Sæmundur Fróði - 01.03.1874, Qupperneq 1

SÆMIJNDIJR FRÓÐI.
1. ár. Marzinánuður 1874.
JARÐFRÆÐISIÆG EFNI.
Myndun Islands.
I'egar menn vilja komast að því, hvernig hvert einstakt
land sje myndað, þá er alla-jafna fyrst nauðsynlegt, að þekkja
steinategundir þess, og greina þær rjettilega hverja frá annari,
því með því einn móti geta menn gjört sjer ljósa hugmynd
um, hvernig landmynduninni á því eða því landi muni vera
háttað.
Þeir menn, er einkum leggja það fyrir sig, að þekkja mynd-
anir landanna, eru vanalega nefndir jarðfrœðingar (Geologer).
Þetta nafn er samt eigi vel valið, og á beturviðþá fræðimenn,
er sjerstaklega gefa sig við, að rannsaka jarðveginn, einkanlega
að svo miklu leyti, sem jarðyrkjuna snertir. «Geologer» ættu
á voru máli að heita landmyndunarfræðingar, því þeirra aðal-
tilgangur er að skýra frá, hvernig löndin sjeu mynduð og af
hvaða steinategundum.
Landmyndunarfræðin er upprunalega byggð á steinafræð-
inni, en steinafræðin er í raun rjettri tvenns konar, það er að
segja: hin eiginlega steinafræði (Minerallogi), erkennirað greina
hvert einstakt steinaefni út af fyrir sig, og fjallsteinafræðin
(IJthologia), er einkanlega befur tillit til þeirra steina, sem
fjöllin eru mynduð af. í báðum þessum fræðigreinum verður
fjallmyndunarfræðingurinn að vera vel heima, ef hann á að geta
gefið nokkurn veginn ljósa skýringu um myndun þess lands,
sem um er að ræða.
ísland er, eins og allir vita, eldfjallaland, og það er myndað
af bræddum steinum, sem komið hafa úr iðrum jarðarinnar,
eptir að hin fasta skorpa hnattarins var mynduð. Hinar helztu
fjallsteinategundir þess eru þessar:
1. llrufugrjótssteinar (Trachyt);
2. í’ussabergssteinar (Palagonittuffa);