Morgunblaðið - 14.05.1998, Side 12

12 FIMMTUDAGUR 14. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Héraðsdómur Reykjavíkur dæmir karlmanni í vil í faðernismáli sem hann höfðaði
Akvæði barnalaga brýt-
ur g’eg’n stjórnarskrá
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur fellt þann dóm að maður sem
höfðaði barnsfaðemismál gegn fyrr-
um sambýliskonu sinni sé faðir
bams þeirra, þrátt fyrir að í barna-
lögum frá 1992 sé kveðið á um að
sóknaraðild í bamsfaðernismáli sé
einungis bundin við móður og bam
og aðrir geti ekki höfðað faðemis-
mál. I dómi héraðsdóms segir að það
að meina stefnanda í málinu að leita
dómsviðurkenningar á því að hann
sé faðir bamsins þyki brjóta gegn
65. grein stjórnarskrárinnar og
einnig gangi það í bága við Mann-
réttindasáttmála Evrópu.
Með málsókn sinni krafðist mað-
urinn viðurkenningar héraðsdóms á
því að hann sé faðir barns sem
fæddist í október 1992 þegar hann
og móðir barnsins vom í sambúð
sem stóð frá byrjun árs 1990 þar til í
október árið 1993 þegar þau slitu
trúlofun sinni. Sambúð þeirra var
ekki skráð í þjóðskrá, en á vottorði
Hagstofu Islands var maðurinn
skráður faðir barnsins
. Fram kemur í dómi héraðsdóms
að af hálfu konunnar hafí því ekki
verið mótmælt að maðurinn væri
faðir barnsins, og einungis hafí verið
byggt á því að maðurinn gæti ekki
verið sóknaraðili faðernismáls sam-
kvæmt 43. grein barnalaga frá 1992,
en þar er sagt að einungis móðir
barns eða barnið sjálft geti verið
sóknaraðilar.
Markmiðið að rétt
niðurstaða fáist
I dómnum segir að markmið
reglna um málsmeðferð í faðernis-
málum sé að rétt niðurstaða fáist og
kynfaðir bams verði því jafnframt
faðir þess að lögum. Ymsir hags-
munir séu tengdir því að bam sé
réttilega feðrað, svo sem hins opin-
bera og barnsins sjálfs og fóður að
því er varðar samneyti þeirra hvort
við annað. Leggja verði hagsmuni
föður af því að hafa samskipti við
barn sitt að jöfnu við hagsmuni móð-
ur. Pá verði að telja að barn hafí
ríka hagsmuni, persónulega og fjár-
hagslega, af því að eiga bæði föður
og móður.
,Að meina stefnanda að leita
dómsviðurkenningar á því að hann
sé faðir barnsins þykir brjóta gegn
65. gr. stjórnarskrár nr. 33/1944,
sbr. lög nr. 97/1995, sem kveður á
um það að allir skuli vera jafnir fyrir
lögum og njóta mannréttinda án til-
lits til kynferðis, trúarbragða, skoð-
ana, þjóðemisuppruna, kynþáttar,
litarháttar, efnahags, ætternis og
stöðu að öðm leyti. Konur og karlar
skulu njóta jafns réttar í hvívetna.
Þessi regla er almenn leiðbeiningar-
regla um bann við mismunun sem
ber ávallt að hafa að leiðarljósi, ekki
bara við setningu laga heldur einnig
skýringu þeirra. Hún getur haft bein
og ótvíræð áhrif ef t.d. ákvæði í al-
mennum lögum felur í sér mismunun
sem brýtur í bága við regluna.
Það að meina stefnanda að leita
dómsviðurkenningar á því að hann
sé faðir barnsins gengur einnig í
bága við 8. gr. og 14. gr. Mannrétt-
indasáttmála Evrópu, sbr. lög nr.
62/1994 og 5., 7., 8. og 9. gr. samn-
ings Sameinuðu þjóðanna um rétt-
indi barnsins frá 20. nóvember 1989,
en samningur þessi var fullgiltur af
íslands hálfu 2. nóvember 1992.
Með vísan til þess sem hér hefur
verið rakið verður ekki, þrátt fyrir
takmarkanir á sóknarheimild í fað-
ernismálum skv. 43. gr. barnalaga
nr. 20/1992, fallist á kröfur stefnda
byggðar á því að stefnandi geti ekki
verið sóknaraðili faðernismáls," seg-
ir orðrétt í dómi Héraðsdóms
Reykjavíkur.
Fram kemur í dómnum að móðir
bamsins hafí neitað að gangast und-
ir blóðrannsókn og jafnframt neitað
því að barnið gengist undir blóð-
rannsókn þrátt fyrir úrskurð þar að
lútandi, og hún hafi einnig neitað að
koma fyrir dóm til skýrslugjafar. I
máli þessu hefði þó komið fram að
konan hefði í raun viðurkennt stefn-
anda sem fóður að barni sínu, og það
að maðurinn fengi eða hefði fengið
öðru hvoru að hafa barnið hjá sér
verði ekki skilið öðru vísi en faðern-
isviðurkenning af hálfu konunnar.
Þar íyrir utan liggi fyrir í skjölum
málsins bréf frá konunni til systur
mannsins þar sem skiifað sé um
hann sem foður barnsins og móður
hans sem ömmu þess.
Auður Þorbergsdóttir héraðs-
dómari kvað upp dóminn.
Lögreglan í Árnessýslu
Oskað upp-
lýsinga um
eldsupptök
LÖGREGLAN í Ámessýslu óskar
eftir að allir sem upplýsingar geta
gefíð um eld í þjóðgarðinum á Þing-
völlum um miðjan dag síðastliðinn
föstudag gefí sig fram við hana.
I tilkynningu lögreglunnar af
þessu tilefni segir að um nónbil á
fóstudaginn var hafí komið upp mik-
ill gróðureldur við Gjábakka í þjóð-
garðinum á Þingvöllum. Gróður á
tæplega tveggja hektara svæði hafi
orðið eldinum að bráð. ,Auk þess
vom timburhús í veralegri hættu en
vegna snarræðis starfsmanna þjóð-
garðsins tókst að hefta eldinn með
því að úða á hann vatni sem einn
starfsmaðurinn hafði í kút á bíl sín-
um,“ segir síðan.
Fólk fari varlega
Fram kemur að eldsupptök eru
óljós og er ósk lögreglunnar að þeir
sem áttu leið um svæðið milli klukk-
an 3 og 4 og geta gefið einhverjar
upplýsingar um með hvaða hætti
eldurinn kviknaði hafí samband við
rannsóknardeild lögreglunnar í Ár-
nessýslu í síma 482-1502.
Einnig eru vegfarendur minntir á
að fara varlega í landi þar sem gróð-
ur er þurr, þar sem ekki þurfi nema
logandi vindling til að eldur verði
laus.
Konur neyta áfengis í felum inni á heimilum
Afengisneysla
undirrót ýmissa
sjúkdóma
Á FRÆÐSLUFUNDI hjúkranar-
fæðinga á alþjóðadegi hjúkranar-
fræðinga kom fram í erindi Þóru
Bjömsdóttur, hjúkranarforstjóra á
Vogi, að áfengisneysla gæti verið
undirrót ýmissa sjúkdómseinkenna
hjá konum og því þyrftu hjúkrunar-
fræðingar á heilsugæslustöðvum að
vera vakandi og spyrja hvemig þær
notuðu áfengi.
Þóra sagði að konur neyttu
áfengis meira í felum inni á heimil-
unum og að neysla þeirra væri
feimnismál, sem erfítt væri að ræða
um. Hún hefði í erindi sínu kynnt
fyrir hjúkrunarfræðingum, sem
starfa á heilsugæslustöðvum hvern-
ig best væri að opna umræðu um
áfengisneyslu þeirra skjólstæðinga
sem þangað leita. Áfengisneysla
væri oft undirrót ýmissa sjúkdóms-
einkenna svo sem langvarandi
kvíða, streitu, þreytu, depurðar og
óþæginda í maga. „Karlar veigra
sér ekki við að vera ölvaðir á al-
mannafæri,“ sagði hún. „ímynd
kvenna í þjóðfélaginu er önnur.
Þeir mega þetta en konur ekki en
það er vont að drekka í laumi og
láta sér líða illa. Fyrst þarf að
spyrja um áfengineyslu og vera
ófeiminn við það en það virðist vera
of persónulegt að spurja hvenær
fólk hafi síðast fengið sér í glas. Við
viljum að þessum tepruskap verði
hætt.“
Aukin neysla
„Við verðum að horfast í augu við
að konur eru famar að nota áfengi
og það í auknum mæli,“ sagði Þóra.
„Sem betur fer hefur þeim fjölgað á
undanfóram áram, sem koma í
meðferð og eru þær tæplega 30%
þeirra sjúklinga sem koma á Vog.“
Sagði Þóra að áfengissýki þróað-
ist með öðrum hætti hjá konum en
körlum. Þær þyldu verr áfengi og
ættu erfíðara með að stjórna ölvun-
arstigi sínu. „Ef til vil eru það
hormónasveiflur, sem þar hafa
áhrif og eins er líkami þeirra öðru-
vísi en karla. Þær eru ekki með í
maganum eins mikið af ensímum
sem brjóta niður áfengi. Þannig að
sama magn af áfengi mælist hærra
í blóði hjá þeim,“ sagði hún. „Konur
nota líka meira af róandi lyfjum en
karlar og blanda þeim frekar sam-
an við áfengi."
Jafnréttisnefnd Reykjavíkur
Styrkur til Grænlandsfara
JAFNRETTISNEFND Reykja-
víkur hefur samþykkt að styrkja
leiðangur kvennanna fjögurra,
sem eru að ganga yfir Græn-
landsjökul, um 100 þúsund krón-
ur.
í frétt frá nefndinni kemur
fram að styrkurinn sé veittur til
að fagna þessu þrekvirki kvenn-
anna. Furðu veki hversu litla um-
fjöllun leiðangurinn hafí fengið í
samanburði við leiðangra, sem
karlar hafí farið á undanfömum
áram. Þá segir, „Þetta áhugaleysi
á afrekum kvenna er þeim mun
bagalegra sem það bitnar á fjár-
mögnun leiðangranna, en leiðang-
urskonum hefur gengið illa að
fjármagna ferð sína þrátt fyrir að
sambærilegur leiðangur karla
hafí hlotið margvíslegan stuðning
einstaklinga og fyrirtækja."
150 bonsai-tré á hrakhólum
PÁLL Kristjánsson, áhugamað-
ur um ræktun bonsai-smátijáa,
leitar nú að einhverjum sem vill
taka við safni hans sem telur
150 tré og hann hefur eytt sið-
ustu 25 árum f að koma upp.
Páll er að missa aðstöðu, sem
hann hefur haft fyrir trén, og
vill hann helst að þau fari í
heildstæðu safni á nýjan stað.
Ef komið yrði upp garði fyrir
trén yrði það nyrsti bonsai-
garður heims, að sögn Páls.
Trén í safninu eru á öllum
aldri og af ýmsum tegundum.
Elsta tréð er 45 ára gamalt. Það
fékk Páll í sumarbústaðalandi
fyrir 25 árum og var það þá
Morgunblaðið/Þorkell
EITT bonsai-trjáa Páls Krist-
inssonar.
einn og hálfur metri á hæð.
Núna er það um 45 cm hátt. Páll
segir að ræktun bonsai-trjáa sé
fyrirhafnarsöm en umönnun
þeirra kosti eklci ýkja mikla
vinnu.
Páll segist aðeins vera áhuga-
maður en hann er þó orðinn svo
fróður um áhugamál sitt að
hann hefur verið fenginn til að
kenna í Garðyrkjuskólanum um
ræktun bonsai-tijáa. Þá var fyr-
ir u.þ.b. tveimur árum haldin
sýning á japanskri list hér á
landi og fengu sýningarhaldar-
ar tré hjá Páli til að prýða sal-
arkynnin.
Fossvogsbakkar heyra undir ríkið ekki borgaryfírvöld
Friðun samkvæmt
náttúruverndarlögum
BORGARRÁÐ hefur sam-
þykkt að friðlýsa Fossvogs-
bakka samkvæmt náttúru-
verndarlögum og fela Náttúru-
vernd ríkisins umráð þeirra og
stjómun. Að sögn Þorvalds S.
Þorvaldssonar, forstöðumanns
borgarskipulags, fer Náttúru-
vernd ríkisins þar með umráð
og lögsögu yfir svæðinu og
verður að leita eftir samþykki
þaðan fyrir öllum framkvæmd-
um, breytingum eða áformum
um slíkt á svæðinu. í bókun
sjálfstæðismanna á fundi borg-
arráðs kom fram að þeir telji
ástæðulaust að fela Náttúru-
vernd ríkisins umráð og stjóm
yfir svæðinu. Skynsamlegra
hefði verið að um svæðið gilti
staðfest borgarvernd. Að sögn
Þorvalds felur slík vemd í sér
samskonar friðun og friðlýsing
samkvæmt náttúraverndarlög-
um, en allar ákvarðanir og
framkvæmdir heyrðu þá undir
borgaryfirvöld.
Morgunblaðið/Rax
FOSSVOGSBAKKAR hafa verið friðlýstir.