Morgunblaðið - 03.10.1998, Síða 47

MORGUNBLAÐIÐ
+ Adolf Thoraren-
sen var fæddur í
Reykjavík hinn 27.
september 1948.
Hann lést á Land-
spítalanum 26. sept-
ember siðastliðinn.
Adolf var sonur
Hildar Pálsdóttur,
f. 13. febrúar 1915 á
Framnesi í Yind-
hælishreppi, A-
Húnavatnssýslu, d.
26. janúar 1972, og
Valdimars
Thorarensen, sjó-
manns á Gjögri f.
20. maí 1904 á Gjögri í Árnes-
hreppi í Strandasýslu, d. 18.
júní 1990. Foreldrar Hildar
voru Páll Benediktsson, bóndi á
Blómsturvöllum, síðar á Kálfs-
hamarsvík, Vindhælishreppi, f.
11. mars 1888 á Krossstekk í
Mjóafirði eystri, d. 6. desember
1956, og Kristín Bjarnadóttir f.
11. júh' 1878 á Björgum, Vind-
hælishreppi, d. 30. september
1960. Foreldrar Valdimars voru
Jakob Jens Thorarensen, bóndi,
vitavörður og úrsmiður á
Gjögri, f. 24. október 1861 í
Reykjarfírði, Árneshreppi í
Strandasýslu, d. 5. október
1943, og Jóhanna Sigrún Guð-
mundsdóttir, f. 4. febrúar 1884 í
Kjós í Árneshreppi, d. 12. janú-
ar 1931. Adolf var eldra barn
Valdimars og Hildar en yngri
er Jóhanna Sigrún, f. 4.11. 1951
á Gjögri. Systkini Adolfs sam-
mæðra eru; Páll Kristinn, Daní-
el og Vigdís. Öll systkini Adolfs
Iifa bróður sinn.
Adolf ólst upp á Gjögri og bjó
þar alla tíð. Með honum er geng-
„Skjótt skipast veður í lofti“ segir
gamalt máltæki. Það hef ég upplifað
sterkt undanfarnai- \ikur. Vinur
minn og náfrændi, Adolf Thoraren-
sen, hafði ákveðið að gera sér daga-
mun og halda uppá 50 ára afmæli
sitt með veglegum hætti í félags-
heimilinu Árnesi hinn 26. septem-
ber. Var undirbúningur í fullum
gangi og ljóst að vinir og ættingjar
nær og fjær ætluðu ekki að láta sig
vanta. Ég var ákveðinn í að mæta
og var fullur tilhlökkunar að fagna
þessum tímamótum með Adolf.
Þetta snerist heldur betur við. Að
morgni 26. september stóð ég
ásamt Jóhönnu systur hans, Pétri
Lúðvíkssyni og séra Braga Skúla-
syni, sjúkrahúspresti á Landspítal-
anum, við dánarbeð Adolfs. Hvílik
reynsla - hvílík sorg. Hvílíkt högg.
Hinn 16. september var komið að
Adolfi meðvitundarlausum á heimili
hans á Gjögri og var hann í hasti
fluttur með sjúkraflugi til Reykja-
víkur og lagður inn á Landspítal-
ann. Hann hafði fengið blóðtappa og
orðið fyrir heilaskemmdum sem
leiddu af sér lömun. Á Landspítal-
anum lá hann í tíu daga og aðeins á
þriðja degi frá áfallinu komst hann
tii bærilegrar meðvitundar. Það er
mér mikils virði og ógleymanlegt að
hafa þá spjallað við hann. Þá lá fyrir
að Adolf var lamaður vinstra megin
og framundan blasti við löng og
ströng endurhæfing. Þar ætlaði
hann að leggja sig fram, enda ekki
óvanur því eftir fyrri áföll af völdum
slysa og afleiðinga þeirra. Adolf
hafði ég þekkt í nær 50 ár og vissi
að það var sama hvað hann tók sér
fyrir hendur, hann náði þar meiri
árangri en flestir aðrir. Því fylltist
ég mikilli bjartsýni og léttur í spori
og léttur í lund fór ég heim og til-
kynnti þessi gleðitíðindi þar og
hringdi í aðra. Kvöldið eftir versn-
aði ástandið og martröðin hélt
áfram í fulla viku.
Adolf var síðasti ábúandinn á
Gjögri en leiða má að því líkum að
þar hafi verið samfelld byggð frá
landnámsöld. Þannig segir í Land-
námu frá því að Önundur tréfótur
hafi numið land og búið í Kaldbak. I
Grettissögu er gi-eint frá átökum
um hval sem rak upp á Rifskerjum í
inn síðasti íbúi þess-
arar fornu hákarla-
verstöðvar þar sem
m.a. bjuggu níu fjöl-
skyldur er hann
kom í heiminn. Ad-
olf var bóndi og
trilluútgerðarmaður
en fyrst og fremst
sneri áhugi hans að
öllu er viðkom flugi.
Hann var flugvallar-
sljóri á Gjögursflug-
velli í hartnær þrjá
áratugi og hafði um-
sjón með áætlunar-
flugi frá vellinum
frá 1972 að flugfélagið Vængir
hóf reglubundið flug til Gjögurs
og síðar tóku við því flugi Arn-
arflug og nú síðast fslandsflug.
Var Adolf starfsmaður þessara
félaga og hafði umsjón með flug-
afgreiðslu íslandsflugs til hinsta
dags. Þá var Adolf starfsmaður
Flugmálastjórnar íslands frá 1.
janúar 1976 til dánardægurs.
Adolf var alla tíð vakinn og sof-
inn í starfí sínu og bar hagsmuni
Flugmálastjómar og flugfélag-
anna ætíð mjög fyrir brjósti.
Auk fyrrgreindra starfa sat Ad-
olf í hreppsnefnd Ámeshrepps
frá 1978 og hlaut síðast endur-
kosningu við sveitarstjómar-
kosningamar á nýliðnu vori.
Auk þess var hann í sóknar-
nefnd árin 1986 til 1989. Þá sat
hann nokkmm sinnum í kjör-
sljóm vegna ýmissa kosninga.
Adolf var einnig fískmatsmaður
um árabil. Adolf var ókvæntur
og barnlaus.
Útför Adolfs fer fram frá Ár-
neskirkju í Trékyllisvík í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
landi Gjögurs og þar kemur fram að
sonur Önundar og húskarlar hans
voru með landseta á Gjögri. Um
1990 grófu bandarískir fomleifa-
fræðingar í gamla bæjarhólinn á
Gjögri og töldu sig vera búna að
grafa niður undir árið 1000 en voru
þó ekki komnir í gegnum mannvist-
arleifar. Um það leyti sem Adolf
fæðist búa tíu fjölskyldur, 40-50
manns, á Gjögri og á síðustu öld og
fram undir 1910 voru gerð út 12-13
hákarlaskip frá Gjögri yfir veturinn
og fylgdu hverju skipi um tíu
manns. Lengst af þessari öld
bjuggu fjögur systkini og fjölskyld-
ur þeirra í túninu á Gjögri, þ.e.
Olga, Valdimar, Axel og Karl. Af
bömum þeirra komst 21 til fullorð-
insára. Tveir af þessum bömum,
Adolf sem hér er minnst og Ölver
Thorarensen, vom staðráðnir í að
eyða ævinni á Gjögri en báðir eru
þeir burtu kallaðir á besta aldri, Öl-
ver dó 1982 aðeins 47 ára gamall og
hefur þess oft verið minnst í okkar
samstæða frændsystkinahópi á
Gjögri að margt hefði þar öðravísi
og betur farið ef Ölvers hefði notið
lengur. Nokkur síðustu árin hefur
Adolf búið einn á Gjögri og reisti
þar glæsilegt og vandað íbúðarhús
sem hann naut þó einungis að búa í
tæplega þrjú ár. Við byggingu húss-
ins kom vel fram í verki hvern hug
margir sveitungar hans og vinir
báru til Adolfs. Taidi hann að þá
miklu og góðu hjálp fengi hann
seint að fullu þakkað. Það er ljóst að
Adolf vissi hvað hann vildi þegar
hann ákvað að byggja sér hús eftir
að hann var orðinn einn á Gjögri.
Mér kemur því í hug kvæði Steph-
ans G. Stephanssonar, Greniskóg-
urinn, en þar segir m.a.;
Þar sem öllum öðrum trjám
of lágt þótti að gróa
undir skuggaholtum hám,
hneppt við sortaflóa
sprastu, háa gilda grön,
grænust allra skóga.
Upp úr skugga og saggasvörð
sífrjó blöðin greinast,
vai-malaust í vetrarjörð
vonarrætur leynast.
Bognar aldrei - brotnar í
bylnum stóra seinast.
MINNINGAR
Samfélag okkar frændsystkin-
anna og fjölskyldna á Gjögri ein-
kenndist af samheldni, hjálpsemi og
væntumþykju í ríkara mæli en ég
veit um annars staðar. Þessa hef ég
og fjölskylda mín notið í ríkum
mæli, svo sem þegar ég, rúmlega
fimmtugur, var atvinnulaus í rúm
þrjú ár eftir að mér og nokkrum
öðram starfsmönnum íslandsbanka
hf. var þar á dyr vísað, þá nutum við
þess að eiga vini í raun í
frændsystkinum mínum á Gjögri.
M.a. gerðist Ingi, sonur minn,
heimagangur á heimili Adolfs og
naut þar einnig einstakrar mann-
gæsku Jóhönnu, systur Adolfs. Síð-
an hefur hann dvalið í nokkrar vik-
ur á hverju sumri hjá þeim fyrir ut-
an að skreppa þess á milli og dvelja
í nokkra daga. Þegar við vorum að
reyna að skýra út fyrir Inga hversu
alvarleg veikindi Adolfs væru þá
spurði hann: „Hvernig verður á
Gjögri ef Adolf verður þar ekki?“
Þessu get ég ekki svarað né heldur
hver áhrif þetta kann að hafa á
áframhaldandi heilsársbúsetu
manna í Árneshreppi. Það er degin-
um ljósara að allir sem hér eiga hlut
að máli hafa misst mikið. Þegar
ófyrirséð er gripið svona hastarlega
inn í daglegt líf, og áform um fram-
haldið þar með að engu orðin, setur
mig hljóðan, skortir tíma og orð til
að koma hugsunum mínum á blað.
Held að best fari á að taka sér orð
þjóðskáldsins Matthíasar Jochums-
sonar í munn þar sem hann segir
m.a. í kvæði sínu „íslands minni“:
Græðum saman mein og mein,
metumst ei við grannann.
Fellum saman stein við stein,
styðjum hverjir annan.
Piöntum, vökvum rein við rein,
ræktin skapar framann.
Hvað má höndin ein og ein?
Allir leggi saman!
Fuliviss um að h'f sé eftir þetta Iíf
bið ég að orð Stephans G. Stephans-
sonar megi færast yfir á minn
ágæta frænda og vin, Adolf
Thorarensen:
Láttu hug þinn aldrei eldast eða hjartað.
Vinur aftansólar sértu,
sonur morgunroðans vertu.
Við, móðir mín Regína, systur
mínar Guðbjörg og Guðrún og fjöl-
skyldur okkar, þökkum innilega
einstaklega löng og gjöful kynni
sem einkenndust af samheldni og
kærleika. Það er okkur ómetanlegt
að hafa notið vináttu Adolfs
Thorarensen, því er missir okkar og
harmur mikill en þó stórum minni
en okkar kæra Jóhönnu frænku.
Vottum henni og öðram aðstand-
endum innilega samúð okkar, nú
þegar við kveðjum góðan dreng
hinstu kveðju.
Hilmar F. Thorarensen.
Þá er hann Adolf farinn. í mínum
augum var hann alltaf engill í
mannslíki. Hann vildi allt fyrir aila
gera sama hvað það var. Eins og
fyrir mig og bróður minn hann Héð-
in. Á fyrstu áram mínum í grann-
skóla í sveitinni heima þurfti alltaf
að fara á bát til Gjögurs þegar var
orðið ófært, og þaðan keyrði Adolf
okkur í skólann. Um helgar þegar
við komumst ekki heim út af veðri
gátum við alltaf treyst á að við gæt-
um fengið að vera hjá Adolf og Jó-
hönnu. Það var alltaf gaman að
koma til þeirra. Ég, Héðinn og Ad-
olf spiluðum manna sem var í miklu
uppáhaldi hjá Adolf. Adolf var líka
meinstríðinn, alltaf að stríða okkur
systkinunum. Sagði að við værum
skotin í hinum og þessum og endaði
það oft með að ég fór að grenja en
það var bara útaf því hvað ég er
frek, ekki það að þetta væri illkvitt-
in stríðni. Um hver jól kom sending
frá Adolf og Jóhönnu en það voru
ársbirgðir af nammi og risastórir
jólapakkar.
Adolf gaf mér og bróðum mínum
sitt lambið hvoru. Ég man eftir deg-
inum sem lambið mitt fæddist. Mér
fannst það strax ofboðslega sætt og
Adolf tók alveg eftir því. Um kvöld-
ið spurði hann mig hvort ég vildi
koma með út i fjárhús að skoða
lambið. Þegar við komum þangað
rétti hann mér það og sagði að ég
ADOLF
THORARENSEN
LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1998 47
mætti eiga það. Mér fannst það
rosalega gaman. Adolf sá um kind-
ina og ég fékk alltaf peninginn fyrir
lömbin. Á hverju hausti þegar smal-
að var fórum við systkinin með Ad-
olf. Það er mér rosalega minnis-
stætt. Við smöiuðum alltaf og þegar
við urðum þreytt fóram við inn í bíl
til Adolfs og hann gaf okkur kex og
eitthvað að drekka.
Ég minnist oft núna síðasta
skiptisins sem ég sá Adolf fyrir
norðan. Það var auðvitað á flugvell-
inum þar sem hann starfaði svo
lengi og ég held að það sé erfitt að
finna mann í hans stað til að stjórna
þessum litla flugvelli okkar. En svo
gerist þetta svona snögglega. Þeg-
ar ég frétti þetta var eins og hjart-
að í mér stoppaði. Adolf á spítala,
hann sem svo sjaldan varð veikur.
Daginn eftir fórum ég og Pálína á
spítalann og heimsóttum hann.
Hann var sofandi en hjúkranarkon-
an vakti hann. Hann talaði smá við
okkur og við tókum í höndina á
honum. Hann spurði um bróður
minn, hann Héðin, þvi hann hélt
ofsalega upp á hann. Áður en við
fórum kysstum við hann bless á
kinnina. Það næsta sem ég frétti
var að honum hefði versnað og
hann myndi kannski deyja. En ég
var alltaf viss um að hann myndi
lifa og vildi ekki trúa þessu. En svo
kom það allra versta. Klukkan ell-
efu á laugardagsmorgun kom
frænka mín og sagði mér að Adoif
hefði dáið fyrr um morguninn. Ég
varð bara stjörf_ en svo helltist
þetta yfir mig. Ég horfði út um
gluggann, það var rigning svo að
mér datt allt í einu í hug setning
sem ég heyrði einu sinni: Að jafnvel
himnarnir gráta. Þetta er mjög
ósanngjarnt en ég held að máltækið
„þeir deyja ungir sem guðimir
elska“ eigi mjög vel við núna því ég
held að allir hafi elskað Adolf.
Við Héðinn munum alltaf sakna
Adolfs og minnast hans alla ævi fyr-
ir hversu yndislegur hann var.
Krisljana María.
Látinn er, langt fyrir aldur fram,
vinur minn og frændi Adolf
Thorarensen. Adolf bjó allan sinn
aldur norður á Gjögri í Árnes-
hreppi. Hann ólst upp við kringum-
stæður, sem ungt fólk í dag myndi
telja gamaldags og bera vott um
þjóðfélagsaðstæður eins og þær
vora almennar hér á landi í byrjun
aldarinnar. Hreppurinn var ein-
angraður samgöngulega séð og all-
ar framfarir og almenn þjónusta var
á öðra plani og lægra en víða ann-
ars staðar á landinu. Adolf var kom-
inn af barnsaldri, þegar hreppurinn
komst í vegasamband og ennfremur
þegar rafmagn var innleitt í sveit-
ina.
Enda þótt einangrunin hafi verið
mikil en almenn þjónusta og þæg-
indi lítil, þá hefur gott mannlíf
blómstrað í þessum nyrsta hreppi
Strandasýslu.
Adolf var sannkallað náttúra-
barn. Hann ólst upp við öll venjuleg
störf, sem tengjast sjósókn og land-
búnaði. Fjölskyldan lifði á landsins
gagni og gæðum, bæði til lands og
sjávar. Á opnum báti með föður sín-
um stundaði Adolf handfæraveiðar,
hrognkelsaveiðar, saltfiskverkun,
verkun grásleppuhrogna; reyktur
rauðmagi, skotinn selur; verkun sel-
skinna. Stunduð var sauðfjárrækt
með tilheyrandi heyskap, sauðburði
og sláturtíð. Rekaviður nýttur, hann
sagaður og klofinn í girðingar-
staura, mótekja, sagaður og hogg-
inn viður í eldinn o.s.frv. Allt þetta
gerði það að verkum að hægt var að
komast af og hafa ofan í sig og á. En
lífsbaráttan var hörð og ekki alltaf
úr of miklu að moða. Stórbrotið
landslagið, einangrunin og nábýlið
við kaldan raunveruleikann við
norðanvert Dumbshaf, sem færði
oft að landi hinn landsins forna
fjanda, hrollvekjandi hafísinn frá
Grænlandsströndum, setti mark sitt
á íbúana.
Skólamenntun hlaut Adolf í
barnaskólanum að Finnbogastöð-
um, en að öðru leyti öðlaðist hann
sína haldgóðu menntun í lífsins
skóla.
Adolf heillaðist ungur af flug-
mennsku. Flugvöllurinn á Gjögri
hefur gegnt afar þýðingarmiklu
hlutverki við að halda hreppnum í
byggð. Adolf hefur gegnt stai-fi
flugvallarstjóra á Gjögri og um-
boðsmanns flugfélaganna, Flugsýn-
ar, Vængja, Arnarflugs og íslands-
flugs, sem stundað hafa flug til
Gjögurs, frá 1962. Áhugi Adolfs á
flugvélum var mikill. Tel ég engan
vafa leika á að Adolf hefði orðið góð-
ur fiugmaður ef aðstæður hefðu
gert honum kleift að stunda flug-
nám.
I stai-fi sínu sem umboðsmaður
flugfélaga og flugvallarstjóri reynd-
ist Adolf einkar samviskusamur og
frábær starfskraftur. Hann var
þægilegur í umgengni allri og átti
hug og hjörtu sinna vinnufélaga og 4
viðskiptavina. Hann var afar
ábyggilegur og greiðvikinn við ná-
ungann. Ætíð reiðubúinn til að
leggja sitt af mörkum til lausnar á
málum er að steðjuðu.
Barngóður var Adolf og hændust
því börn að honum og hans góðu og
indælu systur Jóhönnu. Líkt og for-
eldrar Adolfs gerðu, þá tóku þau
systkin ætíð að sér börn á sumrin.
Er enginn vafi á að dvölin þar
reyndist börnunum lærdómsrík og
þroskandi.
Til marks um það traust sem
hreppsbúar bára til Adolfs, má geta
þess að í sveitarstjórnarkosningun-
um sem era persónukosningar, þá
hefur hann átt sæti í hreppsnefnd »
s.l. 20 ár. I seinni tíð var Ádolf sá
hreppsnefndarmaður sem hafði
flest atkvæði á bak við sig.
Það er margt sem rennur í gegn-
um hugann, nú á þessum tímamót-
um er ég minnist Adolfs frænda
míns. Ég ól minn aldur á Gjögri til 8
- 9 ára aldurs. Upp koma mörg
ánægjuleg minningabrot frá þeim
tíma. Þar var nú ýmislegt brallað
eins og gengur og gerist, en allar
krimgumstæðui- voru vitanlega allt
öðravísi en börn í dag búa við. „
Helstu leikfóng okkar utan dyra í
þá daga vora horn af kindum, og
hauskúpur af hestum, nautum og
kindum. Feður okkar smíðuðu báta
og bíla og miklar vegaframkvædmir
vora einatt hjá okkur börnunum
niðri í fjöru.
Margar ferðir vora famar út á
Strönd að ganga rekann. Það var
alltaf forvitnilegt að sjá hvað Ægir
konungur hafði borið að landi. Þá
var farið í kríueggjaleit og er heim
var komið bakaðar pönnukökur og
að sjálfsögu notuð kríuegg í þær.
í lok júli sl. áttum við hjónin
ánægjulega kvöldstund með Adolfi
norður á Gjögri. Hann hafði eftir-
tektarverða frásagnarhæfileika og ,
húmor, og fór á kostum í sögum sín-
um um menn sem málefni.
Ætlunin var að hann færi með
fjölskyldu minni í skoðunarferð að
Kúvíkum, hinum foma Reykjafjarð-
arkaupstað, þar sem langafi okkar
Jakob Thorarensen rak myndarlega
verslun á síðari hluta 19. aldar. Á
þessum slóðum var Adolf kunnugur
og hlökkuðum við til að njóta leið-
sagnar hans um svæðið. Sökum
óvenju þrálátrar norðanáttar með
tilheyrandi þoku og rigningu mest
allan júlímánuð þá auðnaðist okkur
ekki að fara í ferðina. Hins vegar
var fastmælum bundið að næsta
sumar skyldi látið verða af því. En
enginn veit sína ævina fyrr en öll er.
Ljóst er að Adolf frændi minn verð-
ur ekki leiðsögumaður okkar næsta
sumar. Eins ótrúlegt og það nú er,
því erfitt er að hugsa sér Gjögur án
Adolfs.
Það er svo sannarlega sjónar-
sviptir að þessum síðasta ábúanda á
Gjögri. Það er skarð fyrir skildi, og
dapurlegt að verða vitni að hnign-
andi byggð í Árneshreppi.
Ég vil að lokum þakka þér, Adolf
minn, fyrir allt gamalt og gott, alla
þína tryggð, frændsemi og góðvild.
Elsku Jóhanna mín. Við Bára
færam þér og Pétri okkar dýpstu
samúðarkveður og biðjum góðan
guð að styrkja þig og blessa í þeirri
miklu sorg, sem þú nú stendur
frammi fyrir við ótímabært og
skyndilegt andlát Adolfs.
Blessuð sé minning Adolfs
Thorarensen.
Emil Thorarensen.
SJÁ NÆSTU SÍÐU