Skírnir - 01.01.1892, Síða 12

12
Mentnn og menning.
annars getið en þar færi flest vel fram, nema ef vera skyldi á Hvann-
eyri, enda er fjárhagur þess ekðla sagður mjög svo örðugur og eitthvað
á ringulreið.
Af skólum, er stofnaðir voru þetta árið, má nefna barnaskóla þann,
er Þykkbæingar létu reisa í Háhæ í Veri fyrir öfluglega forgöngu ýmsra
góðra manna og rífleg fjárframlög, enda mun þar hafa verið hin mesta
þörf á slíkri stofnun, engu minni en í mörgum sjóþorpum.
Að öðru leyti gerðust engar nýungar í kenslumálum vorum, þær er
næði fram að ganga þetta árið. Eptir áskorun alþingis lagði landshöfð-
ingi fyrir kennara lærða skólans í Hvik og gagnfræðaskólans á Möðru-
völlum tillögur um gagngerða breyting á lærða skólauum og um fyrir-
hugað samband hans við gagnfræðaskólann; gengu tillögur landshöfðingja
í þá átt, að neðstu bekkir lærða skólans yrðu gerðir að gagnfræðadeild,
með líku og þó fullkomnara fyrirkomulagi en er á Möðruvallaskðla, en
kenslan í efstu bekkjunum væri sniðin eptir því, sem nú tíðkast í venjulegum
latínuskólum, og mætti því skoða efstu bekkina sem sérstaka deild skól-
ans. Meiri hluti kennara aðhyltist þessa skoðun í öllum höfuðatriðum,
en aðrir, þar á meðal bæði rektor og yfirkennarinn, voru henni algerlega
mótfallnir; lögðu hvorirtveggju flokkarnir fram nefndarálit sín í málinu og var
það eigi lengra á veg komið í árslokin. — Til alþýðuskóla og barnaskóla
var af Iandsfé varið sömu upphæð sem árið áður.
Málþráður (telefðn), annnar hér á landi, var lagður um sumarið frá
ÍBafjarðarkaupstað og út í Hnífsdal.
Nefna skal nokkur hin helztu rit, er út komu þetta árið. Bókmenta-
félagið gaf út framhald hinna sömu rita sem árið áður og enn fremur
Landfræðissögu íslands eptir Þorvald Thoroddsen, 1. hepti, er það mikið
verk og einkarfróðlegt að því, er snertir þekking manna á fyrri öldum
fram um 1600 á landi voru og þjóð. Þjóðvinafélagið gaf og út framhald
þeirra rita, er það hefir áður útgefið, nema Andvara, sem ekki varð full-
húinn í tæka tið í þetta skipti. Síra Oddur Gíslason tók að gefa út
mánaðarblað (með myndum), er hann nefndi „Sæbjörg“, til eflingar sjó-
sókn og hverskonar hjargráðum. Jón Þorkelsson rektor gaf út framhald
sinna fyrri rita: Beyging sterkra sagnorða í íslenzku og Supplement til
isi. Ordböger. Þá kom út frambald af Ágripi af ísl. bókmentasögu optir
Finn Jónsson og íslenzk bragfræði eptir sama (pr. í Kmh.). Af fornsög-
um voru gefnar út Egils saga Skallagrímssonar og Hænsna-Þóris saga,
sem framhald af íslendingasögum þeim, er Sigurður hóksali Kristjánsson