Morgunblaðið - 13.05.1998, Qupperneq 4

4 MIÐVIKUDAGUR 13. MAÍ 1998
MORGUNB LAÐIÐ
FRÉTTIR
Fundargerð stjórnarfundar
Þróunarfélagsins í apríl 1993
Heimiluð sala
á hlut 1
STJÓRN Þróunarfélags íslands
ræddi á fundi sínum í apríl 1993
um gengi íslensku krónunnar og
það misvægi sem væri á eignum og
skuldum félagsins í erlendri mynt.
Var ákveðið að reyna að jafna
misvægið með sölu á hlutabréfum
og voru hlutabréfín í Kögun þar á
meðal.
Gunnlaugur M. Sigmundsson,
sem þá var framkvæmdastjóri fé-
lagsins, sagði í viðtali við Morgun-
blaðið í gær að á þessum fundi
hefði verið rætt um gengismál og
það misvægi sem væri á skuldum
félagsins í eignum og skuldum í er-
lendri mynt. „Formaðurinn lagði
ríka áherslu á að beitt yrði öllum
tiltækum ráðum til að ná sem fyrst
jöfnuði í þessum efnum og koma
þannig í veg fyrir hugsanleg áföll
ef til gengisfalls kæmi. Var þetta
samþykkt. Misvægið sé jafnað með
Kögun
sölu á hlutabréfum," segir meðal
annars í fundargerðinni.
Á þessum fundi var farið yfír
gögn um eignarhlut Þróunarfélags-
ins í öðrum félögum og lagðar fram
tillögur um sölu á hlutabéfum í
nokkrum þeirra. „Á fundinum var
bókað að ganga í mjög ákveðna
uppstokkun á hlutabréfum félags-
ins með það fyrir augum að losa fé
og ná fram söluhagnaði," sagði
Gunnlaugur.
I fundargerðinni er eftirfarandi
bókað um málið: „Samþykkt var að
selja hlutabréf félagsins í eftirtöld-
um félögum ef tilskilið gengi fáist
fyrir bréfin,“ og eru síðan talin
upp hlutafélögin Hlaðbær-Colas,
GKS-Bíró, Kögun og Marel. Gengi
bréfa Kögunar skyldi vera 3,8 til 4.
Einungis tókst að ná viðunandi
gengi á hlut Þróunarfélagsins í
Kögun.
20% þolenda heimilisof-
beldis eru nýbúakonur
NEFND sem skipuð var af dóms-
málaráðherra til að huga að for-
vömum og hjálparúrræðum fyrir
þolendur og gerendur heimilisof-
beldis telur að sérstakra aðgerða
sé þörf í málefnum nýbúa en allt að
20% kvenna sem leita í Kvennaat-
hvarfíð eru nýbúakonur.
Nefndin var ein þriggja nefnda
sem hófu störf í kjölfar þess að
dómsmálaráðherra mælti fyrir
skýrslu um orsakir og afleiðingar
heimilisofbeldis í mars 1997. í við-
tölum nefndarinnar við fuUtrúa
Kvennaathvarfsins og Kvennaráð-
gjafarinnar var lýst yfir áhyggjum
af stöðu nýbúakvenna hér á landi.
Kom fram að allt að 20% kvenna
sem leita í Kvennaathvarfið eru ný-
búakonur og að hlutfall þeirra sem
leita til Kvennaráðgjafarinnar er
einnig mjög hátt.
Fræðsla og túlkaþjónusta fyrir
nýbúa verði aukin
Nefndin telur mikilvægt að á
námskeiðum sem haldin eru fyrir
nýbúa, til að auðvelda þeim aðlög-
un að íslensku samfélagi, verði
sérstaklega vikið að heimilisof-
beldi, orsökum þess og afleiðing-
um og hjálparúrræði rækilega
kynnt. Hún leggur einnig áherslu
á mikilvægi íslenskukennslu fyrir
nýbúa og aukna túlkaþjónustu,
með hliðsjón af því að konur sem
verði fyrir ofbeldi geti leitað sér
hjálpar án þess að þurfa að reiða
sig á aðra fjölskyldumeðlimi til að
túlka. Þá ítrekar nefndin mikil-
vægi þess að konur sem leita á
slysa- og bráðamóttöku fái notið
aðstoðar túlka.
Nefndin leggur einnig til að fé-
lagsmálaráðuneytið minni sveitar-
félög á að gæta sérstaklega að vel-
ferð nýbúa og að kynna þá þjón-
ustu sem þeim stendur til boða.
^ Morgunblaðið/Yann Kolbeinsson
HVÍTÖND sást um helgina í
Sandgerðistjörn.
Hvítönd í
Sandgerði
HVÍTANDARKOLLA sást um
síðustu helgi á Sandgerðistjörn.
Þetta er í tíunda sinn sem þessi
tegund fínnst hérlendis en yfir-
leitt hefur hún sést á Úlfljóts-
vatni og Mývatni.
Hvitendur verpa í norður- og
austurhluta Skandinaviu, í Norð-
ur-Rússlandi og Síberíu. Á vet-
urna sjást þær aðallega kringum
Norðursjó. Karlfuglamir eru
mjög auðgreindir, þeir eru mjög
hvítir með svart kringum augað
og svartar rákir hér og þar á
skrokknum. Náskyldustu tegund-
imar em toppönd og gulönd.
Húsaleiga Félagsbú-
staða hf. og greiðsla
húsaleigubóta
Fjölskyldu-
stærð og
tekjur að
leiðarljósi
MEIRIHLUTI borgarráðs hefur
samþykkt með þremur atkvæðum
tillögu félagsmálaráðs um húsa-
leigu hjá Félagsbústöðum hf. og
tillögu um greiðslu húsaleigubóta.
Gert er ráð íyrir að við ákvörðun á
leigu verði fjölskyldustærð og tekj-
ur hafðar að leiðarljósi. Jafnframt
er gert ráð íyrir að leigutökum
sem ekki njóta húsaleigubóta
vegna of hárra tekna verði boðin
endumýjun á leigusamningi gegn
greiðslu reiknaðrar leigu.
I tillögu framkvæmdastjóra Fé-
lagsbústaða hf. um húsaleigu í fé-
lagslegum leiguíbúðum er gert ráð
fyrir að tekið verði mið af viðmið-
unarreglum Húsnæðisstofnunar í
reglugerð um leigu félagslegra
íbúða og Byggingasjóðs verka-
manna, þar sem þak er sett á leigu
eða 4,43% á ári af stofnverði íbúð-
ar. Jafnframt verður við ákvörðun
á leigu haft að leiðarljósi að
hækka ekki leigu, miðað við gild-
andi leigusamning, hjá fjölskyld-
um eða einstaklingum, sem búa í
hæfilega stóru húsnæði með tekj-
ur innan ákveðinna marka, að
teknu tilliti til skatts. Breytingar á
leigu koma sem fyrr til með að
miðast við vísitölu húsnæðiskostn-
aðar.
I tillögu um húsaleigubætur er
gert ráð fyrir að leigutökum, sem
búa í of stóru húsnæði miðað við
fjölskyldustærð, verði boðið annað
og hentugra húsnæði. Þar til hent-
ugt húsnæði er fundið helst húsa-
leigan óbreytt. Hafiii leigutaki boði
um annað húsnæði mun leigutaka
gefast 6 mánaða frestur þar til
leiga hans hækkar. Leigutökum
með hærri tekjur en þær sem
húsaleigubætur ná til mun verða
boðin endumýjun á leigusamningi
en gegn greiðslu reiknaðrar leigu.
I
I
»
í
I
Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrverandi utanríkisráðherra, um samninginn við Kögun
Markmiðið að tryggja
dreifða eignaraðild
Hugmyndin var að laða til samstarfs fjölda
smárra hugbii naðarfy rirtækj a
JÓN Baldvin Hannibalsson, fyrr-
verandi utanríkisráðherra og nú
sendiherra í Washington, segir að
markmiðið með samningi utanrík-
isráðuneytisins og Kögunar hf. frá
1989 um rekstur og viðhald nýs
ratsjárkerfis fyrir ratsjárstöðvar
vamarliðsins hér á landi hafi verið
að tryggja dreifða eignaraðild og
tryggja Islendingum forræði yfir
verkefninu. Hugmyndin var að
laða til samstarfs að verkefninu
fjölda smárra hugbúnaðarfyrir-
tækja sem einnig settu það að skil-
yrði að tryggt væri að það væri
enginn ráðandi aðili sem síðan gæti
beitt þessu öfluga fyrirtæki til
samkeppni við þau.
„Þótt nokkur tími sé liðinn frá
því þessi samningur var gerður og
þrátt fyrir að ég hafi nú ekki gögn
við höndina þá er þetta mál mér af-
ar minnisstætt vegna þess að þar
var fyrst og fremst verið að marka
pólitíska stefnu. Aðalatriðið er að
fórsendan er milliríkjasamningur
milli íslenskra og bandarískra
stjómvalda. í annan stað var verk-
efnið þess eðlis að það varð ekki
leyst á venjulegum samkeppnis-
markaði. f raun og vem var um
það að ræða að veita einkaleyfi af
ríkisins hálfu á grundvelli milli-
ríkjasamnings og þess vegna hefði
út af fyrir sig í því tilviki verið eðli-
legt að þetta hefði verið ríkisfyrir-
tæki. Ef ég man rétt þá var samn-
ingsaðilinn, þ.e.a.s. Bandaríkja-
menn, ekki beinlínis hrifinn af
þeirri lausn og sjálfur er ég nú ekki
mikill ríkisrekstrarhugsjónamað-
ur,“ segir Jón Baldvin.
Tryggt að enginn einn
aðili yrði ráðandi
„En það em þessar sérstöku að-
stæður sem valda því að þessi
stefna var mótuð, að þama þyrfti
að tryggja dreifða eignaraðild og
eftirlit af hálfu stjómvalda. Það
vom út af fyrir sig aðrar ástæður
fyrir því líka. Þetta verkefni varðar
rekstur og viðhald hugbúnaðar á
hátæknisviði og við settum okkur
þau markmið að við vildum tryggja
Islendingum forræði yfir þessu
verkefni. Við vildum tryggja að
þekkingin flyttist inn í landið og
höfðum reyndar háar hugmyndir
um að hún gæti orðið að útflutn-
ingsvöm. Og í raun og veru vakti
það fyrir okkur að tryggja þessum
fjölmörgu litlu hugbúnaðarfyrir-
tækjum, sem þá vom orðin til og
vom afar þýðingarmikill vaxtar-
broddur, en áttu í miklum erfið-
leikum, aðild að þessari þekkingu
og bakhjarl í henni. Þess vegna
vom viðræður við talsmenn Þróun-
arfélagsins um það að þeir seldu
sinn hlut, þ.e.a.s. raunvemlega
meirihlutaeign ríkisins, í áfóngum
og byðu fulltrúum hugbúnaðarfyr-
irtækjanna aðild, á þeim forsend-
um að það væri tryggt að enginn
einn aðili yrði ráðandi. Það var
reyndar bæði af þessum ástæðum
og af tillitssemi við samningsaðila
þar sem um öryggismál er að
ræða. I ljósi þessa var samningur-
inn síðan gerður og hann kveður jú
á um eftirlit af hálfu vamarmála-
deildar utanríkisráðuneytisins,
þ.e.a.s. það á að tilkynna reglulega
um hluthafaeignina og tilkynna taf-
arlaust ef einhver einn aðili hefur
eignast meira en 5%.“
Pólitísk stefna sem ríkið hefur
ótal úrræði til að framfylgja
Um þær vangaveltur sem nú eru
uppi um hvers vegna orðalag
samningstextans hafi ekki verið
skýrara hvað þetta atriði varðar
segir Jón Baldvin: „Satt að segja
minnir mig að lögfræðingar hafi
sagt sem svo: „Það er ekkert hægt
að binda það í einhver lög eða
samningstexta, þetta er pólitísk
stefna og ríkið hefur ótal úrræði til
þess að framfylgja henni. Þessi til-
kynningaskylda dugar því að ríkið
getur auðvitað á grundvelli þess
forræðis sem það hefur yfir málinu
knúið fram að sú stefna nái fram að
ganga.“ Mér var nú ofarlega í huga
á þeim tíma að þá hefðum við þurft
að taka á málefnum Aðalverktaka
og sú leið var valin að knýja það
fram að ríkið eignaðist meirihluta
og þar af leiðandi forræði yfir fé-
laginu. Það var ekki gert í skjóli
einhvers lagatexta, heldur einfald-
lega með samningaviðræðum þar
sem samningsaðilinn féllst á það,
enda vofði alltaf yfir sú hótun að
ella yrðu þeir einfaldlega sviptir
þessu einkaleyfi sem er auðvitað
auðsuppsprettan sjálf. Þannig að k
ég deili ekkert um þá túlkun að
samningurinn bindur þetta ekki I
allt niður, en það breytir ekki því ^
að þetta er sú stefna sem var mót-
uð og enginn vafi í mínum huga að
ríkið hefur öll úrræði til að fram-
fylgja þeirri stefnu ef menn vilja.
Það er síðan spuming hvort til-
efni hafi verið til strax í minni tíð,
þ.e.a.s. á árunum 1994-95, að
bregðast á einhvem máta við þró-
uninni. Þama þyrfti ég nú helst að |
geta litið á gögn sem ég ekki hef K
við höndina, en ég verð sem sé að í
viðurkenna það að athygli mín var P
ekkert sérstaklega vakin á því að
þróunin væri önnur en mótuð hafði
verið í upphafí, fyrr en á árinu ‘95.
Þá var hins vegar komið að kosn-
ingum og reyndar minnist ég þess
að eitthvað var þessu hreyft í kosn-
ingabaráttunni og þá í gagnrýnis-
skyni á Gunnlaug Sigmundsson, en
aðallega í fjölmiðlum vestur á ■
fjörðum. Það var tilefni til að líta á |
málið en ég komst fljótlega að k
þeirri niðurstöðu að það væri órétt- ™
lætanlegt að taka á þessu máli í því
umhverfi, þetta ætti ekki að vera
nein kosningabomba, enda verðum
við að muna það að þetta er ekki
bara hátæknilegt mál og ekki bara
samningamál heldur líka öryggisj
mál. En í mínum huga var að á
þessu máli þyrfti að taka með fag- L
legum hætti og í ljósi grundvallar- »
atriða að loknum kosningum en p
það kom jú ekki í minn hlut að ^
fylgja því eftir.“