Morgunblaðið - 17.02.1998, Blaðsíða 56

56 ÞRIÐJUDAGUR 17. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
Kvikmyndahátíðin í
Berlín opnuð með sýningu
myndarinnar The Boxer
Kvikmyndahátíðin í Berlín, Berlinale, telst
til mikilvægari atburða í evrópskum kvik-
myndaheimi og hefur hún á undanförnum
árum fengið álíka mikla umfjöllun á al-
þjóða vettvangi og hátíðirnar í Feneyjum
og Cannes. Hátíðin hófst síðastliðinn mið-
vikudag með sýningu myndarinnar „The
Boxer“ í leikstjórn Jim Sheridan. Rósa
Guðrún Erlingsdóttir var viðstödd opnun-
ina og blaðamannafund að lokinni frum-
ÆSKUÁSTIN kviknar aftur hjá Day-Lewis og Watson.
sýningu myndarinnar.
HÁTÍÐIN er nú haldin í 48.
skipti og tekur til sýningar á
sjöunda hundrað kvikmynda,
en aðeins tuttugu þeirra keppa um
Gullna bjöminn. Sannur kvik-
myndaunnandi myndi þó halda því
fram að sjálfa paradís hátíðarinnar
væri að finna í hinum flokkum hótíð-
arinnar, þ.e. Panorama og Forum. í
Panorama-flokknum er leitast við að
gefa yfírsýn yfir alþjóðlega kvik-
jnyndaframleiðslu síðastliðins árs
með tilliti til áhrifa á þróun evrópsks
kvikmyndaiðnaðar, og er sérstök
áhersla lögð á að velja myndir sem
fást við samfélagsleg málefni nútím-
ans.
Takmark Forum-flokksins er ann-
ars vegar að kynna myndir frá öllum
heimshornum og hins vegar að leiða
athygli áhorfenda að Iistrænu sem
og samfélagslegu gildi kvikmynda-
framleiðslu. Forum-flokkurinn hefur
verið rómaður fyrh' pólitíska hug-
myndafræði sem byggist á mann-
hyggju. Handan pólitíski-ar hags-
munabaráttu er leitast við að gefa
óháðum kvikmyndum, jafnvel þeim
sem búa við ritskoðun í heimalandi
sínu, möguleika á alþjóðavettvangi.
■K-Hem dæmi má nefna kvikmyndir frá
Asíu, jafnvel N-Kóreu.
Stjörnur hátíðarinnar í ár eru
meðal annarra Quentin Tarantino
með myndina „Jackie Brown“, Coen
bræðurnir sem kynna nýja mann-
ránsmynd „The Big Lebowski", og
enn og aftur eru söguhetjurnar
aumkunarverðir tómhyggjumenn.
Robert Altman byggir nýjustu mynd
sína „The Gingerbreadman" á sögu
efth' metsöluhöfundinn John Gris-
ham. Tveir þekkth' írskir leikstjórar
keppa til verðlauna: Jim Sheridan
með mynd sína „The Boxer“ og Neil
Jordan með myndina „The Butcher
Boy“.
Danska myndin „Barbara“ eftir
_Nils Malmros er eini fulltrúi Norður:
íandanna í samkeppnisflokknum. í
Panorama verður sýnd íslenska
myndin Perlur og svín í leikstjórn
Oskars Jónassonar. Forseti dóm-
nefndarinnar er að þessu sinni leik-
arinn Ben Kingsley sem varð heims-
frægur efth' að hafa leikið Gandhi í
samnefndri mynd Richard Atten-
boroughs. Við opnunarhátíðina lét
hann þau orð falla að evrópskur
kvikmyndaiðnaður væri kraftmesti
og fjölbreytilegasti miðillinn á
heimsmarkaðinum í dag.
Opnunarmyndin: „The Boxer“
Leikstjórinn Jim Sheridan er
þekkt nafn á kvikmyndahátíðinni í
Berlín. Fyrh' fjórum árum vann
hann Gullna björninn íyi'ir mynd
sína In the Name of the Father, sem
auk þess var tilnefnd til sjö ósk-
arsverðlauna. Daniel Day-Lewis var
þá tilnefndur til óskarsverðlauna
fyrir aðalhlutverk en hann hafði þeg-
Tir hlotið óskarsverðlaunin fyrir frá-
EMILY Watson, Daniel Day-Lewis og leikstjórinn Jim Sheridan.
Meðal nýrra samstarfsmanna
Sheridans er Emily Watson sem til-
nefnd var til óskarsverðlauna fyrir
leik sinn í Breaking the Waves. Þeg-
ar leikstjórinn var spurður að því
hvers vegna hann hafí valið Watson í
aðalhlutverkið á móti Day-Lewis,
sagðist hann hafa séð Breaking the
Waves eins og allir aðrir, og heillast
af stórkostlegum leik hennar og
kraftmikilli útgeislun sem þörf var á í
hlutverk Maggie á móti Danny Flynn
(Day-Lewis) sem er ansi innhverfur
eftir fjórtán ára fangelsisvist.
Heiður að
opna hátiðina
Sheridan sagði það vera mikinn
heiður að vera með opnunarmynd
hátíðarinnar og að það væri vissu-
lega mikilvægt fyrir gengi myndar-
innai'. Nú þegar hafa fleiri séð
Hnefaleikarann á Bretlandi en í
nafni föðurins (In the Name of the
Father). Sú síðarnefnda var mjög
umdeild á Bretlandseyjum á sínum
tíma, enda myndin hörð ádeila á
breskt réttarkerfi. Sheridan segir
Hnefaleikarann líklegan til valda
fjaðrafoki á Norður-írlandi þar sem
tekið er á viðkvæmum málum á við-
kvæmum tímum. Því var ákveðið að
taka myndina í Dublin þó svo að
sögusviðið sé Belfast. Sheridan segir
að það hefði verið brjálæði að taka
myndina í Belfast þar sem það hafi
komið fyrir að menn hafi verið
skotnir til bana við upptökur.
Tíu ár eru liðin frá því að Sheridan
fékk hugmyndina að Hnefaleikaran-
um. Myndin, sem upphaflega átti að
fjalla um írska hnefaleikarann og
þjóðhetjuna Barry McGuigan, varð á
endanum að uppskáldaðri sögu um
fyrrverandi IRA-meðliminn og
hnefaleikahetjuna Danny Flynn.
Þrátt fyrir að handritið um McGuig-
an hafi aldrei farið í framleiðslu kom
hann þó talsvert við sögu við gerð
hinnar endanlegu útgáfu myndarinn-
ar.
Landsliðsþjálfarinn fyrrvérandi
þjálfaði Day-Lewis í tvö ár áður en
tökur hófust og jafnframt þær sext-
án vikur sem tökurnar stóðu yfir.
McGuigan segir Day-Lewis vera
fyllilega keppnishæfan og færan um
að keppa við hvern sem er af tíu
bestu hnefaleikamönnum landsins.
Hann segist einnig vera fullviss um
að hann hefði getað gert hann að
hnefaleikamanni á heimsmælikvai'ða
ef hann hefði fengið hann í þjálfun
fyrir tvítugt.
Hörð ádeila á
írska lýðveldisherinn
En Hnefaleikarinn er langt frá því
að vera hnefaleikamynd í ætt við
Raging Bull þó svo að formið minni á
hefðbundna hnefaleikamynd: bai'-
dagar í upphafi, um miðbik og í lok
myndarinnar. Sheridan segist í
rauninni ekki hafa haft neinn áhuga
á því hver ynni leikina. Og þegar
hann er spurður að því hvers vegna
hann hafi gert þessa mynd segir
hann eina ástæðuna vera þá að það
sé ráðandi viðhorf margra kaþólikka
að Bretar hlusti bara á ofbeldi.
Sheridan segir það sorglegt að
börnin alist upp í þeirri hugmynda-
fræði. Starfsemi IRA sé ekki lengur
stríð heldur hryðjuverkastarfsemi
handan allra pólitískra leikreglna.
Sheridan er ljóst að menn ná engum
pólitískum árangri án baráttu en er
þó þeirrar skoðunar að hún verði að
fara fram eftir ákveðnum leikreglum.
Sheridan segist sjálfur hafa tekið þátt
í mótmælaaðgerðum á sínum tíma en
ofbeldið hafi alltaf aftrað honum frá
stuðningi við starfsemi IRA.
bæran leik í fyrstu mynd Sheridans:
My Left Foot.
Nú hefur Sheridan fengið Day-
Lewis til liðs við sig í þriðja sinn, að
þessu sinni fyrir myndina The Boxer
(Hnefaleikarinn). Áuk þess að vera
leikstjóri myndarinnar er Sheridan
einnig framleiðandi hennar ásamt
Arthur Lappin og handritshöfundur
ásamt Terry George, en þeh' Lappin
og George voru einnig samstarfs-
menn Sheridans við gerð myndai'-
innar In the Name of the Father.
Eftir frumsýningu Hnefaleikarans
sátu Sheridan og Lappin
fyrir svörum hjá
blaðamönnum.
í HRINGNUM gilda
ákveðnar leikreglur.
Gegn baráttu án leikreglna teflir
Sheridan hnefaleikum. Það sem
heillar Sheridan við hnefaleika er sú
staðreynd að þó svo að hnefaleikar-
inn berjist gegn hættulegum and-
stæðingi, fylgir hann samt sem áður
ákveðnum reglum. Barist er með
hönskum og það er alltaf ákveðinn
hreinleiki, virðing og reisn til staðar
hjá þeim aðskildu aðilum sem berj-
ast.
Sheridan dregur upp mynd af
hnefaleikafélagi unglinga í Belfast.
Margh' hinna ungu efnilegu hnefa-
leikara gerðust liðsmenn IRA og
létu lífið á unga aldri. Aðrh' fengu
langa fangelsisdóma. Aðalpersóna
myndarinnar Danny Flynn vai' einn
þeiira. Efth' fjórtán ára fangelsisvist
snýi' IRA-meðlimurinn fyi-rverandi
aftur á heimaslóðir. Sú Belfast sem
bíður Dannys er líkt og fyrr borg
óöryggisins; hryðjuverk, skotárásir
og brynvagnar ráða þar ríkjum.
Danny reynh' að stuðla að ein-
hverju uppbyggilegu í þessu um-
hverfi með því að endurvekja hnefa-
leikafélagið sem hann æfði í sem
unglingur. Þegar allt er á öðrum
endanum geta hnefaleikar verið góð
leið til þess að losa um spennuna.
Með því að berjast með drengilegum
hætti innan ákveðinna reglna vonast
Danny til þess að laða fólk að göfug-
leika baráttunnar. Hann leitast við
að fá andstæðinga úr hinum hluta
borgarinnar og reynir þannig að
brúa bilið milli kaþólikka og mót-
mælenda. Fólkið hefur tapað niður
leikreglunum og jafnframt sýn á það
hvað það vill í framtíðinni.
Konur fórnarlömb
þjóðernishyggju
En það eru ekki bara hanskarnir
sem bíða Dannys í gamla hverfinu
heldur einnig æskuástin Maggie.
Danny var átján ára þegar hann
fékk fangelsisdóminn og neitaði í
framhaldi af því að hafa samband við
umheiminn. Maggie giftist besta vini
Dannys, en hjónabandið var ham-
ingjusnautt og eiginmaðurinn var
kominn bak við lás og slá áður en
sonur þeirra fæddist.
Fórnarlömb IRA eru ekki bara
það saklausa fólk sem lætur lífið í
hryðjuverkum. Örlög eiginkvenna
þehra IRA-manna sem afplána langa
fangelsisdóma eru hluti af hinni
bældu menningu norður-írsku þjóð-
arinnar. Sheridan telur þjáningu
þessara kvenna hafa fengið litla at-
hygli fram til þessa. Hann segir allar
ólöglegai' stofnanir byggja á hlýðni,
aga og íhaldssömum hefðum sem
vei'ðrn- til þess að konur þessa samfé-
laga lifa oft við ömurlegar aðstæður.
IRA-fangarnir líta svo á að
ótryggð eiginkvennanna myndi grafa
undan aga hersins, og því eru kon-
urnar undir stöðugu eftirliti. Þannig
er tryggð kvenna líkt við almennan
stuðning írsku þjóðarinnar við mál-
staðinn. Eiginmaður Maggie ætlast
til þess að hún fórni sér líkt og konu
fanga sæmir. En ástir kvikna á ný
milli Dannys og Maggie, ást sem að
þessu sinni er forboðin og hættuleg.
Sem dóttii' IRA-leiðtoga er ætlast til
þess að Maggie sé öðrum konum til
fyrh'myndai' og því hvíla augu samfé-
lagsins stöðugt á gamla parinu. En
Maggie verður ljóst að hún getur
ekki lengur lifað því lífi sem hún hef-
ur lifað fram til þessa. Auk þess að
vera hnefaleikamynd og samfélagsá-
deila er Hnefaleikarinn því einnig hin
sígilda ástarsaga um elskendur sem
samfélagið hafnar. Sheridan segir
það alltaf vera þess virði að berjast
fyrir ástinni.
Vonar að myndin hafi
áhrif á friðarviðræðurnar
Friðaiwiðræðunum miðar hægt
áfram og það er því skiljanlegt að
Sheridan skuli hafa tekið aftur upp
þráðinn þai' sem frá var horfið í
myndinni í nafni fóðurins. í Hnefa-
leikaranum beinist gagnrýnin fyrst
og fremst gegn ofbeldi harðlínu-
manna IRA sem eru á móti friðarvið-
ræðum, málamiðlun og vopnahléi.
Aðspurður hvort hann telji lausn á
deilunni mögulega segh- Sheridan:
„Fólk er þreytt á þessu. Ég lít á það
sem skyldu mína að vera jákvæður.
Harðlínumenn IRA sjá enga ástæðu
til þess að vera jákvæðir. Fari þeir
til fjandans. Við verðum að vera já-
kvæð.“ Sheridan segist vongóður um
að kvikmyndin geti haft jákvæð áhrif
á þróun mála á Norður-Irlandi.