Morgunblaðið - 09.12.1997, Side 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1997
MORGUNB LAÐIÐ
LISTIR
Saumavél að
höndum ein
inM.isr
Neskirkja
AÐVENTUTÓNLEIKAR
Verk eftir m.a. J. S., Bach, Telemann og Sigur-
svein D. Kristinsson. Hildigunnur Halldórsdótt-
ir og Sigurlaug Eðvaldsdóttir, fiðlur; Ragn-
heiður Haraldsdóttir og Helga Jónsdóttir,
blokkflautur; Herdís Jónsdóttir, víóla; Ásdís
Arnardóttir, selló; Hávarður Tryggvason,
kontrabassi; Örn Magnússon, pianó; Marta
Guðrún Halldórsdóttir sópran. Neskirkju,
sunnudaginn 7. desember kl. 17.
STRENGJAKVINTETT, kvartett að við-
bættum kontrabassa, lék fyrst útsetningu
Jóns Leifs á þýzku lagi frá 16. öld, Það aldin
út er sprungið. í hófstilltum „upprunaleg-
um“ flutningi þeirra fimmmenninga tók tón-
listin á sig sérkennilegt tímaleysi; gæti allt í
senn verið frá Notre Dame á 12. öld, endur-
reisnargömbutónlist eða íslenzk framúr-
stefna 20. aldar á þjóðlegum grunni. Þetta,
ásamt látlausum söng Mörtu G. Halldórs-
dóttur við píanóundirleik Arnar Magnússon-
ar í Með gleðiraust og helgum hljóm (úts.
Ferdinands Rauters), myndaði töluverða
stemmningu í upphafi aðventutónleikanna í
Neskirkju á sunnudaginn var sem erfitt var
að halda allt til enda.
„Píanó“-konsert Bachs í d-moll sem svo
var kynntur í tónleikaskrá er einn 13-14
sembalkonserta sem upphaflega voru oftast
fiðlu- eða óbókonsertar; margir þegar frá
Köthenárunum, sem Bach umritaði seinna
fyrir sembal á kantorsferli sínum í Leipzig
þar sem hann stjórnaði laugardagstónleik-
um háskólahljómsveitarinnar Collegium
Musicum í kaffihúsi Zimmermanns frá ein-
leikshljómborðinu. Hafi strengjasveit hans
getað farið allt niður í 5-6 manns að stærð,
sem ekki er ólíklegt að stundum hafi gerzt,
þótt ekki sæktist Bach eftir því, væri það
samt ekki frágangssök, enda þótt gamafiðlu-
strengir fyrri tíma séu veikari en stálstreng-
ir. En að ætla sér að leika einleikshlutverkið
á nútíma flygil í kirkju á móti aðeins fimm
strengjum er að freista ógæfunnar. E.t.v.
hefði sérlega dúnfingraður píanisti á ofur-
léttan Bösendorfer eða álíka á hálfopnu loki
getað látið dæmið ganga upp, og hefðu þó
strokstrengirnir þurft að taka meira á en
hér var gert, sérstaklega 2. fiðla, víóla og
sefió.
í þessu tilviki reyndist píanóið fremur
hartómandi hljóðfæri, lokið hafði verið tekið
af, og þó að einleikarinn gerði sitt ýtrasta til
að yfirgnæfa ekki sveitina, dugði það ekki til;
mikið af samleiks- og mótleiksstrófum hvarf
í slaghörpukliðnum, meðan allar feilnótur
slaghörpunnar (sem urðu þónokkrar undir
lokin) komust skýrt til skila. Að sama skapi
gafst lítið svigrúm til að byggja upp stígandi,
sem þrátt fyrir frumstæða þrepadýnamík
barokksins er greinilega innbyggð í verkinu,
og fyrir vikið varð heildarsvipurinn flatur og
vélrænn, svo leiddi hugann að hinu alræmda
bon mot frönsku skáldkonunnar Colette:
„Bach? Hann er eins og yndisleg saumavél."
Eftir ágætan flutning kvintettsins og
Ragnheiðar Haraldsdóttur blokkflautuleik-
ara á Sjá himins opnast hlið söng Marta við
kvintettsundirleik frumlega og skemmtilega
útsetningu Sigursveins Magnússonar á
Börnin segi og syngi, er hvíldi frá upphafi til
enda á liggjandi orgelpunkti í bassa. Sætar
sveitasælulegar blokkflautur bættust við í
jólaaríu Telemanns, Liebster Jesu, kehre
wieder, sem ásamt hinu snotra lagi Jóns As-
geirssonar, Á jólanótt f. rödd og píanó, var
ágætlega sungið, burtséð frá ákveðinni til-
hneigingu til að „aftuiTeigja" á löngum tón-
um í líkingu við klukkudýnamík upphafs-
hyggjustefnunnar, sem á efsta tónsviði gat
orðið svo hvellt að maður hrökk ósjálfrátt
við.
Tónleikunum lauk síðan með Jólin 1978,
skemmtilegri útsetningu Sigursveins D.
Kristinssonar fyrir öll nærstöddu hljóðfærin
á Hátíð fer að höndum ein, sem Marta söng
ljúflega við forspil og eftirspil alla marcia úr
Góða veizlu gjöra skal.
Ríkarður Ö. Pálsson
Morgunblaðið/Ásdís
ANDREA Gylfadóttir ásamt þeim Bergþóri Pálssyni og Kjartani Guðjónssyni í bakgrunni.
Göróttur kokkteill
LEIKLIST
Leikíélag Reykjavíkur
á stúra sviði
Borgarleikhússins
AUGUN ÞÍN BLÁ
Tónlist og textar eftir Jón Múla og
Jónas Árnasyni. Samantekt og stjórn;
Jón Hjartarson. Dansar: Ástrós
Gunnarsdóttir. Leikmynd: Steinþór
Sigurðsson. Lýsing: Ögmundur Þór
Jóhannesson. Búningar: Stefanía Ad-
olfsdóttir. Hljóðstjórn: Baldur Már
Arngrímsson. Hljómsveitarstjórn og
útsetningar: Kjartan Valdemarsson.
Hljómsveit: Gunnlaugur Briem,
Kjartan Valdemarsson, Sigurður
Flosason og Þórður Högnason. Flytj-
endur: Andrea Gylfadóttir, Bergþór
Pálsson, Jóhanna Jónas, Kjartan
Guðjónsson, Selma Björnsdóttir,
Theodór Júlíusson og Víðir Stefáns-
son. Laugardagur 6. desember.
JÓNAS Árnason hefur samið
fjöldamörg sviðsverk einn saman,
nokkur í samvinnu við bróður sinn,
Jón Múla, og svo kom Stefán Jóns-
son að samningu tveggja verka.
Fyrsta verk þeirra bræðra, Del-
eríum Búbónis, sem fyrst var flutt
sem útvarpsleikrit 1954, er löngu
orðin klassík meðal íslenskra gam-
anleikja og var síðast sýnt í Loft-
kastalanum. Að þessu verki frá-
töldu hefur tónlist Jóns Múla við
söngtexta Jónasar verið lífseigari
en verkin sem lag og ljóð voru í
upphafi hluti af. Á laugardags-
kvöldið var frumflutt dagskrá þar
sem meginuppistaðan var einmitt
téð lög og textar.
Lögin voru vel valin og skemmti-
legt að endumýja kynnin við þau
þó að án efa sakni sumir áhorfenda
sinna uppáhaldslaga, en ekki er
hægt að gera svo öllum líki. Einnig
var skemmtilegt að heyra frum-
flutning á nokkram lögum Jóns
Múla sem hann hefur samið við
löngu framsýnt verk Jónasar, sem
kallað er nýtt leikrit í smíðum í
leikskrá, en vera má að það sæti
endurskoðun. Hljómsveitin skilaði
sínu með prýði og má t.d. minna á
einleik Sigurðar Flosasonar á
þverflautu í leikna laginu Vikivaka
í upphafi sýningarinnar. Því var
það gremjulegt að brak og brestir
skyldu kveða við úr hátalarakerfi
hvenær sem það var þanið að ráði.
Við lok sýningar gleymdist einnig
að loka fyrir hljóðnema flytjenda
þannig að þakkir þeirra hvers til
annars og kossar bak við tjöldin út-
vörpuðust yfir áhorfendur er þeir
yfirgáfu sæti sín í sýningarlok.
Sviðsmyndin samanstóð af ýms-
um leikmunum sem var hrúgað
upp baksviðs og gripið til þegar
þurfa þótti og búningar voru nokk-
uð samtíningslegir, t.d. sá ég ekki
betur en Andrea væri í dragt sem
hún kom fram í sem Evíta nýverið.
Látum það vera þótt ekki hafi ver-
ið lagt mikið í umbúnað sýningar-
innar en verra var að flytjendur
virtust líka hver úr sinni áttinni.
Það stimdi á Andreu Gylfadótt-
ur í þeim lögum sem hún söng ein-
söng í, enda átti léttdjasskenndur
stíllinn vel við hana. Bergþór Páls-
son stóð sig firnavel í þeim lögum
sem féllu að hans rödd en á stund-
um stangaðist einfaldleiki laganna
á við þjálfaða rödd óperasöngvar-
ans. Greinilegt er að hann býr nú
að aukinni breidd í leik og er að
vona að honum gefist fleiri tæki-
færi til að reyna á þá hæfileika sína
í framtíðinni.
Selma Björnsdóttir er jafnvíg á
söng og dans og efni í leikkonu.
Víðir Stefánsson stóð sig vel sem
dansari, en jafnvel betur í fegurð-
arsamkeppninni. En þrátt fyrir að
ekkert sé út á þeirra framlag að
setja þá eiga þau ekkert í þraut-
þjálfaðar stjörnur eins og Ándreu
og Bergþór. Og þegar Kjartani
Guðjónssyni, Jóhönnu Jónas og
Theodóri Júlíussyni er gert á
stundum að syngja aðalrödd með
Bergþór og/eða Andreu í bakrödd-
um þá gengur það einfaldlega ekki
upp. Það vantaði sárlega sterkan
tenór, það vantaði enn frekar söng-
stjóra. Þegar Bergþór (í falsettu),
Selma og Andrea sungu saman
hluta af lokalaginu sást hvað hefði
getað orðið úr hópsöngnum. Ann-
ars eru ljósu punktamir ein-
söngskaflar þeima þriggja.
Sveinn Haraldsson
... lét fá hjörtu
ósnortin
TÓIVLIST
HI jóindiskar
ENDURÓMUR-GUÐMUNDA
ELÍASDÓTTIR
íslensk og erlend lög. Umsjón með
útgáfu: Vala Kristjánsson. Oll
tæknivinna var unnin af tækni-
deild Ríkisútvarpsins. Tæknimað-
ur: Þórir Steingr/msson. Allar
upptökur eru úr safni Ríkisút-
varpsins. Framleiðsla: Sony
DADC Austria. Dreifing: Japis.
Utgefandi: Smekkleysa s/m. hf.
„ÞAÐ er gleðiefni að hér skuli
kominn geisladiskur með söng
Guðmundu Elíasdóttur ópera-
söngkonu," segir Kristinn Halls-
son í meðfylgjandi bæklingi og er
hér heils hugar tekið undir það,
því Guðmunda Elíasdóttir var
ekki aðeins söngkona með fallega
og fágæta rödd sem hún beitti af
kunnáttu, hún var listamaður af
Guðs náð með útgeislun og
karakter, sem naut sín á óperu-
sviði. Hún „lét fá hjörtu ósnortin“
í sönglögum og óratóríusöng
(Messías: „I know that my
Redeemer liveth", söng sópran-
hlutverkið á þýsku) og miðlaði af
örlæti sínu og heitum tilfinningum
- „af því besta og fegursta, sem
hún átti til hið innra“. Og enn má
taka undir með H.H. i bæklingi:
„Hjartnæmi var í raun aðalsmerki
Guðmundu á tónleikasviðinu, öllu
öðra fremur.“
Þegar maður rifjar upp söng
hennar á þessum hljómdiski (sumt
ekki heyrt áður, einsog gefur að
skilja), eiga framangreind orð
vissulega vel við, því í söngnum
skynjar maður ekki aðeins hlýja
og örláta persónu, heldur einnig
sannfæringarkraft og kunnáttu
ásamt öraggri tilfinningu íyrir
framsetningu eða stíl, eða hvað
menn vilja kalla það.
Röddin var vissulega mikil og
falleg, „hafði á sér dökkan og mjög
persónulegan blæ á miðsviðinu og
lægi-a sviðinu, en bjó samt yfir
óvenjulega mikilli hæð“. Samt náði
hún trúlega fullum þroska og sér-
kennum, er hún lauk framhalds-
námi í París undir tilsögn Mme
Fourestier, sem á sínum tíma var
einn af virtustu söngkennurum
Parísarborgar.
Persóna Guðmundu Elíasdóttur
er litrík og hlý, og líf hennar við-
burðaríkt í samræmi við hana.
Þessi hljómdiskur er fallegur vitn-
isburður um listamann sem hafði
af miklu að taka og því mikið að
gefa.
Meinleg villa er í kynningu á
plötuumslagi. Þar er lagi nr. 4 sagt
Vorljóð eftir Inga T. Lárasson, en
það er Sumar eftir Pál Isólfsson
við texta Jakobs Jóh. Smára.
Oddur Björnsson
sýnir í Freiburg
Haimover. Morgunblaðið.
NÝLEGA var opnuð í Freiburg
sýning á verkum Guðmundar
Karls Ásbjörnssonar. Sýningin
var haldin á vegum lyQa- og
efnaverksmiðjunnar Gödecke
sem hefur sýnt gott fordæmi og
stendur reglulega fyrir nýjum
sýningum í anddyri fyrirtækis-
ins.
Guðmundur Karl sýnir tuttugu
akrýl- og vatnslitamyndir og fæst
að mestu við íslenskt og þýskt
landslag. Hann hefur áður haldið
einkasýningar í Þýskalandi, síð-
ast í Staufen rétt fyrir utan
Freiburg þar sem hann býr hluta
ársins ásamt konu sinni. Áður
hefur Guðmundur Karl sýnt í
Bremerhaven, Dortmund,
Greifswald og Köln.
Sýning Guðmundar stendur til
sjöunda janúar.
Morgunblaðið/Þórarinn Stefánsson
Guðmundur Karl Asbjörnsson.