Morgunblaðið - 03.10.1998, Qupperneq 44

44 LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Námsbraut í lijúkrunarfræði
við Háskóla Islands 25 ára
Ragnheiður Vilborg
Haraldsdóttir Ingólfsdóttir
HAUSTIÐ 1998 eru
tuttugu og fimm ár liðin
frá því að kennsla í
hjúkránarfræði hófst
við Háskóla íslands.
Fram að þeim tíma
höfðu íslenskir hjúkrun-
arfræðingar fyrst og
fremst sótt menntun
sína í Hjúkrunarskóla
», Islands, sem hóf göngu
sína árið 1933. Hjúkrun-
arskóli Islands var lagð-
ur niður árið 1986 og
varð þá háskólanám
eina menntunarleiðin
fyrir hjúkrunarfræð-
inga hér á landi. Sú til-
högun hefur vakið mikla
athygli bæði hér heima
og erlendis, enda varð ísland þar
með fyrsta landið í heiminum til þess
að mennta hjúknmarfræðinga ein-
göngu í háskóla. I tilefni tuttugu og
fimm ára afmælis námsbrautarinnar
sem haldið er hátíðlegt nú í dag er
unnið að útgáfu rits um þessa
rannsókn sem gefið verður út á veg-
rl um rannsóknastofuj hjúkrunarfræði
í Háskóla Islands. I þessari grein er
eingöngu fjallað um nokkur atriði er
tengdust aðdraganda að stofnun
námsbrautarinnar.
Aðdragandi að stofnun
námsbrautar í hjúkrunarfræði
Það leið langur tími frá því að
fyrst komu fram hugmyndir að
háskólanámi fyi'ir hjúkrunai’-
fræðinga hér á landi þar til það varð
að veruleika. Talið er að Vilmundur
Jónsson landlæknir hafl fyrstur sett
fram á prenti hugmynd um nám í
hjúkrunarfræði við Háskóla Islands.
Það var árið 1942. Þótt hugmynd um
háskólanám í hjúkrunarfræði hafi
komið fram svo snemma var henni
þó lítill gaumur gefinn þar til á árun-
um 1960-70, en á þeim áratug voru
menntunarmál hjúki'unarstéttarinn-
ar mikið til umfjöllunar. I þeirri um-
fjöllun voru hjúkrunarfræðingar
hvað ötulastir og ber þar hæst nafn
Maríu Pétursdóttur sem á þessum
árum var formaður Hjúkrunarfélags
Islands. Hún var ótrauð að halda
fram mikilvægi háskólamenntunar í
hjúkrun. Aðrir framsýnir hjúkrunar-
fræðingar notuðu einnig hvert
tækifæri sem gafst til að fjalla um
mikilvægi bættrar menntunar hjúki'-
unarfræðinga. En fleiri en hjúkrun-
arfræðingar lögðu málefninu lið. Svo
virðist sem þetta hafi ekki ein-
vörðungu verið hagsmunamál hjúkr-
unarfræðinga eða heil-
brigðisþjónustunnar heldur hafi ver-
ið litið svo á að háskólanám í hjúkrun
hefði töluvert gildi fyrii' þjóðfélagið,
má þar nefna að Kvenstúdentafélagi
Islands fannst augljóslega mikið til
um þessa hugmynd. Aðalfundur
Læknafélags íslands árið 1970 benti
á að létta mætti á aðsókn í lækna-
deild með því að fjölga öðrum grein-
um heilbrigðisþjónustunnar innan
Háskólans, s.s. hjúkrun.
Erlendir aðilar tengdust einnig
þessari umræðu. I skýrslu sér-
fræðinganefndar AlþjóðaheObrigðis-
málastofnunarinnar árið 1966 um
hjúkrunarmál leggur nefndin til að
öll menntun hjúkrunarfræðinga,
bæði gi-unn- og framhaldsmenntun,
verði eins fljótt og unnt er innan vé-
banda æðri menntastofnana.
Yfirmaður hjúkrunarsviðs Evr-
ópudeildar Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunarinnar kom til Islands árið
1970 og lagði áherslu á að þegar yrði
hafist handa við kennslu í hjúkrunar-
fræði við Háskóla Islands. Það myndi
tryggja góða menntun hjúkrunar-
fræðinga fyrir vandasöm og sérhæfð
störf og kennslu í hjúki'un á Islandi.
I kjölfar þessarar heimsóknar full-
trúa Alþjóðaheilbrigðismálastofnun-
Um þessar mundir eru
tuttugu og fimm ár
liðin frá því að kennsla
í hjúkrunarfræði hófst
-------------t------:-
við Háskóla Islands.
Hér fjalla Vilborg
Ingólfsdóttir og
Ragnheiður Haralds-
dóttir um nokkur atriði
er tengdust aðdrag-
anda að stofnun
námsbrautarinnar.
arinnar skipaði menntamálaráðu-
neytið nefnd síðla árs 1970. Verkefni
nefndarinnar var að kanna mögu-
leika á grunnnámi í hjúkrun og
framhaldsmenntun hjúkrunar-
fræðinga innan Háskóla íslands.
Nefndin skilaði áliti í nóvember 1971
og var niðurstaða hennar sú að mjög
nauðsynlegt væri að koma á hjúkr-
unarmenntun á háskólastigi hérlend-
is. Nefndin taldi eðlilegt að hjúkrun-
arnám við Háskóla Islands miðaði að
B.S.-prófi.
I ársbyrjun 1972 kom svo á ný
fulltrúi Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unarinnar til þess að gefa ráðlegg-
ingar varðandi skort á hjúkrunar-
kennurum á Islandi. Meginábending
hans var að sem fyrst yrði hafið
grunnnám í hjúkrunarfræði innan
Háskólans.
Háskólaráð fól læknadeild að
fjalla um málið. I áliti ráðsins er ein-
dregið lagt til að stofnað verði til
námsbrautai' í hjúkrunarfræði við
Háskóla íslands, að námið leiði til
B.S.-gráðu og hefjist haustið 1973.
Vorið 1973 setti læknadeild
Háskóla Islands á fót nefnd til að
gera drög að námsskrá fyrir náms-
braut í hjúkrunarfræði. I lok júní
1973 ritaði svo menntamálaráðherra
háskólaráði bréf þar sem ítrekaður
er áhugi menntamálaráðuneytisins á
því að hafið verði framhaldsnám á
háskólastigi fyrir hjúkrunarfræðinga
og að kannaðir verði möguleikar á
því að stúdentar eða aðrii' með sam-
bærilega menntun eigi kost á hjúkr-
unarnámi á háskólastigi. I kjölfar
þessa bréfs gerði háskólaráð í júlí
1973 samþykkt þess efnis að það
væri meðmælt því að Námsbraut í
hjúkrunarfræði yrði komið á fót inn-
an læknadeildar Háskóla Islands.
Nokkru síðar eða í ágúst 1973
skipaði menntamálaráðherra nefnd
til að semja drög að reglugerð-
arákvæðum um nám í hjúkrunar-
fræði.
Nú vai' liðið langt á haustið 1973
og ótvíræður áhugi virtist ríkja um
stofnun námsbrautar í hjúkrunai'-
fræði. Rektor háskólans, forráða-
menn læknadeildar, heimspekideild-
ar og félagsvísindadeildar lögðust
allir á eitt við að stuðla að því að
kennsla gæti hafist innan háskólans.
Forráðamenn fyrrgreindra deilda
tjáðu sig fúsa til að taka við 20 nem-
endum til viðbótar þá strax um
haustið í þær greinar er falla áttu inn
í nám í hjúkrunarfræði. Nýi hjúkrun-
arskólinn lýsti sig reiðubúinn að taka
Blekkingar Morgunblaðsins
í GREIN minni „Hvernig ljúga má
með tölfræði“ sem Morgunblaðið birti
19. sept. sl., þrátt íyrh- að ritstjórinn
væri greinilega ekki ánægður með
hana, hélt ég því fram að blaðið hefði
beitt blekkingum og litaðri frétta-
mennsku í fréttaflutningi af könnun
Gallup um veiðileyfagjald þegar það
sló því upp í stóra fyrirsögn (25. júlí
sl.) að 77,3% sjómanna styðji veiði-
leyfagjald. Og það þrátt fjrir að úr-
tak sjómanna hefði aðeins verið á
stærð við eina skipshöfn og Morgun-
blaðinu fullkunnugt um það. Máli
mínu til stuðnings vísaði ég til þess að
Gallup hefði gert athugasemd við
þessa fréttamennsku. Birtist sú at-
hugasemd í Morgunblaðinu 28. júlí sl.
og hljóðar svo:
„Vegna frétta um helgina um að
rámlega 77% sjómanna séu fylgjandi
veiðileyfagjaldi vill Gallup taka fram
eftirfarandi: Könnunin var gerð til að
kanna afstöðu þjóðarinnar til veiði-
leyfagjalds. Hlutfall sjómanna í slíkri
könnun er um 2%, enda var henni
ekki ætlað að mæla þann hóp sérstak-
lega, en ef svo hefði verið hefði úrtak
sjómanna verið miklu
stærra. Niðurstöður
könnunarinnar gefa því
ekki tilefni til að álykta
sérstaklega um skoðanir
sjómanna um veiðileyfa-
gjald.“
Hvort sem Morgun-
blaðinu líkar betur eða
verr er athugasemd
Gallup ótvíræð og dæm-
ir umrædda fréttafyrir-
sögn tilefnislausa. En
ritstjórinn vill ekkert
ónæði og sakar mig um
fúkyrði í garð blaðsins í
athugasemdum sem
hann birth' með grein
minni. Athugasemdir
ritstjórans eru ein alls-
herjar blekking, ekki síst þegar hann
reynir að láta lesendur halda að at-
hugasemd Gallup sem ég vísaði til í
grein minni sé ekki athugasemd
Gallup hér að framan (frá 28. júlí sl.),
sem hann forðast að nefna, heldur
viss greinargerð Gallup frá 19. ágúst
sl. Yfir þessi fáheyrðu stflbrögð rit-
stjórans á ég hreint ekk-
ert lýsingarorð. Greinar-
gerð þessa bað Morgun-
blaðið um frá Gallup í ör-
væntingarfullri tilraun til
að breiða yfir litaða
fréttamennsku sína og
draga tennumar úr Sig-
urgeiri nokkrum Jóns-
syni sjómanni sem
glefsaði í stórblaðið út af
máli þessu 19. ágúst sl.
Birti Moggi greinar-
gerðina aftan við grein
hans sem bar heitið
„Moggalýgin." Er
skemmst frá því að segja
að sjómaðurinn hélt
tönnunum.
í stað þess að biðja les-
endur afsökunar á tilefnislausri og
blekkjandi fréttafyrirsögn „blaðs
allra landsmanna" grípur ritstjórinn
til þessa sama ráðslags og hnýtir
þessa sömu greinargerð aftan í grein
mína til að blekkja lesandann og láta
líta svo út sem Gallup hafi ekki verið
búið að slá umrædda fréttafyrirsögn
Morgunblaðsins af. Burt séð frá þess-
um blekkingum er þessi greinargerð
sem slík haldlaust skálkaskjól fyrir
Morgunblaðið. Við lestur hennar er
ljóst að Gallup hefur vitaskuld orðið
að bregðast vonum ritstjórans og lát-
ið hann hafa búmmerang. Með birt-
ingu greinargerðarinnar sem fjallar
aðeins um skoðanakönnunina al-
mennt er ritstjórinn að skjóta sjálfan
sig í fótinn. Hvergi er minnst á sjó-
menn sem afmarkaðan hóp í greinar-
gerðinni heldur „sjómenn og bænd-
ur“. Við lestur greinargerðarinnar er
ljóst að dauðaleit ritstjórans að atriði,
sem að nokkru gæti vegið upp á móti
þeirri staðreynd að úrtak sjómanna
var ómarktækt, er dæmd til að
mislukkast.
í raun sýnir ritstjórinn tak-
markaðri „plássauðlind" blaðsins al-
gert virðingarleysi með allri þessari
endurprentun sem kemur umræddri
fréttafyrirsögn ekkert við.
Dæmi: „Eftir stendur sú meginnið-
urstaða að meirihluti landsmanna er
fylgjandi veiðileyfagjaldi og í öllum
hópum sem greindh- eru í könnuninni
eru fleiri fylgjandi veiðileyfagjaldi en
andvígir.“ Tekið er fram að síðast-
nefnda atriðið styrki meginniður-
Er Morgunblaðið
vísvitandi aftur að
misnota niðurstöður frá
Gallup, spyr Daníel
Sigurðsson, eða er
blaðinu fyrirmunað að
túlka rétt tölfræðilegar
niðurstöður?
stöðuna sem út af fyrir sig er rétt.
Fráleitt er að ritstjórinn skuli á
grundvelli þessa þóst geta vísað grein
minni til föðurhúsanna því ég var
ekkert að bera brigður á meginniður-
stöðuna. Er Morgunblaðið vísvitandi
aftur að misnota niðurstöður frá
Gallup eða er blaðinu fyrirmunað að
túlka rétt tölfræðilegar niðurstöður?
Getur verið að ritstjórinn standi í
þeirri röngu meiningu að setningunni
megi sjálfkrafa snúa við og þar með
megi halda því fram að tölfræðilega
séð auki meginniðurstaðan líkurnai' á
því að meirihluti sjómanna sé fylgj-
andi veiðileyfagjaldi? Eða er ritstjór-
inn bara að birta greinargerðina í
þeiri'i von að lesendur rugli þessu
saman?
Eftirfarandi tilbúið dæmi ætti að
auka ritstjóranum skilning, og þeim
lesendum sem hann hefur verið að
reyna að rugla í ríminu, að setning-
unni má ekki snúa við vegna þess að
einn starfshópur eða fleiri geta skorið
sig úr allt efth- eðli þess sem spurt er
um:
Gallup spyi' hvort engin starfsstétt
ætti að greiða tekjuskatt nema tann-
læknar. Meirihluti allra starfsstétta
svarar játandi en í 1.200 manna úr-
taki voru aðeins 3 tannlæknar spurð-
ir!
Af augljósum ástæðum gerir meg-
inniðurstaðan tannlæknaniður-
stöðuna ekki hótinu minna
ómarktæka. Hugleiðing til ritstjóra:
Myndi Morgunblaðið sjá tilefni til ef(>
irfarandi fréttafyrirsagnar í blaðinu:
66,7% tannlækna hlynntir því að
þeir einir greiði tekjuskatt?
Þegar hér er komið sögu er nauð-
synlegt að rifja aftur upp fyrh- rit-
stjóranum fréttafyrirsögnina frá 25.
Meiriháttar
síðar úlpukápur
Duffel-
ullarúlpurnar
komnar aftur
St. 3B—48

Opið iaugard. kl.10-16.
fy#HM5ID
Mörkinni 6, sími 588 5518.
Bílastæði við búðarvegginn.
Daníel
Sigurðsson
júlí sl. og þá staðreynd að þeir sjó-
menn sem afstöðu tóku í könnuninni
munu aðeins hafa verið 14 talsins en
sjómannastéttin er ein af stærstu
starfsstéttum landsins:
77,3% sjómanna styðja veiðileyfa-
gjald.
í rauninni þarf ekki töl-
fræðikunnáttu hvað þá sérfræðiálit til
að dæma fréttafyrirsögnina tilefnis-
lausa og blekkjandi, almennt brjóstvit
dugir. Yfirklór og blekkingar rit-
stjóra Morgunblaðsins breyta engu
um það að niðurstaða könnunar
Gallup gaf ekki tölfræðilegt tilefni til
að álykta um sjómenn sérstaklega.
Þetta hefur Gallup staðfest með at>
hugasemd sem Morgunblaðið neydd-
ist til að birta í blaðinu 28. júlí sl.
Fram hjá þessari staðreynd kemst
ritstjórinn hvergi. Eftir stendur að
umrædd fréttafyrirsögn Morgun-
blaðsins var tilefnislaus og blekkj-
andi. Blekkjandi athugasemdir Morg-
unblaðsins við grein mína frá 19. sept.
sl. ætla ég ekki að erfa við blaðið enda
slíkar blekkingar af öðrum toga en
blekkjandi fréttamennska.
Höfundur er véltæknifræðingur og
kennari við Vélskóia íslanðs.
Aths. ritstj.:
Það er auðvitað tilgangslaust að
reyna að halda uppi málefnalegum
umræðum við Daníel Sigurðsson.
Eigi að síður vill Morgunblaðið taka
eftirfarandi fram vegna þess
fúkyrðaflaums í garð blaðsins, sem
birtist hér að framan en þar er reynt
að koma höggi á Morgunblaðið á
röngum - og raunar óskiljanlegum
forsendum (upplýsingamar voru frá
Gallup, en ekki Morgunblaðinu!!):
1. Föstudaginn 24. júlí sl. birti
Morgunblaðið frétt um niðurstöður
skoðanakönnunar Gallup fyrir
Ríkisútvarpið, þar sem fram kom, að
tæplega 68% þeirra, sem þátt tóku í
könnuninni væru fylgjandi veiði-
leyfagjaldi en 23% andvíg.
2. Sama dag óskaði Morgunblaðið
eftir því við Gallup að fá sundurgrein-
ingu á þessum niðui'stöðum m.a. efth'
stéttum. Algengt er að fjölmiðlar birti
slíka sundurgreiningu á niðurstöðum
í skoðanakönnunum. Þessar upplýs-
ingar birtust í Morgunblaðinu laugai'-
daginn 25. júlí sl. Þær voru birtar í
góðri trú. Samkvæmt sundurgrein-
ingu Gallup eftir stéttum voru 77,3%
sjómanna og bænda fylgjandi veiði-
leyfagjaldi.