Morgunblaðið - 22.08.2000, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MENNTUN
ÞRIÐJUDAGUR 22. ÁGÚST 2000 35
Island í máli
og myndum
BÆKUR
Kynningar og
konnslnbók
SVONA ER ÍSLAND í DAG
Ritstjórar: M.E. Kentta, Gabriele
Stautner og Sigurður A. Magnús-
son. Háskólaútgáfan. 2000.
- 148 bls.
ISLAND er sennilega dálítið
merkilegt land og Islendingar mögn-
uð þjóð, jafnvel ofar skilningi ann-
arra, ef marka má ávarpsorð forseta
Islands í riti um Island og Islendinga
sem nefnist Svona er ísland í dag.
Hann líkir þjóðfélaginu við gossvæði í
andlegum skilningi en bendir jafn-
framt á hina friðsælu hlið samfélags-
ins. „Heimsókn til Islands getur líka
sannfært gesti um að draumurinn um
hið friðsæla og opna lýðræðislega
samfélag án ofbeldis og ógna - óska-
land heimspekinga og hugsuða allt
fi'á fornum dögum Aþenu og Rómar
til nútímans - er ekki óraunhæf ósk-
hyggja heldur lifandi veruleiki á eyju
í Norður-Atlantshafi.“
Sennilega eru þeir ófáir Islending-
amir sem hafa þessa sýn á Island.
Hér er friðsæll blettur í norðrinu.
Þannig er líka mynd Islands eins og
hún birtist í bók þeirri sem hér er
fjallað um. í henni eru svipmyndir í
máli og myndum af íslandi samtím-
ans. Þetta er glæsileg bók með fjölda
góðra textabrota og mynda. Að henni
standa M.E. Kenetta sem valið hefur
texta og búið þá til prentunar, Gabr-
iela Stautner sem séð hefur um fal-
lega hönnun bókarinnar og Sigurður
A. Magnússon sem þýtt hefur text-
ana yfir á ensku. En höfundar efnis
eru flestir blaðamenn og jjósmyndar-
ar Morgunblaðsins og úr því blaði eru
textamir og myndimar valdar.
Tilgangur þessa rits mótar að
verulegu leyti innihaldið. Það er í
senn ætlað til kynningar á landi og
þjóð og til að vera kennsuefni í ís-
lensku fyrir útlendinga. Vegna þessa
tilgangs sjáum við fyrst og fremst
hinar betri hliðar landsins í ritinu.
Þar er þó ekki beinlínis dregin upp
glansmynd af landi og þjóð heldur
áhersla lögð á dagleg störf, sérkenni
náttúm og mannlífs. Textabrotin em
jafnan stutt, hnitmiðuð og læsileg,
efnisflokkamir skýrir og afmarkaðir
og myndimar sem standa með text-
unum em margar hverjar frábærar.
Að auki era upplýsandi millikaflai-.
Meginefnið er á íslensku en aftar í
bókinni fylgja þýðingar á ensku.
Ég fæ ekki betur séð en að með
bókinni nái höjúndar helstu mark-
miðum sínum. í lokin verð ég þó að
gera tvær athugasemdir við ritið. Báð-
ar era að visu minniháttar. Önnur er
sú að ritstjórinn, M.E. Kentta, gefur
erlendum lesendum upplýsingar um
framburð einstakra hljóða íslenskunn-
ar og þar gætir misskilnings varðandi
tvíhjjóðið au en höfundur segir það
borið fram sem oi í coin. Það er raunar
nær því að segja að tvíhljóðið sé borið
fram sem öí en það hljóð er sennilega
vandfundið í enskum orðum. Hin at-
hugasemdin varðar titil bókarinnar.
Mér var það innprentað á unglingsár-
um að í dag í merkingunni nú á tímum
væri fremur enska eða danska en ís-
lenska. Það er ef til vill íhaldssemi af
minni hálfu að finnast útlenskubragur
á þessu orðasambandi og það jafnvel
þótt daglega sé sagt á einni sjónvarps-
stöðinni að svona sé Island í dag. Þetta
særir þó af einhverjum ástæðum
málkennd mína. Hvað sem því líður er
Svona er Island í dag glæsilegt rit og
ánægjulegt að svo vel sé vandað til
kennsluefnis.
Skafti Þ. Halldórsson
Iðjuþjálfun - Árið 1987 lauk Guðrún Árnadóttir við meistara-
ritgerð sína um matstækið A-ÓNE sem notað er í iðjuþjálfun.
Síðan þá hefur matstækið hlotið mikla útbreiðslu og alþjóðlega
viðurkenningu. Sif Sigmarsdóttir tók Guðrúnu tali sem og þau
Ann Burkhardt og Glen Gillen sem komu hingað til lands
frá Bandaríkjunum til að nema af Guðrúnu.
Morgunblaðið/Golli
Bandaríkjamennirnir Glen Gillen og Ann Burkhardt sátu námskeið hjá Guðrúnu Árnadóttur iðjuþjálfa
(í miðið) þar sem fjallað var um iðjumatstækið A-ONE, sem Guðrún hefur þróað.
Alþj óðlegt mats-
tæki í iðjuþjálfun
Útvarpsleikhúsið
Leikrit um íslenska
fíkniefnaheiminn
ÚTVARPSLEIKHÚSIÐ framflytur
nú framhaldsleikriti eftir Andrés
Indriðason í leikstjórn Óskars Jónas-
sonar. Leikritið
nefnist Upp á æra
og trú og er að
sögn Andrésar
samið með hlið-
sjón af samnefndri
skáldsögu hans
sem út kom 1987.
„Leikritið fjall-
ar um unga stúlku
sem hefur ánetj-
ast eiturlyfjum og
ungum pilti sem
starfar í sjoppu. Leiðir þeirra
tveggja liggja saman að næturlagi en
sagan gerist öll á einum sólarhring,"
sagði Andrés í samtali við Morgun-
blaðið. „Þriðja aðalpersóna verksins
er félagi stúlkunnar frá því áður, eins
konar draugur úr fortíðinni, sem hef-
ur setið inni á Litla-Hrauni í eitt ár
en er nú laus og vill taka upp þráðinn
þar sem frá var horfið.“
Andrés hefur samið fjölda bóka
fyrir böm og unglinga og einnig
leikrit fyrir sjónvarp og útvarp.
Hann kveðst hafa breytt sögunni
talsvert fyrir hinn nýja miðil en einn-
ig hafi hann endurskrifað ákveðna
hluta hennar með hliðsjón af því að
13 ár era liðin frá bókin kom út.
„Margt hefur breyst á þeim tíma þótt
í grandvallaratriðum megi segja að
heimur eiturlyfjanna sé kannski sá
sami. Ég kynnti mér þessi mál nokk-
uð vel á sínum tíma og aftur núna en
sagan er þó ekki byggð á persónu-
legri reynslu minni,“ segir Andrés.
Óskar Jónasson leikstýrir nú í
fyrsta sinn hjá Útvarpsleikhúsinu en
hann er þekktur fyrir kvikmynda-
leikstjóm. Leikritið er flutt á Rás 2 á
mánudaga til fimmtudaga kl. 13.05
en á laugardögum verða allir þættir
vikunnar endurfluttir á Rás 1.
Andrés
Indriðason
Leiðrétt frá
Reykjavík -
Menningarborg
í SÉRBLAÐI Morgunblaðsins um
dagskrá menningarborgarinnar síð-
astliðinn laugardag urðu mistök í
kynningu sem era alfarið á ábyrgð
menningarborgarinnai-. í umfjöllun
um hátíðartónleika Blásarakvintetts
Reykjavíkur hinn 26. september
næstkomandi var því haldið fram að
Hjálmar H. Ragnarsson tónskáld
hefði samið verk fyrir kvintettinn
sem yrði frumflutt á tónleikunum.
Hið rétta er að Tryggvi Baldvinsson
hefur samið verk fyrir Blásarakvint-
ett Reykjavíkur sem framflutt verð-
ur við þetta tækifæri. Hjálmar H.
Hjálmar H. Tryggvi
Ragnarsson Baldvinsson
Ragnarsson tónskáld semur hins
vegar nýtt hljómsveitarverk sem
flutt verður á tónleikum Sinfón-
íuhljómsveitar Islands í Háskólabíói
hinn 7. desember næstkomandi.
Ailir hlutaðeigandi eru beðnir
innilega velvirðingar á þessum leiðu
mistökum.
Reykjavík - mcnningarborg.
• Matstækið metur færni við athafnir
daglegs lífs og tjáskiptahæfni.
• Einstaklingar með skert tauga-
atferli hafa gagn af matstækinu.
LOKIÐ er viku námskeiði
Guðrúnar Ámadóttur
MA og dósents í iðju-
þjálfun við Háskólann á
Akureyri þar sem fjallað var um
iðjumatstækið Ámadóttir: Mat á
athöfnum daglegs lífs á taugaatferli
(Ámadóttir OT-ADL Neurobeha-
vioral Evaluation) eða A-ONE sem
Guðrún mótaði.
Matstækið, sem notað er við iðju-
þjálfun, segir Guðrún vera til að
meta færni við framkvæmdir dag-
legs lífs svo sem að klæða sig og
snyrta, borða, fara um og hæfni til
tjáskipta. Jafnframt er metin
skerðing á hæfnisþáttum sem
draga úr færni við iðju og hvaða
taugaeinkenni valda því að viðkom-
andi er ekki sjálfbjarga.
Matið hlotið
mikla útbreiðslu
Sérstaða matsins sem Guðrún
hefur þróað er sú að metið er sam-
tímis færni við framkvæmd dag-
legra athafna og þau einkenni sem
hindra framkvæmd. „Að gera hvort
tveggja í senn er nýjung,“segir
Guðrún.
Upphafið af matstæki Guðrúnar
er meistaraprófsverkefni hennar
sem hún lauk við árið 1987 og í
framhaldi var það gefið út af banda-
rísku útgáfufyrirtæki árið 1990.
Matstæki Guðrúnar hefur hlotið
þó nokkra útbreiðslu meðal iðju-
þjálfa sem vinna með einstaklinga
sem hafa einkenni frá miðtauga-
kerfi og skert taugaatferli. Guðrún
segir matið flókið og auðvelt að fara
út af sporinu við framsetningu þess
og stigagjöf án þjálfunar.
Námskeið fyrir
erlenda iðjuþjálfa
Því hefur verið komið upp 40
kennslustunda námskeiðum sem
eiga að tryggja áreiðanleika við
notkun matsins. Mörg slík nám-
skeið hafa verið haldin í Evrópu,
Norður-Ameríku, Ástralíu og Ásíu
á fjóram tungumálum; ensku hol-
lensku, íslensku og dönsku. Skil-
greiningar A-ONE, auk alls
kennsluefnis, hafa verið þýddar á
hollensku og dönsku úr ensku.
Svo mikil ásókn er í námskeið
Guðrúnar víða um heim að hún ann-
ar ekki eftirspurn. Hefur hún tekið
upp á því að þjálfa erlenda iðju-
þjálfa upp í að gerast svokallaðir A-
ONE leiðbeinendur. Þau Ann
Burkhardt og Glen Gillen stunda
slíkt nám undir leiðsögn Guðrúnar.
Burkhai’dt og Gillen eru iðju-
þjálfar við endurhæfingarstofnun
Columbia-Presbyterian Medical
Center og verknámsleiðbeinendur í
iðjuþjálfun við College of Physic-
ians and Surgeons við Columbia-
háskóla í New York. Einnig era þau
ritstjórar bókarinnar Endurhæfing
eftir heilablóðfall: Færnimiðuð
nálgun (Stroke Rehabiliation: A
Function Based Approach).
Burkhardt og Gillen segja Guð-
rúnu og matstæki hennar þekkt
víða um heim og því sé það heiður
að fá að læra af henni. „Margir
starfsfélagar okkar öfunda okkur af
því að hafa fengið að koma hingað
og læra af Guðrúnu", segir Gillen.
Verkum Guðrúnar er lýst í helstu
bandarísku kennslubókum sem
ætlað er að kenna iðjuþjálfun. Hún
hefur öðlast alþjóðlega viðurkenn-
ingu, segja Burkhardt og Gillen.
Þjálfun Burkhardt og Gillen felst
einkum í því að þau aðstoða Guð-
rúnu við námskeið þau sem hún
kennir. Eftir að hafa notið leiðsagn-
ar hennar um tíma og aðstoðað við
að minnsta kosti fimm námskeið
geta þau tekið að sér að leiðbeina
öðram.
í tengslum við námskeið Guðrún-
ar hélt Gillen fyrirlestur um röskun
á hreyfígetu undir heitinu heft
hreyfigeta (Constrained - Induced
Movement Therapy). Um er að
ræða nýja aðferð til að meðhöndla
röskun á hreyfifæmi eftir heila-
blóðfall. Aðferðin hefur vakið mikla
athygli í Bandaríkjunum og víðar
en hún felst í því að þjálfa veikari
hlið líkamans og nota hana jafnt á
við hina heilbrigðu eftir heÚablóð-
fall.
KOSTABOÐ
Allt aö
afsláttur
Fagleg rábgjöf
Fullkomin tölvuteiknun
Fyrsta flokks hönnunarvinna hátiIniba(íhúsn. rörtx)síMt 5524420
riform