Öldin - 01.08.1896, Side 11

ÖLDIN.
123
enda myndir af byssukúlunni og sprengi-
hnettinuin, á flngi þeirra um geiminn.
Já, þetta auga er fljitvirkara og heflr
hvassari sjðn, tilorðið cins og það er fyrir
mannlegt hyggjavit. 0g eiginleikar þcss
eru svo ólíkir eiginleikum vorra eigin
augna, að það sér hluti í því djúpi, því á-
standi, sem vor augu aldrei hafa séð í
gegnum. Ef til vill er þetta undraverð-
asti eiginleildnn.
Eins og áður er sagt, eru fullkomn-
ustu stjðmukíkirarnir, sem nú eru til, fyriv
almenna notkun, um hálft tólta fet á lengd
og glerið i fjarri endanum sem næst eitt
fet að þvermáli (30 centimetrar). Gerum
nú ráð fyrir að maður gangi að þessum
kíkir og líti í hann. í hinu hláa hvolfl
verða þá fyrir áuguin hans stjörnur í átta
stærðar flokkum, sem hann hafði aldrei
fyrri séð, — stjörnur alt að fimtándu stærð.
Með öðrum orðum: verða þá fyrir augum
lians um 40 miljónir stjarna.
Geri maður nú ráð fyrir að maður
gangi frá, en beiti hinu undraverða auga
fyrir, — fótógraf vélinn. Á augnablikiou
hafa hinar björtustu af stjörnunum áhrif á
glerið og skilja eftir greinilega mvnd sína
á skífunni. Þetta gerist svo fljótt, að flmm
þúsundustu hlutir einnar sekúndu, nægir
til að fcsta á skifunni mynd af stjörnn á
fyrstu stærð; til að fá mynd af stjörnum á
annari stærð, þarf stund er svarar þrjú
hundraðasta h’uta úr sekúndu, og einn
hundraðasta úr sckúndu þarf til að taka
mynd af' þcim af þriðju stærð. Þannig
lcoll af kolli í cðlilegum hlutfölium, leng-
ist tíminn, sem útheimtist til að fá mynd
af stjörnunum í h'num mismunandi stærð-
ar flokku n.
Á minna en einni sekúndu stundar
heflr fótógraf-vélin séð allar stjörnurnar,
sem vér sáurn með berum augum og fest
likingu þeirra á myndspjaldi sínu. En
svo er það minst af því sem þetta undra.
verða anga gorir. “Kíkira”-stjörnurnar
(þær scni ekki sjást nema með sjónauka),
láta cinnig áhrifa sinna vart < g lita, eins
og hinai', mynd sína og líking á mynd-
spjaidið.
Aldrci fvrri í sögu mannkynsins höf-
um vér getað skygnst svo langt út ídjúpið
míkla og ómælanlcga. Með fótógraf áhöld-
unuin, cins og þau eru fullkomnust gerð,
geta menn nú á stuttri stund fengið skýra
mynd af hverri einstakri stjörnu oghvcrsu
langt út í geimnum sem hún cr. Þcssi
mynd er greift á þar til gerða skífu og þar
geta menn geymt liana og athugað að vild
sinni þegar þeini er þægilegast. Hver veit
nema sá tími komi, að menn með nýrri að-
feið geti látið fótógrafvélina framleiða í-
búana á jarðstjörnunum Venus og Jiars!
Sama getur gilt að því er snertir aðra him-
iuhnetti í hinu óendanlega rúmi. Hér, til
dæmis, er stjarna á fimtándu, á sextándu,
á sautjándu stærð. Hún er sól, engu siður
en só'. vors stjörnukerfis, en svo ómælilega
langt í burtu, að Ijós hennar yrði þúsundir
ef til vill miljónir, ára, að ná til vor, þrátt
fyrir þess ógrundanlega ferðhraða, er svar-
ar elleí'u miljónum og tvöhundruð og fim-
tíu þúsund milnm (enskum) á hverri mín-
útu. Sól þessi er svo iangt í burtn, að Ijós
hennar nær aldrei til vor. Að hún er til,
vita inenn að eins með tilhjálp þessara
makalausu sjónauka. Án þeirra liefði
mannlegt auga aldrei litið b»na og mann-
legan anda ekki einu sinni drevmt um að
þvílík sól væri til. Og þó er þessi Ijós-
geisli, svo ómælilega langt að sem liann er
kominn, nægilegur til að haía áhrif á
myndspjald fótógrafans og grefar þar
mynd sína óafmáanlega.
Þannig flytur þessi undravól oss þvert
yflr óraælandi geiminn framundan og gef-
ur oss á aðra hönd tækifæri til að lita aít-
ur í tímann og athuga óteljandi fjölda af
liðnum aldaröðum.
Takmarkalausa rúm ! Eilífðin sjálf!
Inn í það rúm, inn í þá eilífð drogur stjörnu-