Morgunblaðið - 13.05.1998, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 13. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Fyrrverandi starfsmaður Kögunar hf.
Eftírlaunasj óðurinn
aðeins orðaleppur
BALDUR Pálsson, starfsmaður
Kögunar hf. á árunum 1991-1994,
fullyrðir að starfsmenn fyrirtækis-
ins hafi ekkert haft með að gera eft-
irlaunasjóð starfsmanna sem á um
30% hlut í fyrirtækinu. Hann segir
að sjóðurinn sé geymslustaður fyrir
hlutafé sem Kögun eigi í sjálfri sér
og nafnið bara orðaleppur til að slá
ryki í augu þeirra sem kynnu að
vilja forvitnast um fjármál fyrirtæk-
isins.
Samkvæmt upplýsingum frá fjár-
málaráðuneytinu er eftirlaunasjóð-
ur starfsmanna Kögunar ekki
skráður þar og engar upplýsingar
um hann að hafa. Sjóðurinn er í
vörslu Verðbréfamarkaðar íslands-
banka hf., en þar hafa starfsmenn
hvorki upplýsingar um stjómar-
menn sjóðsins né reglugerð hans.
Baldur segir að starfsmenn Kög-
unar hafí allir greitt í lífeyrissjóði,
verkfræðinga, verslunarmanna
o.s.frv., og aldrei hafí verið tiltekið í
neinum samningum við starfsmenn
að fyrirtækið hefði nokkrar eftir-
launaskyldur við þá aðrar en að
greiða lögboðinn hlut í lífeyrissjóðs-
framlagi.
Pottur í umsjón skrifstofu
Gunnlaugur M. Sigmundsson,
framkvæmdastjóri Kögunar hf.,
sagði I bréfí til alþingismanna í þar-
síðustu viku að starfsmenn ættu
sameiginlega yfir 30% í félaginu.
Baldur dregur það í efa en segir hitt
rétt að starfsmennirnir, tuttugu
talsins og þar á meðal Gunnlaugur
og eiginkona hans, Sigríður, hafí á
árinu 1993 keypt bréf í Kögun í
sameiningu sem sögð voru hafa ver-
ið í eigu Félags íslenskra iðnrek-
enda.
„Aldrei sá ég þessi bréf. Þetta var
svonefndur „pottur“ í umsjón skrif-
stofu Kögunar, en kaupverðið inn:
heimt með frádrætti á launaseðli. I
upphafi árs 1994 bauð ég öðrum
starfsmönnum fyrirtækisins að
kaupa minn hlut í þessum potti og
varð það úr að ég fékk fyrir hlutinn
eitthvað um 30.000 kr. á genginu
fjórir, að því er mig minnir. Ég full-
yrði að þetta var eina eignarhaldið
sem starfsmenn höfðu þá í Kögun
hf. Eigi þeir nú sjóði sem nema 30%
af hlutafé Kögunar hafa átt sér stað
stórfelld viðskipti. Þetta þýðir, virð-
ist mér, að hver starfsmaður eigi nú
að meðaltali hlutabréf upp á meira
en fimm milljónir króna að mark-
aðsvirði," segir Baldur.
Staðan breytt eða óbreytt?
Hann segir þetta ekki í neinu
samræmi við það sem hann hafi
kynnst í sinni tíð hjá fyrirtækinu, en
þá hafí nokkrir starfsmenn haft
mikinn áhuga á að eignast bréf í því.
Skilaboð hafí með reglubundnum
hætti verið send til Gunnlaugs um
það. „Virtist það jafnan koma
mönnum á óvart hversu mikið
ósamræmi var á milli fagurgala
Gunnlaugs á fundum með starfs-
mönnum og gerða hans þegar á
reyndi. Gunnlaugur segir reyndar í
bréfí sínu til þingmanna að ekkert
bréfanna sem Kögun keypti af Þró-
unarfélaginu hafí skipt um eigendur
síðan þá og því má draga þá ályktun
að staða þessara mála sé óbreytt,
a.m.k. hvað starfsmenn varðar, frá
því ég yfii’gaf fyrirtækið,“ segir
Baldur.
Gunnlaugur rak Baldur
Baldur heldur því fram að Gunn-
laugur hafi borið ósannindi á borð
fyrir starfsmenn Kögunar í því
skyni að geta hækkað við sig launin
sem framkvæmdastjóri, en þegar
hann hætti sem framkvæmdastjóri
Þróunarfélagsins var hann í 50%
stöðu hjá Kögun. Baldur segist hafa
gert grín að þessu í tölvupósti til
starfsmanna Kögunar en Gunnlaug-
ur hafi ekki kunnað að meta það og
hafi sagt sér upp störfum fyrir vik-
ið. Baldur segir frá þessu í aðsendri
grein í blaðinu í dag.
Umhyggja/30
Ratsjárstofnun og bandarísk yfírvöld
Arlegir samning-
ar um starfsemi
Kögunar hf.
KÖGUN hf. er hluti af loftvarnar-
kerfi íslands og árlega fara fram
samningar við bandarísk yfh-völd
um starfsemina. Næsta samninga-
lota verður í júní og sagði Jón
Böðvarsson, forstjóri Ratsjárstofn-
unar, í gær að hann ætti ekki von á
neinu óvæntu í henni.
Jón sagði að árlega semdi Rat-
sjárstofnun við Kögun hf. og
bandarísk stjórnvöld. Hér væri um
að ræða ferli þar sem samið væri í
áföngum.
„Það er gert formlega tvisvar á
ári, annars vegar er haldinn undir-
búningsfundur og hins vegar
samningafundur," sagði hann.
Undirbúningsfundur var haldinn
í upphafi þessa árs og samninga-
fundurinn verður haldinn í júní.
Ratsjárstofnun semur við
Bandaríkjamenn um reksturinn á
ratsjárstöðvunum og með undir-
verktakanum um reksturinn á hug-
búnaðarstöðinni. Að sögn Jóns
geta þessir samningar verið breyti-
legir frá ári til árs.
„Þar getur verið um að ræða
fleiri verkefni, fjölgun starfsfólks
eða breytingu á umfangi starfsem-
innar,“ sagði hann. „Þetta er al-
mennt séð það sem helst hefur
komið upp.“
Jón sagði að umfang starfsem-
innar hefði verið til umræðu á
fundinum í janúar og upphæðir og
það umfang, sem verkkaupinn
hefði í huga, yrði rætt í júní. Yfir-
leitt liðu sex mánuðir milli fund-
anna.
Islenska loftvarnarkerfið er
samsett af ratsjárstöðvum, sem
Ratsjárstofnun rekur.
„Hluti af því er stjórnstöð á
KeflavíkurflugveOi, sem er að
sjálfsögðu að verulegu leyti rekin
af Bandaríkjamönnum, en við er-
um einnig með starfsemi þar inni
eða birgðahald,“ sagði Jón. „Síðan
rekum við þessa hugbúnaðarstöð,
sem einnig er inni á varnarsvæð-
inu á Miðnesheiði. Hún er aðallega
mönnuð starfsmönnum Kögunar,
sem reyndar eru einnig að hluta til
í stjórnstöðinni. Ratsjárstofnun
hefur einnig starfsmenn í hugbún-
aðarstöðinni. Síðan semur Ratsjár-
stofnun við Landssímann um ljós-
leiðarakerfið, sem tengir þetta aOt
saman. Þegar litið er á loftvarnar-
kerfíð í heild semur Ratsjárstofn-
un um reksturinn á ratsjárstöðv-
unum og ásamt rekstrinum, sem
Kögun fer með, en fulltrúar Kög-
unar taka einnig þátt í þeim um-
ræðum.“
Eftirlaunasjóður Kögunar hf. varð til í Bandaríkjunum
Uppsafnaður lífeyrir
meðan unnið var vestra
ERU ÞEIR AÐ FÁ’ANN?
Menn farnir
að skima eftir
laxinum
MENN eru farnir að svipast um
eftir fyrstu löxunum, en það var
um þetta leyti í fyrra sem þeir
fyrstu sáust, fimm talsins við
Gömlubrú í Haffjarðará. Upp úr
því sáu menn svo laxa víðar, svo
sem í Norðurá, Þverá og Laxá í
Kjós. Arthur Bogason, formaður
Landssambands smábátaeigenda
og stangveiðimaður, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið í gærdag að
flest ár fengi hann fregnir um
þetta leyti af fyrstu löxunum frá
grásleppukörlum á norðaustur-
horninu, stórum löxum, 15 til 23
punda, en ekki í ár. „Ég hef verið
að rukka karlana um fréttir síð-
ustu daga, en það er ekki baun að
frétta," sagði Arthur.
„Það hefur verið nánast undan-
tekningarlaust síðustu árin að ég
hef fengið fregnir af stórlöxum frá
trillukörlunum. Þeir hafa fengið
einn og einn og þá hefur alltaf far-
ið um mig fiðringur. Að ég hafi
ekki fengið neinar fregnir nú er
ekki alveg nógu gott,“ bætti Arth-
ur við.
Búast má við að lax sé farinn að
ganga í Hvítá í Borgarfirði eða um
það bil. A meðan netaveiðar voru
stundaðar í ánni hófst veiði jafnan
20. maí og var undantekningarlítið
veiði í fyrstu vitjunum, hvort sem
árferði og aðstæður voru hagstæð
eða ekki. Eyþór Sigmundsson,
einn helsti stangveiðisnillingur
landsins, sagði í samtali við blaðið,
að á meðan hann hafði Brennuna í
SKOLAÐ af vorlaxi í Kjarrá.
Laxinn veiddist 1. júní og lúsin
var dottin af.
Borgarfirði á leigu á áram áður
hefðu þeir félagar oft verið þar um
miðjan maí til að gera veiðihúsið
klárt. „Við renndum þá oft, svona
til að fá silung í soðið. En það kom
iðulega fyrir að við fengjum falleg-
ar 10-14 punda nýgengnar hrygn-
ur. Svo era menn að fá laxa
frammi í Kjarrá fyrstu daga júní
og þeir era fjarri því allir ný-
gengnir," sagði Eyþór.
TILGANGUR Eftirlaunasjóðs
Kögunar hf. er að geyma lífeyris-
framlög frá Kögun meðan starfs-
menn fyrirtækisins vora við störf í
Bandaríkjunum. Voru þessar
greiðslur ákveðið hlutfall grann-
launa og komu til viðbótar venjuleg-
um framlögum í lífeyrissjóð. I árs-
lok 1998 á síðan að greiða hverjum
og einum þessara starfsmanna upp-
safnaða eign hans inn á séreigna-
sjóð.
Sverrir Berg Steinarsson, fjár-
málastjóri Kögunar hf., sagði sjóð-
inn hafa verið stofnaðan árið 1990 af
stjórn Kögunar. „Fyrirmyndin er
sótt til sambærilegra fyrirtækja úti
í heimi sem eiga mikið undir sér-
hæfðri tækniþekkingu starfsmanna
sinna og telja mikilvægt að þeir
starfí lengi hjá fyrirtækinu, en
staldri ekki stutt við,“ segir Sverrir
og segir hann því hafa verið hugsað-
an sem eins konar agn fyrir þá 16
starfsmenn sem störfuðu í Banda-
ríkjunum til að tryggja að þeir
kæmu heim að loknu verkefninu
þar.
„Verkefnið sem Kögun hf. tók að
sér og stóð yfir í fimm ár í Banda-
ríkjunum byggðist öðru fremur á
sérþekkingu þeirra hugbúnaðar-
manna sem ráðnir voru til dvalar
ytra og langan tíma tekur að afla.
Til að draga úr hættu á brotthvarfi
þessara starfsmanna við heimkomu
til íslands og þeirri hættu að þeir
réðu sig til nýrra starfa á áhuga-
verðum stað í Bandaríkjunum, var
ákveðið að bjóða þeim sem hvata til
að vera áfram hjá fyrirtækinu að
lögð væi’i til hliðar, meðan á dvöl-
inni í Bandaríkjunum stóð, fjárhæð
sem síðan yrði færð yfír á séreigna-
lífeyrissjóð þein’a sem enn væru í
starfi hjá Kögun í árslok 1998.“
Sverrir segir að 16 starfsmenn
hafí tekið þátt í verkefninu ytra og
séu 13 þeirra enn í starfi hjá Kögun
hf. Alls eru starfsmenn fyrirtækis-
ins 42. Þeir starfsmenn sem voru í
Bandaríkjunum og hafa hætt störf-
um hjá Kögun eða munu hætta fyrir
árslok 1998 eiga ekki tilkall til eign-
ar sinnar í eftirlaunasjóðnum. Líf-
eyrisgreiðslurnar, 5% af gi-unnlaun-
um, voru aðeins greiddar meðan á
verkefninu vestra stóð. Stjórn Kög-
unar gat ákveðið að hafa greiðslurn-
ar hærri og fengust ekki upplýsing-
ar um hvort svo hefði verið. Sjóður-
inn keypti árið 1993 nokkurt magn
hlutabréfa í Kögun hf. Sjóðurinn
hefur verið ávaxtaður hjá Verð-
bréfamarkaði íslandsbanka. Tiltek-
ið er í samþykktum sjóðsins að
hann megi fjárfesta allt að 80%
eignar sinnar í hlutabréfum í Kögun
hf. f árslok 1995 var bókfærð eign
um 12 milljónir króna en Sverrir
kvaðst ekki hafa upplýsingar um
eign hans í dag en hún er tæp 30%
af hlutafé Kögunar hf. eða hátt í 144
miOjónir króna.
Stjórn Eftirlaunasjóðsins er skip-
uð þremur mönnum sem stjórn
Kögunar tilnefnir. Eru þeir allh' úr
hópi stjórnarmanna Kögunar. Ekki
fengust upplýsingar um hverjir þeir
eru. Endurskoðandi Kögunar ann-
ast endurskoðun sjóðsins.
í gildi er samkomulag við starfs-
menn um að þeir eigi rétt á að leysa
til sín umrædd hlutabréf fyrir árs-
lok 1998 og á andvirði hlutabréf-
anna að renna ásamt öðrum eignurn
sjóðsins inn á séreignalífeyrissjóði
þeirra starfsmanna sem aðild eiga
að sjóðnum. Hann verður síðan
leystur upp 31. desember næstkom-
andi.
Borgarstjóri um meinta fjármálaóreiðu
Þarf ekki frekari rann-
sókn fyrir mitt leyti
„ÉG HEF þegar farið yfir málið
og þarf ekki frekari rannsókn fyr-
ir mitt leyti,“ sagði Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir, borgarstjóri og
oddviti R-listans, um þá hugmynd
frambjóðenda Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík að fram fai’i hlut-
laus rannsókn á meintri fjármála-
óreiðu Helga Hjörvars og Hrann-
ars B. Arnarssonar.
,Árni Sigfússon sagði í útvarps-
fréttum að öll gögn í málinu væru
opinber og hægt að nálgast þau,“
sagði Ingibjörg Sólrún einnig.
Hún sagði að teldi Sjálfstæðis-
flokkurinn það geðfellt að stofna
sérstakan rannsóknarrétt yfir
frambjóðendum þá sæi hún ekki
af hverju ætti að taka einhverja
tiltekna einstaklinga út úr hópn-
um, „þá, sem einhver níðhöggur á
netinu hefur valið sér að skot-
spóni. Við skulum þá bara rann-
saka stöðu og feril allra þeirra
sem eru líklegir til að setjast í
borgarstjóm," sagði borgarstjóri.