Morgunblaðið - 20.10.1998, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1998 29
legt að standa þarna neðst í leggn-
um, minnir reyndar á tilfinninguna
að standa á botni Hvalfjarðar-
ganga.
Miklar öryggisráðstafanir eru
þarna niðri, gasgrímur innan seil-
ingar og leiðbeiningar um hvað skal
gera ef vart verður gasleka. Ef boð
kemur frá öiyggiskerfi um leka skal
umsvifalaust setja gasgn'mu fyrir
andlitið og síðan er að koma sér upp
með hraði, hlaupandi allar hæðirnar
eða í lyftu, en jafnframt er hreinu
lofti dælt niður stólpann. Gasleka
hefur orðið vart um borð í borpöll-
unum, en ekki á Statfjord C. Fyrir
nokkrum árum dóu átta manns í
slíku slysi um borð í Statfjord A.
Þarna niðri hafa starfsmenn og
gestir skráð nöfn sín á múrsteins-
veggina og gestirnir frá Islandi
skrifa nöfn sín með digrum túss-
pennum á veggina. Ekki er staldrað
lengi við í þessu rými þarna á botn-
inum og menn fíkra sig aftur upp á
v\ð að lyftunum.
í gegnum tvo stólpana er borað í
olíulindina og lagnir fyrir tengipall-
ana era í einum stólpanna. í fjórða
stólpanum, þeim sem farið er niður í,
eru alls konar stjómtæki og öryggis-
ventlai’ t.d. hin mikilvægu tæki sem
stjórna ballest pallsins. Gas fer upp
þennan stólpa í tanka ofar í pallinum
og síðan er það ýmist notað, sent í 14
tommu rörum eftir hafsbotni til
neyslu í Bretlandi eða sent niður í
lindina aftur, ýmist til að halda uppi
þrýstingi þar eða til geymslu.
Gasvinnsla verður stöðugt mikii-
vægari fyrir Norðmenn og hafa ver-
ið unnin ótrúleg tæknileg afrek við
lagningu gasleiðslna þvers og kruss
á botni Norðursjávarins. Oft eru
þessar lagnir á miklu dýpi milli
palla og í land í Noregi eða mark-
aðslöndunum. Ætlunin er að þegar
olíulindin þrýtur verði borpallinum
Statfjord C breytt og hann notaður
til að vinna gas.
Mesta framleiðsla
á einum degi
Hans Von Der Uppe er einn
þriggja stöðvarstjóra, en eins og í
öðrum störfum um borð eru þrír um
hverja stöðu til að allir geti fengið
umsamin leyfí. Hann segir blaða-
manni stoltur frá því að Statfjord-
svæðið sé mikilvægasta olíuvinnslu-
svæði Norðmanna og hafí gefíð
miklu meira og enst miklu lengur
en menn þorðu að gera sér vonir
um.
Statfjord A hefur gefið mest enda
verið lengst í notkun. Þeir á
Statfjord C eiga hins vegar metið,
en þar voru unnir 53.489 rúmmetrar
af olíu á einum degi, en nú er fram-
leiðslan um 45 þúsund rúmmetrar
og kemur um helmingurinn frá
tengipöllunum.
Upphaflega var reiknað með að
Statfjord-svæðið entist fram til árs-
ins 2003, en nú er talað um árið
2010. Reyndar hafa norskir sér-
fræðingar hjá Statoil og víðar náð
mjög athyglisverðum árangri í að
nýta olíulindir betur en áður hefur
þekkst. 50% nýting olíulinda þótti
langsótt takmark fyrir nokkrum ár-
um, en sérfræðingar gera því skóna
að þeir geti náð 70% nýtingu út úr
STJÓRNSTÖÐIN er hjarta olíu-
pallsins og þar er nákvæmlega
fylgst með vinnslu og viðgerðum
og annarri starfsemi á pallinum.
Statfjord-svæðinu og eru þegar
komnir í 65%.
Til að nýta vinnslugetuna um
borð í Statfjord-pöllunum hafa lagn-
ir frá minni pöllum verið tengdar
þeim. T.d. er Statfjord A tengdur
borpalli á Snorrasvæðinu og fer olía
frá Snorra í gegnum lagnir á hafs-
botni í Statfjord A. Þaðan fer gullið
svarta síðan um borð í flutninga-
skip. Á þennan hátt nýtast dýr
mannvirkin betur og lengur.
Statfjord A er búinn að lifa sitt
blómaskeið og aðeins 10% af því
sem nú kemur upp úr lindinni er
olía, hitt er vatn.
Erik Ábö, einn sérfræðinga Sta-
toil, segir að með því að dæla gasi og
vatni niður í lindina nái þeir að halda
uppi þrýstingi í lindinni, það sé
fyrsta atriði. I öðru lagi ráði þeir yf-
ir fullkominni tækni til að kort-
legggja svæðið mjög nákvæmlega
og noti til þess jarðskjálfta- og berg-
málsmælingar, en sú tækni verði
stöðugt fullkomnari. Jafnframt séu
boraðar fleiri holur í lindina og bor-
tæknin verður einnig stöðugt þró-
aðri eins og áður sagði. Hægt er að
hafa tvær greinar á bornum og hon-
um er nánast hægt að stýra með
stýripinna úr stjórnklefa, ekki ósvip-
að og strákar í tölvuleik.
Með fulkominni tölvutækni og
þrívíddarmyndum er hægt að vinna
saman upplýsingar úr mörgum átt-
um og finna með mikilli nákvæmni
olíu sem enn er vinnanleg í lindinni.
Gasloginn brennur
í öryggisskyni
Möguleikarnir virðast óendanleg-
ir og það er með ólíkindum að hægt
sé að lesa jarðlög djúpt undir hafs-
botni nánast eins og opna bók.
Reynslunni ríkari og ögn fróðari er
haldið á ný áleiðis til Bergen.
Það sem síðast sést til pallsins
þegar þyrlan hefur tekið stefnu
áleiðis til Bergen er gasloginn sem
brennur í um 130 metra hæð fremst
og efst á miklu stálvirki sem skagar
út frá pallinum. í raun er þarna um
enn einn öiyggislokann að ræða.
Ef ekki er hægt að sleppa niður
gasi eða gasþrýstingur eykst
skyndilega í lindinni eða ein
gastúrbínan iokast eykst gasið sem
brennt er á pallinum. Reynt er að
hafa þennan loga sem minnstan og
miklu minna er brennt af gasi á
pöllunum en áður, bæði vegna
mengunar sem þessu fylgir og eins
vegna verðmæta sem þarna fara
forgörðum. Gasloginn er því enn
eitt dæmið um öryggið sem reynt er
að tryggja eins og framast er kostur
á þessum framandi vinnustað. Hann
sýnir okkur líka að það er verið að
vinna olíu úr iðrum jarðar af fullum
krafti.
Á MORGUN
Samtöl við tvo íslendinga sem
lengi hafa starfað við olíuiðnað-
inn í Noregi, þá Jóhann Ámunda-
son og Matthías Hauksson.
Nýjar bækur
Fimmtánda ljóðabók
Jóhanns Hjálmarssonar
• MARLÍÐENDUR er
fimmtánda ljóðabók Jó-
hanns Hjálnuirssonar.
I kynningu segir að
Jóhann Hjálmarsson sé
í fremstu röð íslenskra
nútímaskálda. Ljóð
hans hafa að undan-
förnu vakið æ meiri at-
hygli heima og erlendis
og eru til í þýðingum á
fjölmargar tungur. Ný-
lega kom út eftir Jó-
hann Ijóðasafn á Spáni
með 103 ljóðum og
væntanleg eru ljóðasöfn
eftir Jóhann í fleiri
löndum.
Ennfremur segir að
Jóhann Hjálmarsson sé iöngu
þekktur fyrir að fara
ótroðnar slóðir í skáld-
skap sínum, Marlíðend-
ur er frumleg bók, með
helstu höfundarein-
kennum Jóhanns. Yrk-
isefni hennar era úr
nánasta umhverfi
skáldsins. M.a. ljóð með
efni ur íslenskum forn-
sögum og íslenskri
náttúru. Einnig ljóð frá
Spáni.
Utgefandi er Hörpu-
útgáfan á Akranesi.
Bókin er 58 bls. Kápa
Tnhann <>g Hósmynd af höfundi:
TT.Jora Johannsdottir.
Iljalmarsson Prentvinnsla: Oddi hf.
Verð 1.680 kr.
Dagskrá um
Olaf Jóhann
frestað
DAGSKRÁ sem halda átti um
Olaf Jóhann Sigurðsson í Nor-
ræna húsinu fímmtudaginn 22.
október, verður frestað um óá-
kveðinn tíma.
Dagski-áin hefur verið auglýst
í kynningarbæklingi um upp-
lestrarröð Máls og menningar
og Forlagsins, Ljáðu þeim eyi’a.
Sungið í Laug-
ardalslaug
DOMINANTEKÓRINN frá
Finnlandi ætlar að syngja fyrir
gesti í Laugardalslauginni í dag,
þriðjudag, kl. 14.00. Kórinn held-
ur síðustu tónleika sína í Lang-
holtskirkju á fimmtdagskvöld.
Mannlíf á Vestfjörðum
VESTFIRSKA forlagið á
Hrafnseyri, sem er eina starfandi
bókaforlagið á
Vestfjörðum eftir
því sem best er
vitað, mun gefa
út fímm bækur
og rit á þessu
hausti.
Nýlega kom út
bókin „Barna-
skóli á Þingeyri í
Dýrafirði í 100
ár“, eftir Hall-
grím Sveinsson, fyrrverandi skóla-
stjóra, en þar er um að ræða af-
mælisrit skólans á Þingeyi’i, eins
og nafnið bendir til. Bókin er
blanda af sagnfræði, viðtölum og
sögubrotum með fjölbreyttu
myndefni. Einnig er komið út 5.
hefti í ritröðinni Mannlíf og saga.
Þar er um að ræða ríkulega mynd-
skreyttan þjóðlegan fróðleik, þar
sem fjallað er um líf og sögu kyn-
slóðanna í Þingeyi’ar- og Auðkúlu-
hreppum á skaganum milli Dýra-
fjarðar og Ai’narfjarðar.
Þrjár bækur eru svo væntanleg-
ar á næstunni frá Vestfírska forlag-
inu. Er þar fyrst að nefna „Frá
Bjargtöngum að Djúpi. Mannlíf og
saga fyrir vestan". Þar er fjallað
um mannlíf á Vestfjörðum frá
Bjargtöngum að Djúpi, fyrr og nú, í
sinni fjölbreytilegu mynd. Efnið er
eftir marga höfunda, víðsvegar að
úr fjörðunum, skreytt fjölda
mynda.
„Jólasólarkötturinn" er barnabók
eftir Steinunni Eyjólfsdóttur, sem
skrifað hefur nokkrar bækur fyrir
yngstu kynslóðina. „Sagan fléttar
saman ævintýrið, sem alltaf er svo
nálægt okkur íslendingum, og
raunsanna mynd af heimi bama í
sjávarþorpi," segir í kynningu.
Loks er svo að nefna bókina „101
vestfírsk þjóðsaga“ eftir Gísla
Hjartarson, ritstjóra á ísafírði. Hér
er um gamanmál að ræða í þjóð-
sagnastíl, þar sem fjöldinn allur af
Vestfírðingum, þekktum og óþekkt-
um, kemur við sögu.
Morgunblaðið/Golli
GUÐRUN Ingimarsdóttir syngur á tónleikum í Hafnarborg.
Allt litróf
raddar-
innar í
ljóðasöng
„í ÓPERUNNI getur maður falið
sig svo mikið í búningnum og í
hlutverkinu en þegar ljóðasöngur
er annars vegar verður maður að
sýna allt litróf raddarinnar og
það er miklu viðkvæmara - en
óskaplega inikil áskorun," segir
sópransöngkonan Guðnin Ingi-
marsdóttir, sem heldur tónleika í
Hafnarborg annað kvöld, mið-
vikudagskvöld, kl. 20.30, ásamt
Steinunni Birnu Ragnarsdóttur
píanóleikara og Áshildi Haralds-
dóttur flautuleikara.
Á efnisskránni eru m.a.
söngverk eftir Scarlatti, Schubert,
Brahms, Strauss, Mozart, Atla
Heiini Sveinsson og Hjálmar H.
Ragnarsson. „Þetta eru portrett-
tónleikar með blandaðri efnisskrá.
Við byrjum með sólókantötu eftir
Scarletti fyrir sópran, flautu og
pianó, þá koma ljóð, þýsk og ís-
lensk, og svo endum við á aríum,“
segir Guðrún en henni þykir vel
við liæfi að sýna ákveðna breidd í
efnisvali á þessum fyrstu opinberu
tónleikum sínum í Reykjavík eftir
að hún lýkur námi.
Þær stöllur voru með tónleika í
Borgarneskirkju á sunnudags-
kvöld og þar var Guðrún á heima-
velli, ef svo má segja, því hún er
frá Hvanneyri í Borgarfirði. Hún
segir það óskaplega gaman að
koma heim og syngja fyrir sveit-
ungana - og aðra.
Guðrún stundaði nám við Söng-
skólann í Reykjavík undir hand-
leiðslu Elínar Öskar Óskarsdóttur
og lauk þaðan prófi árið 1992. Þá
hélt hún til Lundúna þar sem hún
sótti einkatíma hjá prófessor
Vera Rozsa um tæplega tveggja
ára skeið en árið 1995 hóf hún
framhaldsnám við einsöngvara-
deild tónlistarháskólans í Stutt-
gart hjá hinni heimsþekktu
koloratursöngkonu Sylviu Geszty
og lauk þaðan prófi á liðnu vori.
Guðrún hefur meðfram námi
tekið þátt í fjölda óperuupp-
færslna. Hún söng t.d. hlutverk
Romildu f Xerxes eftir Handel á
Llantilio Crosseny tónlistarhátíð-
inni í Wales og Despinu í Cosi fan
tutte með Fílharmóníuhljómsveit-
inni í Baden Wiirtemberg, en það
hlutverk söng hún einnig á tón-
listarhátíðinni í Bad Hersfeld í
Þýskalandi. Meðal annarra ópeiu-
hlutverka sem Guðrún hefur
sungið eru Gréta í Hans og Grétu,
Blondchen í Entfuhrung aus dem
Serail og Titania í Álfadrottningu
Purcells. Hún liefur einnig komið
fram á fjölda tónleika og ber þar
hæst uppfærslu á Carmina
Burana í útvarpssalnum í Frank-
furt með pólsku útvarpshljóm-
sveitinni í Kattowitz, þar sem
Guðrún hlaut sérstakt lof gagn-
rýnenda fyrir söng sinn. Þá kein-
ur hún reglulega fram með Jo-
liann Strauss hljóinsveitinni í
Wiesbaden. Guðrún tekur enn-
fremur virkan þátt í flutningi
kirkjutónlistar og sem dæmi um
tónverk sem hún hefur sungið má
nefna Sköpunina eftir Haydn,
Requiem eftir Fauré og Mozart,
Jólaóratórfu og kantötur Bachs.
„Síðastliðin þrjú ár hef ég mest
verið að fást við óperutónlist en
eftir að ég lauk skólanum er ég
farin að vinna meira að annars-
konar tónlist líka; kirkjutónlist og
ljóðasöng," segir Guðrún. I augna-
blikinu kveðst hún mjög upptekin
af eldri tónlist og Bach er henni
mjög kær. „Það gefur mér mjög
mikið að syngja ljóð en það er
miklu erfiðara og viðkvæmara en
óperuformið. Það er mjög erfitt
að syngja Bach vel,“ segir hún.
Aðspurð um hvað sé næst á
dagskrá hjá henni þegar hún
heldur aftur utan segist Guðrún
m.a. vera að fara að syngja
Requiem eftir Mozart í Stuttgart.
„Svo syng ég einsöng f verki eftir
Arvo Part og er að undirbúa
Frauenliebe und - leben eftir
Schumann og jólatónleika með
gítar. Síðan verð ég að halda
áfrain að syngja fyrir og kynna
mig,“ segir hún. Hvað framtíðina
varðar kveðst hún ætla að halda
öllum möguleikum opnum. Hún
segir tækifærin mörg í Þýska-
landi, vissulega togi Island alltaf í
hana en því miður sjái hún ekki
fyrir sér að geta lifað á söngnum
hér.