Morgunblaðið - 05.11.1998, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kristján Tómas Ragnarsson um kínversku
fimleikastúlkuna sem hálsbrotnaði
Leggur
hart að sér
og er öðr-
um fyrir-
mynd
KÍNVERSKA fimleikastúlkan
Sang Lan, sem hálsbrotnaði síð-
astliðið sumar á friðarleikunum
í Bandaríkjunum og lamaðist
við það frá hálsi, útskrifaðist í
síðustu viku af Mount Sinai-
sjúkrahúsinu í New York og
hefst nú handa við endurhæf-
ingu. Læknir hennar er íslend-
ingurinn Kristján Tómas Ragn-
arsson, sérfræðingur í orku- og
endurhæfingarlækningum sem
hefur sérhæft sig í mænuskaða.
Segir hann Sang Lan vera
hvatningu og fyrirmynd bæði
sjúklingum og heilbrigðisstarfs-
mönnum.
Dagblöð í New York, m.a.
New York Post, Daily News og
Newsday slá upp fréttum af út-
skrift Sang Lan af Mount Sinai-
spftalanum með myndurn af for-
eldrum hennar og Krisljáni
Tómasi og mikið hefur verið
sagt frá henni í fjölmiðlum
vestra og raunar víða um heim.
Krislján Tómas sagði í viðtali
við Morgunblaðið að framundan
væri nokkurra mánaða endur-
hæfing sem geti styrkt Sang
Lan áfram og hún ætti að geta
lifað við ágæta heilsu fengi hún
áfram góða aðhlynningu. Það
sem skipt geti sköpum varðandi
framfarir séu rannsóknir og
nýjungar í læknisfræði, sérstak-
lega á miðtaugakerfinu. Til
dæmis það hvort hægt verði að
fá taugaenda til að gróa og
tengjast á ný og koma aftur af
stað þeirri starfsemi sem þeir
eiga að sinna.
Ýmsar kvikmyndastjörnur
heimsóttu Sang Lan á sjúkra-
húsið, m.a. Christopher Reeve,
en hann lamaðist frá hálsi fyrir
þremur árum eftir að hafa dott-
ið af hestbaki. Vitnaði Sang Lan
í orð hans þar sem hann sagði
við hana að þau myndu bæði
ganga á ný. „Ég trúi því að sá
dagur renni upp,“ sagði Sang
Lan og sagðist ekki ætla að gef-
ast upp. Hún kvaðst nú þurfa að
læra einföldustu og auðveldustu
hluti aftur, að klæðast, komast
milli rúms og hjólastóls og það
hefði reynst henni erfitt. Hún
getur aðeins hreyft háls, axlir,
SANG Lan og Kristján Tómas Ragnarsson skýrðu frá endurhæf-
ingu hennar á blaðamannafundi í New York á dögunum.
DAGBLOÐ í New York
skýrðu frá útskrift Sang Lan
af Mount Sinai-sjúkrahúsinu
um síðustu helgi.
olnboga og úlnliði og auk þess
sem að framan er nefnt getur
hún greitt sér og burstað tenn-
ur.
Slapp við aukakvilla
Kristján Tómas Ragnarsson,
sem sljórnaði hópi sérfræðinga
sem annast hafa Sang Lan, segir
að þótt litlar breytingar hafi orð-
ið á getu Sang Lan í höndum og
fótleggjum hafi vöðvastyrkur
hennar aukist i öxlum, olnbogum
og úlnliðum. Hún hafi sýnt fram-
farir á þeim 13 vikum sem hún
dvaldi á spítalanum enda væri
hún rétt stemmd og legði hart að
sér. „Hún náði sér ekki af lömun-
inni frekar en við bjuggumst við
en efldist í öxlum, olnbogum og
úlnliðum og þarf áfram hjálp þar
sem hún er ekki sjálfbjarga,"
sagði Kristján Tómas ennfrem-
ur. „Hún er heilsugóð og fékk
ekki þá aukakvilla sem oft hafa
fylgt mænuskemmdum, svo sein
sýking í lungum eða þvagfærum
eða legusár sem oft drógu menn
til dauða. Það skiptir máli í með-
ferð sem þessari að fólk fái ekki
aukakvilla heldur geti einbeitt
sér að endurhæfingu. Hún var
venjulega létt í skapi og fúll af
áhuga. Ef fólk hefúr ekki áhuga
getum við h'tið gert,“ sagði Krist-
ján.
Hann sagði að við meðferðina
hefði verið Iögð áhersla á að
styrkja vöðva, kenna henni að
sjá sem mest fyrir sér sjálf þrátt
fyrir lömunina og síðan hefði
farið fram viðamikil kennsla um
mænuskemmdirnar og hin ýmsu
líffæri og starfsemi þeirra. „Það
er mikilvægt svo fólk viti hvað
ber að varast og þetta er því
nokkur innsýn í læknanám.
Þannig er reynt að koma í veg
fyrir að aukakvillar komi upp.“
Sang Lan, sem er 17 ára,
verður næsta hálfa árið í New
York og sækir endurhæfingu í
Rusk-endurhæfingarstofnunina
sem heyrir undir Mount Sinai-
sjúkrahúsið. Jafnframt líkam-
legri endurhæfingu mun Sang
Lan hefja skólagöngu, ensku-
nám og undirbúning fyrir há-
skólanám. Tryggingar friðar-
Ieikanna hafa staðið undir Iækn-
ismeðferð Sang Lan en þær
greiða ekki fyrir endurhæfing-
una. Hefur staðið yfir söfnun í
Bandaríkjunum til að standa
straum af kostnaði við hana.
Sérfræðingur í norrænu sakar Einar
Benediktsson um sögulegar rangfærslur
Norðmenn reið-
ir vegna Leifs
Ósló. Morgimblaðið.
NORÐMÖNNUM fellur það mörg-
um þungt hvemig íslendingar
hyggjast halda upp á landafundi
Leifs Eiríkssonar í Vesturheimi ár-
ið 2000 en Einar Benediktsson,
fyrrverandi sendiherra íslands í
Noregi og formaður undirbúnings-
nefndar hátíðahaldanna vegna
landafundanna, rakti það nýlega í
samtali við dagblaðið Aftenposten.
Hefur einn helsti sérfræðingur
Norðmanna í norrænu máli og
menningu, Finn Hodnebo, mótmælt
harðlega þeim ummælum Einars að
Leifur hafi verið íslenskur en ekki
norskur.
„Það getur ekki staðist að sendi-
herra jafnmikillar söguþjóðar og Is-
lendinga, hafi látið svo heimskuleg
orð falla,“ segir Hodnebp og minnir
á „allir viti að Eiríkur rauði, faðir
Leifs, fæddist í Noregi".
Hodnebo hefur ritstýrt fjölda út-
gáfna af fornorrænum textum og
orðabókum, auk þess sem hann stóð
að útgáfu norsku konungasagnanna
árið 1979 og þýddi Grænlendinga-
sögu og sögu Eiríks rauða á norsku.
„Aumleg sögukunnátta“
Hodnebo segir óljóst hvenær Ei-
ríkur hafi flutt til íslands en það
liggi þó í augum uppi að það hafi
verið eftir að hann komst á fullorð-
insár. Þá hafi Eiríkur frá Jaðri í
Noregi einnig orðið að flýja ísland
vegna mannsdrápa. „Og þá hlýt ég
að segja sem svo: Þegar Eiríkur yf-
irgefur Noreg og heldur til íslands,
er hann skráður sem íslendingur á
Islandi. En þegar hann flytur til
Grænlands og er þar um kyrrt,
hlýtur niðurstaðan að vera sú að
þessi órólegi Norðmaður hafi orðið
að Grænlendingi. Og þegar sonur-
inn Leifur sest þar að, þá hlýtur
hann einnig að teljast Grænlending-
ur samkvæmt íslenskri röksemda-
færslu.“
Þá mótmælir Hodnebo einnig
þeim ummælum Einars að „Noreg-
ur hafi ekki verið Noregur á tíundu
öld“. „Ég skil vel hvað hann hefur í
huga en það er sorglegt að hann
skuli láta uppi svo aumlega sögu-
þekkingu," segir Hodnebo og vísar í
sögubækur þar sem nafnið „Nortu-
agia“ komi oft fyrir í enskum og
frönskum heimilum frá níundu öld.
„Og það hefur farið fram hjá fáum
að Haraldur hárfagri sameinaði
landið í lok níundu aldar.“
Og Hodnebo lætur ekki staðar
numið, því hann mótmælir því
einnig að Einar skuli segja Leifur,
„en u-hljóðið í íslensku er frá 13.-14.
öld“.
„Breiðfirskr maðr“
Er Aftenposten leitaði til Einars
Benediktssonar vildi hann ekki fara
út í deilur um málið en vísaði til Is-
lendingabókar Ara fróða, þar sem
Eiríkur rauði er sagður „breiðfirskr
maðr“, með öðnim orðum, fæddur
við Breiðafjörð. Ari hafi ævinlega
sagt þá „norska menn“ sem fæddir
hafi verið í Noregi. Þá bendi ýmis-
legt til þess að Þorvaldur, faðir Ei-
ríks, hafi verið landnámsmaður, þó
ekki hafi hann numið land um leið
og sonurinn. „Landnáminu lauk um
árið 930 en Eiríkur rauði var uppi
árið 1000. Hann hlýtur því að hafa
verið fæddur á íslandi," segir Einar
og vitnar í Jónas Kristjánsson
handritafræðing: „Eiríkur rauði var
að öllum líkindum fæddur á Islandi
um 940-950. Hann var um fertugt
þegar hann hélt til Grænlands, á ár-
unum 985-986. Sonur hans Leifur
var ungur, um 25 ára, þegar hann
hélt til Noregs árið 999. Hann hlýt-
ur því að vera fæddur um 975, að
öllum líkindum á bænum Eiríks-
stöðum í Haukadal í Dalasýslu."
--------------------
Landsvirkjun
leiti fram-
kvæmdaleyfís
HJÖRTUR Kjerúlf, oddviti Fljóts-
dalshrepps, segist líta svo á að
Landsvirkjun þurfi að leita eftir
framkvæmdaleyfi hreppsnefndar til
að geta hafið framkvæmdir við
Fljótsdalsvirkjun. „Við lítum svo á
að hreppsnefndin þurfi að gefa
byggingarleyfi fyrir framkvæmd-
inni, því við vorum aldrei búin að
gefa leyfi fyrir framkvæmdum við
virkjunina, heldur einungis fyrir
undirbúningsframkvæmdum við
hana,“ segir Hjörtur. Aðspurður
sagðist Hjörtur ekki líta svo á, að
framkvæmdir væru þegar hafnar
við virkjunina.
Hjörtur sagðist þó telja að ekkert
væri því til fyrirstöðu meðal sveitar-
stjómarinnar að veita fram-
kvæmdaleyfi, yrði óskað eftir því.
„Ég tel að meirihluti sveitarstjórn-
ar sé meðmæltur því að það verði
virkjað og það hlýtur að gefa auga
leið að þetta leyfi yrði gefið. Meiri-
hlutinn er þó meðmæltur því að
fram fari lögformlegt umhverfis-
mat, svo ég get ekki fullyrt að leyfið
yrði gefið án þess að fram færi lög-
formlegt mat á umhverfisáhrifum
virkjunarinnar," segir Hjörtur.
LJÁÐU ÞEIM EYRA
hamingju!
í dag kemur út skáldsagan
Morgunþula í stráum
eftir Thor Vilhjálmsson.
Höfundur les úr bókinni
og kynnir hana í kvöld
á Súfistanum
Aðgangur ókeypis - Hefst kl. 20.30
Mál og menning • Laugavegi 18 • Sfmi 515 2500

Meinatæknar reiðubúnir
að veita neyðarþjónustu
ENGIR formlegir fundir hafa verið
vegna uppsagna meinatækna á rann-
sóknarstofu Landspítalans í blóð-
fræði- og meinefnafræði en þeir fáu
sem enn eru við störf halda uppi
neyðarþjónustu. Engii- fundir hafa
verið boðaðir. Anna Svanhildur Sig-
urðardóttir meinatæknir, talsmaður
þein-a sem sagt hafa upp, sagði
meinatækna, sem hætt hafa störfum,
reiðubúna til neyðaraðstoðar ef leit-
að yrði eftir því.
Anna Svanhildur sagði landlækni
hafa kallað fulltrúa meinatækna og
Landspítalans til fundar í gær. Anna
Sigríður sagði meinatækna þegar
hafa hlaupið undir bagga vegna sér-
hæfðrar rarinsóknar sem vinna
þurfti jafnvel þótt hún hefði ekki
talist beint neyðartilvik. Hún sagði
meinatækna líta á neyðarþjónustu
sína sem persónulegan greiða og hún
yrði að byggjast á trausti aðila og
hana mætti ekki misnota. Hún sagði
mál horfa öðruvísi við nú en í verk-
falli meinatækna fyiir nokkrum ár-
um þegar neyðarþjónusta var skipu-
lögð. Þá hefði reyndar borið við að
læknar hefðu lætt með bráðatilvik-
um ýmsum rannsóknum sem hefðu
mátt bíða og því væri traust meina-
tækna ekki mikið í þessum efnum.
Valaðgerðum frestað
Anna Sigríður sagði meinatækna í
fullum rétti að segja upp störfum
sínum, það væri gert vegna þess að
þeir teldu að kjarasamningur þeirra
hefði ekki komið til framkvæmda.
Þorvaldur Veigar Guðmundsson,
lækningaforstjóri Landspítalans,
tjáði Morgunblaðinu í gær að valað-
gerðum hefði nú verið frestað og
ýmsum skurðaðgerðum eínnig-
„Ástandið er alvarlegt, við getum
ekki sirint ýmsum verkefnum sem
við eigum að sinna þar sem þetta
kemur niður víða á spítalanum,"
sagði Þorvaldur Veigar.
Þrír til fjórir meinatæknar hafa
verið á dagvakt og tveir á næturvakt
eftir að 47 meinatæknar hættu störf-
um enda aðeins 10 eftir. Taka þeir
langar vaktir, fá iðulega ekki nema 8
tíma hvfld á sólarhring. Lækninga-
forstjórinn sagði göngudeildarsjúk-
linga hafa verið senda á aðrar rann-
sóknarstofur vegna sýna og í undir-
búningi væri að senda sýni til Dan-
merkur.