Skírnir - 01.01.1892, Side 52

52
Bókmenntir.
hann Bkipaður í stjórn leikhússins í Kristjaníu, og 1866 varð hanu rit-
stjóri við „Norsk Folkeblad“. Við leikhúsið hætti hann.
Til er sögukorn eptir Björnstjerne Björnson frá 1856, sem heitir
„Þrándur“. Þrándur vex upp á afskekktum hæ. Binu sinni kemur föru-
maður þangað og er hýstur, en deyr um nóttina. Drenguvinn fær fiðluna
hans. Faðir hans kennir honum ]>að litla sem hann kann. Drengurinn
er natinn við fiðluna. Allt, sem hann hafði heyrt og lesið, kom í hana.
Hver strengur, hvert hljóð í henni þýddi eitthvað víst fyrir honum, nema
einn strenginn var hann hálfhræddur við. Svo var honum leyft að fara
og le.ka á íiðluna í brúðkaupi. Hann varð hálfær af gLeði. Liðlangan
daginn lék hann ný lög á fiðluna; á næturnar dreymdi hann um þau.
Þau báru hann yfir fjöll og firrnindi í annarleg lönd eins og hann liði á
skýjabólstrum. Hann bragðaði ekki mat um morguninn áður en hann
lagði af stað með brúðarfylgdinni. Þegar hann kom niðrí byggð, þá varð
honum svo hverft við, er hann sá kirkjuna og mannfólkið, að fiðlan varð
hljóðhlaus hjá honum hvernig sem hann reyndi. Þá sér hann svarta föru-
manninn, sem hafði gefið honum fiðluna, sitja uppi á kirkjuturninum.
„Fáðu mér hana aptur“, kallaði hann, hló og rétti út handleggina og
turninn hoppaði upp og ofan með hann, upp og ofan. En drengurinn tók
fiðluna undir handlegginn og kallaði: „Þú færð hana ekki“, sneri sér við
og hljóp frá fólkinu og húsunum út á vellina þangað til hann datt. Þar
lá hann lengi á grúfu og þegar hann sneri sér við, sá hann að eins him-
ininn þjótandi. Fiðlan lá nálægt honum. „Þér er óhætt að koma“, kall-
aði hann og ætlaði að brjóta hana, en varð þá litið á hana. „Marga glaða
stund höfum við átt saman“ sagði hann. Svo tók hann viðbragð: sundur
með strengina, þeir eru ónýtir. Og hann skar þá með hnífnum sinum.
M, sögðu þeir, hver með sínu hljóði, er þeir voru skornir. Bn fjórða
strengnum, sem hann aldrei hafði uppnefnt, eins og hina, honum hlífði
hann. Nú fann hann, að það var ekki strengjunum að kenna, að hann
gat ekki spilað. Móðir hans kom til að fara með hann heim, en hann
spratt á fætur í hræðslu með fiðluna í hendinni og kallaði til hennar:
„Nei, móðir, heim fer ég ekki fyr en ég get leikið á hana það, sem ég hef
séð í dag“.
Þrándur er Björnstjerne Björnson sjálfur. Fyrst og fremst er hann
eins og bergmál norsku náttúrunnar. Fjöll og firðir, bær og sel, vötn og
skógar, hann talar máli þeirra. Allt, sem hann kveður og hugsar og
finnur til hefur svip náttúrunnar, sem hann er alinn upp í. Þegar hinn