Morgunblaðið - 01.06.1997, Blaðsíða 29

28 SUNNUDAGUR 1. JÚNÍ1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 1. JÚNÍ 1997 29
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
SJÓMANNADAGURINN er
í dag og í ár eru 60 ár lið-
in frá því er ákveðið var að
tileinka sjómönnum þessa
lands ákveðinn dag, mönnun-
um, sem um aldir höfðu dregið
björg í bú og skapað verð-
mæti, sem lögðu grunninn að
góðu mannlífi í þessu harðbýla
landi.
Að þessu sinni er mun bjart-
ara yfir þessum degi, því að
Hafrannsóknastofnunin hefur
nýlega gefið út skýrslu sína
um ástand fiskstofnanna og
mælir nú með verulegri aukn-
ingu þorskafla, er næsta fisk-
veiðiár gengur í garð, 218 þús-
und tonnum, en á þessu ári
heimilaði sjávarútvegsráð-
herra veiði á 186 þúsund tonn-
um. Aukningin milli ára er því
um eða yfir 17% og á tveimur
árum nemur hækkunin 40,6%.
Það er orðið ærið langt síðan
svo bjart hefur verið yfir þess-
um undirstöðuatvinnuvegi
þjóðarinnar.
Áætlað útflutningsverðmæti
þessarar 32 þúsund tonna
aukningar á þorskkvóta er um
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
fjórir milljarðar króna. Þessi
aukning kemur í kjölfar met-
afla sjávarafurða á yfirstand-
andi fiskveiðiári. Til aprílloka
var heildarfiskafli landsmanna
orðinn 1.304 þúsund tonn og
hafði þá aukizt um 4% frá sama
tíma í fyrra. Þorskaflinn hafði
þó aukizt enn meir eða um
13%. Gífurlegur niðurskurður
þorskafla, veiðitakmörkun til
verndunar stofninum, er að
skila sér og á væntanlega eftir
að virka sem vítamínsprauta á
íslenzkt efnahagslíf.
íslenzkir sjómenn hafa
þraukað mörg þrengingatíma-
bil og nú virðist sem eitt slíkt
sé á enda. Þeim hefur lærzt,
að engin sú auðlind, sem al-
mættið hefur gefið, er óþrjót-
andi. Því hafa þeir verið sam-
taka stjórnvöldum um friðun-
araðgerðir vegna veiðistofn-
anna og þeir hafa einnig lært
að nýta betur það hráefni, sem
náttúran gefur. Þess vegna
hefur það verðmæti, sem sjáv-
arafurðir hafa gefið þjóðinni
ekki dregizt jafnmikið saman
á erfiðleikatímum og sjávarafl-
inn. Sá gífurlegi samdráttur,
sem orðið hefur á afla síðustu
tæplega 20 ár, hefur því orðið
til þess að farið er betur með
verðmætin. Fyrir rúmlega hálf-
um öðrum áratug var þorskafl-
inn rúmlega 460 þúsund tonn
á ári, en fór lægst fyrir tveim-
ur árum í 155 þúsund tonn.
Það er því ljóst að störf ís-
lenzkra sjómanna hafa gjör-
breyzt og að íslendingar hafa
náð góðum árangri á sviði
veiða og vinnslu, aukið tækni
og vísindalegar rannsóknir á
lífríki hafsins. Islenzkir vís-
indamenn á sviði fiskifræði eru
og meðal reyndustu og virtustu
vísindamanna heims á sínu
sviði.
Eins og áður segir eru 60
ár síðan ákveðið var að halda
fyrsta sjómannadaginn. Hann
var haldinn á ísafirði og í
Reykjavík hinn 6. júní 1938
og tókst með miklum ágætum,
því að um 10 þúsund manns
eða fjórðungur allra Reykvík-
inga þá tók þátt í deginum á
Skólavörðuholti. Hefur dagur-
inn verið haldinn hátíðlegur æ
síðan og er ætíð fyrsta sunnu-
dag í júní, nema þegar hvíta-
sunnuna ber upp á þann dag,
þá er honum frestað um eina
viku.
Sjómannadagurinn er fyrir
löngu orðinn hjartfólginn
landsmönnum öllum og haldið
er upp á hann sem hátíðisdag
um land allt, enda eðlilegt, þar
sem sjávarfangið er það, sem
öll velmegun þessa lands bygg-
ist á, velmegun sem unnt er
að státa af og er eins og bezt
gerist meðal þjóða heims.
Morgunblaðið vill í tilefni
dagsins senda sjómönnum svo
og landsmönnum öllum til sjáv-
ar og sveita beztu árnaðaróskir
í tilefni dagsins.
HATIÐISDAGUR
SJÓMANNA
EGGJANIR
• eru frægar í
íslendinga sögum en
það er ekki einsog
þær séu skáldlegur
tilbúningur, svo mikil-
vægar sem þær eru
bæði í íslendinga sögu og Þórðar
sögu kakala. Mætti ætla að einhver
leyniþráður lægi milli þessara eggj-
ana í samtímasögunum og þeirra
sem frægastar eru í íslendinga sög-
um. í Njáls sögu má telja frýjun
Hildigunnar frægasta, en hún líkist
mest eggjun Guðrúnar Ósvífurs-
dóttur þegar hún hvetur til vígs
Kjartans sem frægt er orðið, en
þeir Bolli voru báðir bræðrasynir
Hallgerðar og er það víst engin til-
viljun.
í Laxdælu segir: „Þá bað Guðrún
Bolla til ferðar með þeim. Bolli
kvað sér eigi sama fyrir frændssemi
sakir við Kjartan og tjáði, hversu
ástsamlega Ólafur hefði hann upp
fæddan. Guðrún svarar: „Satt segir
þú þar, en eigi muntu bera giftu
til að gera svo, að öllum þyki vel,
og mun lokið okkar samförum, ef
þú skerst undan förinni." Og við
fortölur Guðrúnar miklaði Bolli fyr-
ir sér fjandskap allan á hendur
Kjartani og sakir og vopnaðist síðan
skjótt, og urðu níu saman“.
Þessi eggjun Guðrúnar, og Þor-
gerðar Egilsdóttur síðar í sögunni,
minna ekki á neitt fremur en frýjun
Þuríðar Sturludóttur Sighvatsson-
ar, húsfreyju Eyjólfs Þorsteinssonar
á Möðruvöllum í íslendinga sögu,
en þar segir í 168. kap.: „Þá mælti
Eyjólfur í gamni til Vigdísar: „Hvað
mundi honum Gizuri til ganga, er
hann vildi eigi byggð þína í Skaga-
firði?"
Vigdís varð fá um.
Þá svarar Þuríður, dóttir hennar:
„Því að Gizuri," segir hún, „þótti
hver herkerling líklegri til að hefna
föður míns, Sturlu, en
þú. Sér hann það, að
þér er litur einn gef-
inn“.
Steinvör systir
Þórðar kakala Sig-
hvatssonar, eggjar
Hálfdán mann sinn með svipuðum
hótunum og Guðrún Ósvífursdóttir.
Þau Hálfdán bjuggu að Keldum og
kom Þórður þangað í heimsókn og
heimti þau á tal og sagði að þeim
mundi kunnugur skaði sá hinn mikli
sem hann hefði beðið í láti föður
síns og bræðra - „og svo teknar
allar eignir vorar, en láti mér hvergi
óhætt. Nú er eg til þess hingað
kominn, mágur, á ykkar fund, að
krefja þig nokkurrar liðveizlu og
vita, ef guð gefur þann tíma, að
vér mættum með nokkru móti fá
sæmdir vorar. Þykir mér enginn
maður jafnlíklegur til liðveizlu við
mig sem þú, fyrst sakir venzla og
þess, að þú ert kostameiri fýrir fjár
sakir og annars afla en hver ann-
arra minna venzlamanna. Vænti eg
og hér bezt að, sem þið eruð“.
Steinvör svaraði vel máli hans
og kvað einsætt vera Hálfdáni að
drýgja dáð og veita Þórði allt slíkt,
er hann mætti. „Hefí eg hann og
sjaldan eggjað að ganga í stór-
mæli, en nú mun eg það bert gera,
að lítið mun verða okkar sam-
þykki, ef þú veitir eigi Þórði, bróður
mínum. Mun þá svo fara, sem minn-
ur er að sköpuðu, að eg mun taka
vopnin og vita, ef nokkurir menn
vilja fylgja mér, en eg mun fá þér
af hendi búrlyklana." Var Steinvör
þá málóð um hríð en Hálfdán þagði
og hlýddi til“.
Steinvör hótar Hálfdáni þannig
búskaparslitum einsog Guðrún
Ósvífursdóttir Bolla.
Þá eru frýjunarorð Guðlaugar,
föðursystur Gunnars á Hlíðarenda
og húsfreyju Bjarnar í Mörk, ekki-
síður fræg orðin. Kári kom að Mörk
HELGI
spjall
til þeirra hjóna eftir brennuna.
Björn hælist um að venju, en kona
hans hæðir hann fyrir bleyðiskap.
En frýjunarorð hennar bera samt
árangur, ekkisíður en þær eggjanir
aðrar sem nefndar hafa verið og
eru ekki einungis ívaf í skáldlegar
frásagnir, heldur kunnar staðreynd-
ir úr umhverfí sturlunga.
ní BRENNU-NJÁLS sögu
•gefur Skarphéðinn Grana
Gunnarssyni og Gunnari Lambasyni
grið þegar hann vegur Þráin á
Markarfljóti, en Helgi segir við
hann: „Kost ættir þú“ segir Helgi,
„að drepa hvorntveggja, ef þú vild-
ir þá feiga“. „Eigi nenni eg“, segir
Skarphéðinn, „að hafa það saman
að veita Högna en drepa bróður
hans“. „Koma mun þar einhveiju
sinni“, segir Helgi, „að þú mundir
vilja hafa drepið hann, því hann
mun aldrei þér trúr verða og enginn
þeirra, er hér eru nú“. Skarphéðinn
mælti: „Ekki mun eg hræðast þá.“
Allt þetta hefði getað verið talað
í Apavatnsför og þá einnig þessi
ummæli Þorgeirs Þjóstarssonar
undir lok Hrafnkötlu: „Hefír það
farið eftir því sem eg ætlaði þá er
þú gafst Hrafnkeli líf, að þess
mundir þú mest iðrast".
Allt á þetta rætur í Apavatnsför
og reynslu höfunda af samtíð sinni
án þess það sé einhver lykill í fjöl-
skrúðugum samanburðarfræðum.
List sagnanna kallar einfaldlega á
þessi viðbrögð, en höfundar hafa
fyrir augum eftirminnilega hlið-
stæðu við túnfótinn hjá sér.
Þeir eru báðir þátttakendur í
ógæfu Sturlungaaldar og sögu
hennar, Svínfellingurinn Brandur
byskup Jónsson og Sturla lögmaður
Þórðarson. Og báðir þekktir fyrir
sígild rit sín.
M
RE YKJAVIK U RBRÉF
Laugardagur 31. maí
LEPPSSPÍTALINN,
sem nú er hluti geð-
deildar Landspítalans
átti 90 ára afmæli sl.
þriðjudag. Segja má,
að viðhorf fólks til
Kleppsspítalans og
þær breytingar, sem á
því hafa orðið, endurspegli þær breyting-
ar, sem smátt og smátt hafa orðið á við-
horfí almennings til geðsjúkdóma og
þeirra, sem hafa átt við þá að stríða.
Framan af öldinni vakti Kleppsspítalinn
ótta í hugum fólks. Þangað komu helzt
ekki aðrir en þeir, sem áttu þangað brýnt
erindi. Þeim, sem komu þangað í fyrsta
sinn var ekki rótt. Afstaða hins almenna
borgara kom fram í orðatiltækjum eins
og þeim að einhver væri „Kleppstækur“.
Það hlýtur að hafa verið erfítt fyrir braut-
ryðjendur í meðferð geðsjúkdóma hér að
starfa við þær aðstæður og í slíku and-
rúmi. Þórður Sveinsson var fyrsti yfirlækn-
ir Kleppsspítalans og gegndi því starfí frá
því snemma árs 1907 og þar til í ársbyij-
un 1940.
Tómas Helgason, prófessor, sem hefur
gegnt starfí yfirlæknis á Kleppsspítala og
síðar geðdeild Landspítalans á fjórða ára-
tug sagði í ræðu á afmæli spítalans um
þær aðstæður, sem frumheijarnir bjuggu
við:
„Frá sjónarmiði okkar nútímalækna
held ég þó, að einangrunin hafi verið verst,
eini sérfræðingurinn á þessu sviði og kjör-
in ekki þannig, að hann gæti farið utan
til þess að hitta starfsbræður sína, eins
og nú þykir sjálfsagt. Sjúkrahúsið lagði
hvorki til bækur né tímarit.“
Á síðustu áratugum hefur orðið alger
bylting í geðlækningum og jafnframt hef-
ur viðhorf almennings til geðsjúkdóma,
geðsjúkra og þá jafnframt Kleppsspítalans
og geðdeilda breytzt, þótt enn eimi tölu-
vert eftir af fordómum fyrri tíðar, sem
fyrst og fremst byggjast á þekkingarleysi.
Nú þarf enginn að óttast heimsókn á
Kleppsspítalann. Þar hefur verið byggt upp
hlýlegt umhverfi innan dyra og utan en
þó ekki sízt með því andrúmi, sem starfs-
lið spítalans hefur skapað.
Athygli vakti, að á afmæli spítalans voru
40 starfsmenn heiðraðir fyrir störf í aldar-
fjórðung eða lengur. Þetta vekur athygli
vegna þess, að starf á Kleppsspítalanum
og raunar geðdeildum yfírleitt er mjög erf-
itt og því fylgir á köflum gífurlegt álag.
Þegar við bætist, að launakjör í flestum
tilvikum eru afar slök má spyija hvemig
fólk haldist yfírleitt við í slíkum störfum
svo lengi, sem raun ber vitni um og fram
kom á afmæli spítalans. Skýringin hlýtur
að vera sú, að þrátt fyrir það mikla álag,
sem starfínu fylgir, sé það gefandi á marg-
an hátt.
Þetta kom raunar fram í ávarpi Ingi-
bjargar Pálmadóttur, heilbrigðisráðherra á
afmæli spítalans, þar sem hún rifjaði upp
starf á Kleppsspítala í upphafí starfsferils
síns og sagði, að störf að geðheilbrigðismál-
um væm ein þau erfíðustu, sem fólk gæti
valið sér en þau væm jafnframt gefandi.
Breytingin á meðferð geðsjúkra á þeirri
tæpu öld, sem liðin er frá stofnun Klepps-
spítalans er meiri en orð fá lýst. En ganga
má út frá því sem vísu, að miklar framfar-
ir séu enn í vændum í meðferð þessara
erfiðu sjúkdóma enda mikið lagt í rann-
sóknir til þess að grafast fyrir um ástæður
þeirra og ný lyf koma fram við og við, sem
bæta töluverðu við þau, sem fyrir em.
Um aðstæður hér og verkefnin framund-
an sagði Tómas Helgason í fyrrnefndri
ræðu: „Vegna þess, hversu algengar geð-
raskanir em, er bráðnauðsynlegt að hafa
sjálfstæða geðdeild á hveiju sérhæfðu
sjúkrahúsi. Nauðsynlegt er að fá meiri
sérhæfðan mannafla vegna meðferðar
sjúklinganna. Þeir þurfa að geta valið sér
meðferðaraðila og heilbrigðisstarfsmenn-
irnir þurfa að geta valið sér vinnustað. Á
deildum, þar sem meðferðin byggist á
miklum og sérhæfðum mannafla, verður
ekki náð sparnaði nema skera niður þjón-
ustuna um leið. Slíkt væri bæði ómann-
úðlegt og þjóðhagslega mjög óhagkvæmt."
Sala veiði-
leyfa á Falk-
landseyjum
ANDSTÆÐING-
ar veiðileyfagjalds
halda því gjarnan
fram, að slíkt kerfi
sé hvergi til í heim-
inum. Það er að
sjálfsögðu ekki rétt, því að slíkt kerfí hef-
ur verið við lýði á Nýja Sjálandi í ailmörg
ár. Hins vegar hefur veiðileyfagjald þar
verið takmarkað við að standa undir kostn-
aði, sem opinberir aðilar hafa haft af físk-
veiðum, hafrannsóknum o.s.frv. í upphafí
var lagt upp með mjög svipaðar hugmynd-
ir og ræddar hafa verið hér en þá risu
hagsmunasamtök útgerðarinnar upp alveg
eins og hér og málamiðlunin varð sú að
takmarka gjaldið við upphæð, sem stæði
undir öllum almennum kostnaði við rekstur
fískimiðanna, ef svo má að orði komast.
Ruth Richardson, fyrrum fjármálaráð-
herra Nýja Sjálands, var hér á ferð fyrir
nokkrum misserum. Hún var í hópi þeirra,
sem barðist fyrir því, að veiðileyfagjald
yrði tekið upp. Richardson skýrði frá því,
að litið hefði verið á hið takmarkaða veiði-
leyfagjald, sem fyrsta skref í átt til þess
að taka slíkt gjald upp að fullu.
í því sambandi var raunar athyglisvert
að á ráðstefnu, sem sjávarútvegsráðuneyt-
ið efndi til á Akureyri fyrir skömmu sagði
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra,
að deilan hér stæði ekki um það, hvort
taka bæri upp veiðileyfagjald vegna þess,
að slíkt gjald væri greitt nú þegar, heldur
hitt hver upphæð þess ætti að vera. Vert
er að gefa þessari athugasemd ráðherrans
gaum. Hún kann að vera upphafið að
stefnubreytingu af hálfu þeirra, sem harð-
ast hafa barizt gegn þessu gjaldi.
Ástæðan fyrir því, að vikið er að þessu
nú er hins vegar sú, að hér í blaðinu sl.
þriðjudag birtist frásögn af því fiskveiði-
stjórnunarkerfi, sem byggt hefur verið upp
á nokkrum árum við Falklandseyjar og
byggist einmitt á veiðileyfagjaldi. Þetta
kom fram í samtali, sem Morgunblaðið
átti við John Bartons, fískimálastjóra Falk-
landseyja, sem segir að gjaldtakan sé mið-
uð við u.þ.b. 10% af verðmæti afla.
Á síðasta ári var selt 261 veiðileyfi á
Falklandseyjum, þar af 37 til útgerða, sem
áttu skip skráð á Falklandseyjum en 112
til aðila frá Kóreu, 70 frá Spáni og 11 frá
Japan. Samtals voru veiðileyfí seld á Falk-
landseyjum fyrir 21,3 milljónir sterlings-
punda á síðasta ári, eða fyrir á þriðja
milljarð íslenzkra króna.
í samtali við Morgunblaðið sagði físki-
málastjóri Falklandseyja, að veiðileyfa-
gjaldið væri reiknað í hlutfalli við stærð
skips og bætti við: „.. .reynsla okkar er
sú, að brúttórúmlestatalan sé ágætur
mælikvarði á afkstagetu þeirra. Við stefn-
um að því, að gjaldið sé um það bil 10%
af afiaverðmæti, stundum fer það upp í
15% en fer á hinn bóginn undir 10% hjá
þeim, sem hafa hagkvæmastan rekstur og
komast hjá bilunum og óhöppum á vertíð-
inni.“
Á Falklandseyjum ríkir sóknarstýring
og um þetta kerfí almennt segir John
Bartons: „Okkar kerfi er í raun mjög ein-
falt og við teljum að með því náum við
markmiðum okkar án þess að tefla varð-
veizlu og viðgangi stofnanna í tvísýnu, sem
er aðalatriði í okkar huga. Miðað við það
markmið ákveðum við sóknarþungann.
Þessi mál hafa ekki verið okkur pólitískt
erfíð og verða vonandi aldrei. Sjávarútveg-
ur og fiskiðnaður var ekki teljandi hér
þegar farið var að selja leyfin en hann
hefur eflst undanfarin ár. Við höfum aldr-
ei þurft að láta undan pólitískum þrýstingi
til þess að gefa út fleiri leyfi en við teljum
rétt út frá varðveizlusjónarmiðum og von-
andi verðum við aldrei í þeirri stöðu.
Kerfið hjálpar okkur að ná markmiðum
Morgunblaðið/Ingólfur Guðmundsson
um varðveizlu stofnanna og vegna þess,
að það er án takmarkana á aflamagni
hvers skips hafa sjómennirnir engan hvata
til þess að gefa ekki upp réttar aflatölur
eða koma ekki með allan afla að landi.
Þeir greiða sitt gjald og mega veiða það
sem þeir geta. Stjórnkerfið er líka einfalt,
við höfum nokkrar tæknilegar reglugerðir
um möskvastærð og því um líkt en annað
ekki.“
Nú eru aðstæður á fiskimiðunum við
ísland augljóslega allt aðrar en við Falk-
landseyjar. Þannig gætum við t.d. ekki
gefíð skipum kost á að veiða allan þann
afla, sem þau geta náð, svo að dæmi sé
tekið. Engu að síður er ástæða til að horfa
til Falklandseyja, ekki síður en til Nýja
Sjálands, og kanna rækilega hver fram-
kvæmd á fiskveiðistjórnun er á þessum
tveimur svæðum, þar sem veiðileyfagjald
hefur verið tekið upp, þótt með mismun-
andi hætti sé.
í þessu sambandi er fróðlegt að sjá,
hvernig hinn frjálsi markaður er byijaður
að hafa áhrif á verð veiðileyfa á Falklands-
eyjum. Falklandseyingar búa nefnilega
ekki við einokun á fiskimiðum á þessu
svæði heldur eiga þeir í harðri samkeppni
við Argentínumenn, sem bersýnilega selja
einnig veiðileyfí á sínum fískimiðum. í
samtalinu við John Bartons kemur fram,
að Falklandseyingar hafi orðið fyrir nokkr-
um tekjusamdrætti vegna sölu veiðileyfa
frá árinu 1993 vegna þessarar samkeppni.
Ef t.d. sala veiðileyfa væri tíðkuð á öllu
Norður-Atlantshafi og fískiskip frá íslandi
gætu keypt slík leyfi til veiða við Færeyj-
ar, Grænland eða Norður-Noreg gæti þetta
þýtt, að verð á veiðileyfum mundi falla á
Islandi, ef mikill vöxtur yrði í þorskstofni
t.d. í Barentshafi eins og gerzt hefur und-
anfarin ár.
Áhrif á
efnahag
Þá er ekki síður
athyglisvert að
kynnast þeim áhrif-
um, sem sala veiði-
leyfa hefur haft á
efnahag Falklandseyja. John Bartons seg-
ir, að sala veiðileyfa hafi valdið þáttaskil-
um í efnahag Falklandseyinga. Hagnaður
af rekstri sameiginlegs sjóðs eyjaskeggja
er mikill vegna sölu veiðileyfanna og sá
hagnaður er notaður í fjárfestingar. Vext-
ir af þeirri fjárfestingu eru einn stærsti
tekjuliður landsstjómarinnar á Falklands-
eyjum.
Fiskimálastjóri Falklandseyja segir, að
vegna þessara fjármuna hafí orðið gífur-
legar framfarir á eyjunum og í allri upp-
byggingu samfélagsins og búi fólk á Falk-
landseyjum nú við sambærileg lífskjör og
Vestur-Evrópubúar að því er varðar vegi,
skóla og heilsugæzlu.
Hér hafa umræður að mjög takmörkuðu
leyti snúizt um hvaða áhrif veiðileyfagjald
mundi hafa á samfélagið. Kannski má
segja, að fyrstu vísbendingar um slíkar
umræður hafí mátt sjá í skýrslu þeirri, sem
tveir háskólakennarar tóku saman um
áhrif þess að taka upp veiðileyfagjald en
lækka tekjuskatt á móti. Þótt þar hafí
verið um að ræða tilbúnar tölur gáfu þær
samt til kynna hversu gífurleg áhrif slík
breyting mundi hafa.
Þegar horft er til þess, að skoðanakann-
anir sýna ótvfrætt, að mikill meirihluti
þjóðarinnar er fylgjandi veiðileyfagjaldi
má vel vera að tími sé kominn til að breikka
þessar umræður töluvert og ræða í alvöru
hvers konar áhrif það mundi hafa að lækka
t.d. tekjuskatt eða aðra skatta á móti þeim
tekjum, sem inn kæmu vegna veiðileyfa-
gjalds.
Hins vegar má telja líklegt, að almenn
samstaða væri um það, að tekjur af veiði-
leyfagjaldi mundu, a.m.k. í upphafi, að ein-
hveiju leyti ganga til þess að efla undir-
stöðuatvinnugrein landsmanna, sjávarút-
veginn. Og hugsanlega gæti slík ráðstöfun
þess að hluta til og í upphafí átt þátt í að
sætta þau mismunandi sjónarmið, sem enn
eru uppi í þessu mikla máli.
Það er hins vegar augljóst, að þeim fjölg-
ar í hópi útgerðarmanna sjálfra, sem telja
skynsamlegt að ná sáttum og að þessum
deilum linni. Ganga má út frá þvl, sem
vísu að á næstu vikum og mánuðum verði
miklar umræður um þessi mál, einfaldlega
vegna þess, að útgerðarfyrirtækin eru nú
að fá viðbótarúthlutun á kvóta fyrir næsta
fískveiðiár og endurgjaldslaust eins og fyrri
daginn.
Á næstu mánuðum mun fólkið í landinu
fylgjast með því, hvemig hinir fáu ráðstafa
þeim miklu fjármunum, sem þeir fá senda
í pósti frá sjávarútvegsráðuneytinu. Halda
stjórnmálamennimir virkilega, að þjóðin
taki þessu með þögninni um alla eilífð?
Það er ekki eftirsóknarvert, að næstu
alþingiskosningar, sem fram fara eftir tvö
ár snúizt um þetta mál. Æskilegra er, að
Alþingi og ríkisstjórn taki höndum saman
til þess að finna viðunandi lausn, sem út-
gerðin getur verið sæmilega sátt við. Sú
lausn hlýtur úr því sem komið er, að byggj-
ast á því grundvallaratriði, að greitt sé
gjald fyrir nýtingu á sameiginlegri auð-
lind. Það skiptir hagsmunaaðila hins vegar
máli, hvernig slíkt gjald er útfært í fram-
kvæmd, hversu hátt það verður og hvern-
ig þeim fjármunum, sem inn koma, verður
ráðstafað.
Sjómannadagurinn er hátíðlegur hald-
inn um land allt um þessa helgi. Hvenær
ætla íslenzkir sjómenn að taka af skarið
um afstöðu sína til þessa máls?
„Engu að síður er
ástæða til að
horfa til Falk-
landseyja, ekki
síður en til Nýja
Sjálands og kanna
rækilega hver
framkvæmd á
fiskveiðistjórnun
er á þessum
tveimur svæðum,
þar sem veiði-
leyfagjald hefur
verið tekið upp,
þótt með mismun-
andi hætti sé.“