Öldin - 01.08.1896, Blaðsíða 13

ÖLDIN.
125
og eru þar upp komnar stórar verksmiðjur
til að vinna þetta.
“Ný-silki þetta iiefir nú þegar n&ð
miklu áliti og félag & Englandi hefir ákveð-
ið að stofnsetja silkigerðar hús í Lancashire
skamt frá Manchester á Englandi, þar sem
unnið verður silki úr tré. Þetta afréði fé-
lagið eftir að hafa gaumgæfilega athugað
verkstæði þessi og vinnuvélar á Frakk-
landi. í fyrstu ætlar þetta enska félag að
eins að spinna silkiþráðinn en ekki vefa
silkið, — ætlar að selja ákveðnum félögum
þráðinn, er nú þegar hafa vcfstóla, sem
nota má við vefnaðinn.
“Tijá-silki þetta, eftir að það er ofið,
lítur út að heita má öldungis eins og ekta
silki. Eini munurinn er sagður sá, að trjá-
silkið hefir meiri gljáa. Það er sagt að
það taki lit betur en ekta silki, litist fljót-
ara og haldi litnum betur. Er það eigin-
leiki, sem ekki var búizt við.
“Það er að nokkru leyti leyndardómur
enn, hvernig trjáviðurinn er meðhöndlaður
í fyrstu. Þó er það vist að liann er mur-
inn og malaður á líka hátt og þegar verið
er að umhverfa honum í pappírs-efni. Yið
þessa mölun eru liinar taugkendu tæjur í
trénu gersamlega murðar og gerðar að
engu. Lítur viðurinn út öldungis eins og
þykk og límkend leðja þegar lokið er möl-
uninni. Þegar möluninni er lokið er mauk
þetta iátið í sívalninga mikla eða hola
möndla, sem tengdireru við pípur, sem aftur
eru lagðarað spunahjólunum. Kranar marg
ir úr málmi eru á pípunum, en frcmst á
hverjum krana er glerpípa með ótal örsmá-
um götum á og út um þessi litlu göt þrýst-
ist svo með jöfnum straum hið límkenda
efni alt,—silki-efnið úr hinu malaða tré, en
þrýsti-loft í sívalningunum er hagnýtt til
knýja maukið eftir pípnnum og límið úr
því út um holurnar á liinum glertyptu
mílmkrönuœ. Þegar þessi límkendi vökvi
þ ý,t'st út um götin, lítur hann út eins og
orsraáar agnir eða bólur og er svo lím-
kendur, að snerti maður eina bóluna með
berum fingri, loðir hún við hörundið, eða
nokkur hluti hennar, og er svo seigjumikil
að teygja má og gera úr henni hárfínan
þráð. Og það er líka gert. Spunavélin
er látin ná haldi á hverri einni þessari litlu
bólu, er þegar er umhverft í þráð og hann
teygður áfram eftir vélinni og að lyktum
undinn upp á spólur. Þráðinn má hafa
svo finann og grófan sem vill. Er það gert
með því að sameina straumana úr tveimur
eða fleiri götum á krananum, þegar í spuna
vélina kemur. Svo framarlega sem jafn-
mikið af mauki er alt af í möndlinum og
pípunum, á meðan vélin gengur, er þráð-
urinn að heita má laus við hóla og blá-
þræði, — spinst þá sem næst jafnsléttur
frá upphafi til enda.
“Þessir glertyptu kranar eru kallaðir
“gler silki-ormar'’, af því þeir eins og
hinir rér.tu, lifandi silkiormar, gefa af sér
óslitinn silkiþráð, altaf meðan nægtir eru
af trjámaukinu í pipunum og möndlunum.
í þessum verksmiðjum i Besancon eru tólf
þúsundir þessara silkiorma, sem á hverj-
um degi keppast við að umhverfa trjávið í
silki.
“Efnasamsetning er ekki hin sama í
trjásilkinu og í því “náttúrlega,” rétta silki
En hvað hald eða seigju snertir, er elni
þess samt svo líkt, að því er haldið fram
sem sannleika, að þetta nýja silki muni
uppfylla allar kröfur öldungis cins og það
silki, sem náttúrlegir silkiormar. framleiða.
Við því er líka búist, að þessi fyrirhugaði
trjásilki-spuni á Englandi hefji algei lega
nýtt tímabil í sögu silki og lérefts-vefnaðar”.
Fljótt álitið er þessi uppfinding máske
æði ósennileg, en athugi maður málið bet-
ur, kcmst maður að þeirri niðurstöðu, að
svo sé ekki í i'aun réttri. Maður rek-
ur sig sem sé á það, að alt sdlci er fengið
úr trjám eða trjákendum jarðargróða.
Silkiormurinn fær alt silkiefni sitt úr lauf-