Morgunblaðið - 09.01.1997, Qupperneq 30

30 FIMMTUDAGUR 9. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Crichton og breiðþotumar
ÞAÐ yrði þrautin þyngri að koma
titli nýjustu bókar bandaríska
spennusagnahöfundarins Michaels
Chrichtons yfir á íslensku. Bókin
heitir á ensku Airframe, sem bók-
staflega þýðir bolgrind í flugvél.
„Bolgrind í flugvél" er ekki mjög
grípandi titill.
En sagan er spennandi og heldur
manni við efnið, ekki síst ef maður
hefur áhuga á flugvélum, því eins
og nafn bókarinnar bendir til þá
fjallar hún um flugvélar. Sagan
hefst um borð í breiðþotu af gerð-
inni Norton N-22 (sem er uppdiktuð
flugvélartegund) í eigu flugfélags í
Hong Kong í áætlunarflugi til Den-
ver í Bandaríkjunum. Einhvers
staðar yfir Kyrrahafinu dynur
ógæfan yfir og flugvélin tekur mikl-
ar dýfur líkt og skip í stórsjó, með
þeim afleiðingum að þrír farþegar
láta lífið og tugir slasast. Nauðlend-
ing í Los Angeles tekst giftusam-
lega. Þar kemur söguhetjan, Casey
Singleton, til skjalanna. Hún er
aðstoðarforstjóri Norton-flugvéla-
verksmiðjanna, framleiðanda N-22.
Verksmiðjurnar standa illa og eru
að reyna að ná stórum samningi
við kínversk yfirvöld um framleiðslu
á tugum N-22 fyrir aiþýðulýðveldið
en þetta atvik yfir Kyrrahafinu
gæti stefnt þeim samningum, og
þar með fyrirtækinu, í voða.
Síðan fylgir lesandinn baráttu
Singleton við að komast að hinu
sanna í málinu og sýna fram á að
það sem gerðist hafi ekki átt rætur
að rekja til galla í flugvélinni, þótt
allt virðist benda til þess. Þar á
Singleton ekki síst í höggi við sjón-
varpsþáttaframleiðanda, unga og
yfirborðskennda konu sem lendir í
því að A1 Pacino neitar viðtali og
eftir Kristján G. Arngrímsson
þarf því í skyndingu að
fylla 12 mínútna „gat“
í fréttaþættinum
Newsline. Það er óþarfi
að rekja söguþráðinn
nánar.
Höfundurinn, Cric-
hton (framb. Kærtin),
er sá hinn sami og
skrifaði Júragarðinn
(Jurassic Park) sem
Steven Spielberg gerði
að kvikmynd sem er
mest sótta kvikmynd
allra tíma. Meðai ann-
arra bóka Chrichtons
eru Afhjúpun (Disclos-
ure), Sólarupprás (Ris-
ing Sun) og fyrir tíu
árum skrifaði hann Congo, sem
nýlega var kvikmynduð með mi-
sjöfnum árangri. (Sú bók er líka
ærið misjöfn.)
Airframe er í grundvallaratriðum
hefðbundin spennusaga um valda-
baráttu og um margt svipuð fyrri
bókum höfundarins, ekki síst Dis-
closure. En eins og í fyrri bókum
sínum á Crichton líka annað erindi
við lesandann en bara það _að segja
honum spennandi sögu. í Rising
Sun benti hann á að Bandaríkja-
menn væru svo gráðugir að þeir
væru á góðri leið með að selja sig
á vald Japana; í Disclosure sagði
af því hversu ófyrirleitnar og gráð-
ugar konur geta verið í samskiptum
við karlmenn og að kynferðisleg
misnotkun er ekki eitthvað sem ein-
ungis karlmenn eru sekir um. Og
Jurassic Park var áminning um það
að mannskepnan getur ekki gert
Michael Chrichton
Verb:
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
Stærðir: 23-39
Komnir aftur -
pantanir óskast
sóttar!
Íekta)
/LEÐURV
ROCKSTONE
SUBVIVAL SHOES
PÓSTSENDUM SAMDÆGURS • 5% STAÐGREIÐSLUAFSLATTUR
STEINAR WAAGE
SKOVERSLUN J
SÍMI 551 8519
|oppskó
. Llnltii.imrli ifiA In.
rinn steinarwaage
• Veltusundi við Ingólfstorg
• Simi 5521212.
SKOVERSLUN
SÍMI 568 9212 #“
hvað sém henni sýnist
við veröldina sem hún
lifir í.
Airframe er tækni-
tryllir fullur af sér-
fræðiorðaforða, en
Crichton bjargar því
með einföldu stíl-
bragði: Singleton þarf
að útskýra allt fyrir
nýráðnum aðstoðar-
manni sínum og les-
andinn fær því allar
upplýsingar sem hann
þarf. Þannig verður
Airframe ekki bara að
spennusögu heldur
líka að kennslubók um
flug og flugvélar, ekki
síst breiðþotur. Til dæmis er vand-
lega útskýrt hvaða kraftar halda
flugvélum á lofti og hvernig væng-
irnir starfa, og einnig gefin mynd
af flugvélaframleiðslu og sam-
keppninni á þeim markaði.
En Crichton á líka annað erindi
við lesandann, og bendir honum á
að ekkert er eins einfalt og fjölmiðl-
ar sýna það, og beinast þá spjótin
fyrst og fremst að sjónvarpsfrétt-
um. Fréttaframleiðandinn hefur
ekki gripsvit á flugvélum, ruglar
Boeing-þotu saman við Norton-þotu
og þegar eldur kviknar í hreyfli á
þotu heldur hún að það bendi til
galla í flugvélinni sjálfri. Hún gerir
sér enga grein fyrir svo einfaidri
staðreynd sem þeirri, að þotufram-
leiðendur smíða ekki hreyflana sem
eru á þotunum heldur kaupir við-
skiptavinurinn þá hreyfla sem hann
kýs (t.d. Rolls Royce eða Pratt &
Whitney). Og hvernig getur frétta-
kona sem veit svona lítið um hvað
hún er að fjalla veitt áhorfendum
raunverulegar upplýsingar? Slíkt er
óhugsandi, segir Chrichton. Þótt
ekki sé hægt að segja sjónvarps-
fréttir vera beinlínis lygi, er aug-
ljóst að það er í eðli sjónvarps að
einfalda veruleikann og gefa þannig
upplýsingar sem eru ákaflega vill-
andi.
„Ormstunga
ástarsaga4<
hefur göngu
sína eftir
jólafrí
ÆRSLALEIKURINN „Orms-
tunga ástarsaga" hefur nú aftur
göngu sína eftir jólafrí og er
næsta sýning fyrirhuguð laugar-
daginn ll.janúarí Skemmtihús-
inu, Laufásvegi 22.
„Leikurinn hefur átt góðu
gengi að fagna síðan hann var
frumsýndur 1. ágúst sl. og eru
sýningar orðnar 47 talsins," seg-
ir í kynningu.
Samstarf er nú hafið við Sam-
skiptamiðstöð heyrnarlausra og
standa nú æfingar yfír á leiknum
ásamt túlkum heyrnarlausra, en
fyrirhuguð er sýning fyrir heyrn-
arlausa innan skamms.
Auk þess hyggur leikhópur-
inn á leikferð um landið með
vorinu.
Saloniki
menningar-
höfuðborg
SOFN og sýningarsalir hafa
sprottið upp eins og gorkúlur í
grísku borginni Saloniki að und-
anförnu. Leikhús hafa verið
endurbyggð, torg frá tímum
rómverjanna fært til fyrra horfs
og hresst upp á tyrknesk böð
og gamlar kirkjur. Saloniki er
menningarhöfuðborg Evrópu í
ár, tók við af Kaupmannahöfn
um áramótin, og borgaryfirvöld
ætla sér stóra hluti á árinu sem
er nýhafið, að því er segir í
Politiken.
Rómverska torgið, þar sem
leikhús að rómverskum hætti
verður opnað í mars, verður
miðpunktur menningarársins.
Ekkert verður til sparað. Borg-
aryfirvöld þurfa ekki að fara
bónleið til stofnana og fyrir-
tækja um stuðning, þar sem
gríska ríkið greiðir reikninginn
að mestu.
Melina Mercouri, þáverandi
menningarmálaráðherra, átti
hugmyndina að menningarborg-
um Evrópu. Þessi ástsæla leik-
kona og stjórnmálamaður er nú
látin og telja Grikkir heiður rík-
isins því að veði, að vel takist til
í Saloniki. Hljóðar fjárhags-
áætlun menningarársins upp á
tæpa fjóra milljarða ísl. kr. en
gert er ráð fyrir að allt að þriðj-
ungur þeirrar upphæðar fáist
fyrir selda miða og frá fyrir-
MUNKARNIR á Aþosfjalli sýna verk sín í fyrsta sinn.
tækjum sem styrkja menningar-
viðburði.
Saga Saloniki
Lögð verður áhersla á sögu
Saloniki, sem er 2400 ára göm-
ul. Þar mætast áhrif austurs og
vesturs; grísk, rómversk og
múslímsk. Saloniki var stofnuð
árið 315 fyrir Kristsburð af
Kassander, sem náði völdum í
Makedóníu eftir dauða Alexand-
ers mikla. Fékk borgin nafn sitt
eftir eiginkonu Kassanders,
Þessaloníka. Um margra alda
skeið var Saloniki næstmikil-
vægasta borg býsanska heims-
veldisins, aðeins Mikligarður
(Konstantínópel) var stærri. Sal-
oniki glataði ekki mikilvægi sínu
undir stjórn Tyrkja, en Kemal
Ataturk, stofnandi tyrkneska
lýðveldisins var fæddur þar. Þá
var Saloniki höfuðstaður gyð-
inga við Miðjarðarhaf í fimm
aldir.
Munkarsýna verksín
Ein stærsta sýning menn-
ingarársins er sýning á 600 lista-
verkum úr munkaklaustrinu á
Aþosfjalli en þetta er í fyrsta
sinn sem munkarnir lána verk
sín og því í fyrsta sinn sem þau
ber fyrir augu kvenna. Var
byggt nýtt safn til að hýsa verk-
in sem talin eru ómetanleg, þau
elstu frá 10. öld.
Þá má nefna sýningu um Alex-
ander mikla, þar sem sýnt verð-
ur hvernig málarar, allt frá tím-
um endurreisnarinnar og fram
á okkar daga, sjá hann. Verk
Caravaggios verða til sýnis og á
meðal tónlistarmanna sem spila
munu í Saloniki má nefna Zubin
Mehta og Mstislav Rostropovitsj.
• •
l
fimmtudag, kl. 8.00
Fyrstir fyrs(lr fá
TISKUVERSUJN
KRINGLUNNI • SÍMI 553 3300