif á samstöðuna í fjölskyld-
unni — of niargir drengir.