Alþýðublaðið - 10.03.1961, Qupperneq 4

Alþýðublaðið - 10.03.1961, Qupperneq 4
MMM Guðni Guðmundsson: t 'BREZKA samveldið er ein- hver sérstæðasta og á marg- an hátt merkasta stofnun, sem nú er við liði í heim- inum. Sú var tíðin, að sagt var, að sólin settist aldrei í brezka heimsveldinu. Síðan ■hafa Bretar gefið -langmest- um hluta heimsveldis 'síns sjálfstæði, en þetta með sól- ina er samt rétt; nú sezt thún aðeins ekk[ i brezka samveldinu. Forsætisráðherr- ar brezka samveldisins hafa löngum haft það fyrir sið að halda með sér fundi, þar sem þeir hafa rætt ýmis þau vandamál þjóða sinna og heimsins, sem ástæða hefur íþótt ti] hverju sinni. Nú er ný ráðstefna for- sætisráðherra samveldisland anna setzt á rökstóla í Lon- Venvoerd dcn, sem menn um allan heim fylgjast með af óvenju mikilli . athygli. Ástæðan er sú, að þar verður tekin af- staða til a. m. k. tveggja stórmála, sem að nokkru snerta lönd utan samveldis- ins. Annað málið er að sjálf sögðu viðskiptalegs eðlis, þ. e. a. s. forréttindaaðstaða 'Samveldislandanna á brezk- um markaði (imperial prefer ences), sem hefur mikið að ‘segja í því sambandi. hvort Bretar g'eta tekið upp nán- arí tengsl við markaðsbanda lag sexveldanna í Evrópu, og hitt málið er það, hvort Suð ur-Afríku skuli áfram leyfð aðild að samveldinu, er hún gerist lýðveldi 31. maí nk. Auk þessara tveggja höfuð- mála má að sjálfsögðu gera ráð fyrir, að afvopnunamiá 1 og kjarnorkumál komi þar til umræðu auk annars. Viðskiptamálin hljóta nú að koma til mjög nákvæmr- ar yfirvegunar hjá ráðherrun um, ekki sizt vegna yfirlýs- ingar frá brezku stjórninni, sem Edward Heath lagði fram á ráðherrafundi Ev- rópusambandsins 28. febrú- ar sl., þar sem sagði m. a., að ef sexveldin. „geta kom- ið til móts við samveldi okkar Ors landbúnaðarerfið- leika, getur Stóra-Bretland tekið til athugunar kerfi, ler byggis.t á. sameiginlegum eða samræmdum tollúm á hrá- efr.um og iðnvarningj inn- fluttum frá öðrum löndum en 'sjöveldunum, eða sam- veldinu“. Enginn ef; er á því. að sum samveldislöndin, einkum Kanada og Nýja Sjáland. munu vera nokkuð tortryggin vegna þessarar yfirlýsingar, enda eiga þau mikilla hagsmuna að gæta á brezkum markaði, og það voru einmitt „imiperial pre- ferences“, sem á sínum tíma komu fvrst og fremst í veg fyrir, að Bretar yrðu aðilar að markaðsbandalaginu. Svo er að sj.á, sem Bretar séu fúsir til að láta smám saman af hendi forréttindi þau, sem þeir- njóta á mörkuðum samveldislandanna, en hafa hins vegar reynzt miklu ó- fúsari til að svipta samveld- islöndin þeirri f’orréttndaað stöðu, sém þau njóta.á mark aðnum í Bretlandi. Þessi yfirlýsing Breta verðuj. tekin til nánari at- hugunar á þing; Vestur-Ev- rópusambandsins í jún'í nk., en óvíst er um úrslit, enda ekki víst, að t. d. Frakkar verði nokkuð ginnkeyptir fyrir samkomulagi, er ekki felur í sér neina bætta að- sWíMfe' Nehru stöðu fyrir landbúnaðarfram leiðslu þeirra á 'brezkum markaði. Forsætisráðherrar sam- veldisins munu Iþó taka •þetta mál allt saman til ná- kvæmrar yfirvegunar, aðal- lega þó hin víðtækari atriði a sambandi við efnahags- tengsl við markaðsbandalag ið. Nú var það tekið fram í yfirlýsingu Heaths, að Bret- ar mundu ef til kæmi vilja taka þátt í pólitískum að- gerðum sexveldanna, þó með þeim fyrirvara, að þeir vildu ekki þrengja sér inn í póli- tískar umræður, er stafi af starfsemi stofnana sexveld- amia. Þegar þetta er athug- að í sambandi við þá ákvörð un sexveldanna að samræma stjórnmáiaaðgerðir, m. a. með „toppfundum" cg fund um utanríkisráðherra utan ramma markaðsbandalagsins sjálfs, þá virðist þessi síð- asta klásúla í yfirlýsingunni jafnvel líklegri til að auka á klofninginn í markaðsmál unum en draga úr honum, því vandséð er, að nokkurt mál komj fyrir slíkan fund, sem ekki sé í einlhverjuni tengslum við starfsemi stofnana“ bandalagsins. — Hvort ráðnerrar samveld- anna sjá sér svo fært að sýna einhverja tilhliðrunar- semi í efnahagsmálum til að tryggja nánari tengsl við markaðsbandalagið, er svo hlutur, sem á eftir að koma í Ijós, SÚBBR-AFRÍKA Viðkvæmasta mál fundar- ins að þessu sinni verður þó vríalaust umsókn Suðm'- Afríku um að vera áfram aðili að samveldinu, er land ið g'erist lýðveldi 31. maí. Það er í sjálfu sér ekkert atriðj í þessu sambandi, að Suður-Afríka hefur ákveðið að gerast lýðveldi, því að all mörg ríki hafa áður gerzt lýðveld; og þó haldið áfram aðild sinni, og nægir þar að ■minna á Indland. Vanda- málið er að sjálfsögðu stefna þjóðerxiissinnastjórn- ar dr. Verw'oerds í kynþátta málunum. Það hefði fáum mönnum dottið það í hug t. d. árið 1947, að svo marglitur hóp- ur manna ætti eftir að sitja ráðherrafund samveldisins 1961. Nú sitja fundinn bæði hvítir og svai-ti,. menn úr Afríku, auk Asíumannanna. Þó að samveldið sem slíkt hafj engin völd og enga löxxgun til að segja einstök- um meðlimum þess fyrir verkum, þá nefur slík stofn un ekkj ráð á að láta hlut- ina reka á reiðanum, hún hlýtur að láta í ljós ein- hverja skoðun, einhvern vilja. Nú er það vitað mál, að í raun og veru hafa allar stjórnir samveldisríkianna andstyggð á stefnu stjórnar Verwöerds í kynþá ttamálun um, svo að manni kynni að virðast einsýnt, að Suður- Afxuku verði gefinn reisu- passi. Hins vegar hefur það vakið athygli, hve hófsamir cg jafnvel þöglir í’áðherr- arnir hafa verið um þetta mál í blaðaviðtölum sínum undarxfarna daga. Hvað Veldur? Verður Suður-Af- ríka látin sigla sinn sjó? Sennilegasta svai'ið er að s.vo vei'ðj ekkj og forsendan sú, að með brottrekstri mundi öll suður-aíriska þjóð in, bæði hollenzkir, bx-ezkir •og svartir þegnar, verða lát- in líða tfyrir óviturlega stefnu stjórnar þjóðernis- sinna, Ef gert er ráð fyrir, að almenningur í Suðux'-Af- ríku sé eins mótfallin apart heid eins og almenningur í Bretlandi sjálfu eða í G-hana eða annars staðar í samveld inu, þá er þó alltaf von rnn, að þessi blettur á þjóðinni verðj afmáður með tíman- ura, að þessi miklí mein- hluti. í háðum aðalflokkun- um takj höndum saman og kollvai'pi stefnu þessari. Þeir, sem vilja halda Suð- ur-Afríkú í samveldinu, 10. marz 1961 — Alþýðu blaðið Macmillan benda einmitt á, að nauðsyn legt sé að halda sambandinu við hina kúguðu og gefa þeim með þvi von. Það þurfi að sýna almenningi í land- inu, að hann sé velkominn í samveldið, en stjórn þjóð- ernissinna aðeins þoluð um sinn vegna aðstöðu sinnar og í þeirri von, að stefna hennar hljóti að bíða lægri •hlut. Þess roá að lokum geta, að aðstaða ýmissa ráðherra, eins og t. d. Nehrus, er langt tfrá því að vera eins auðveld cg hún gæti virzt. Enginn efast um, að Nehru er ein- lægur andstæðingur apart- heid og hefur hvað eftir annað mótmælt meðferðinni á, indverskuro íbúum Suður- Atfríku, en getur hann í raun og ver.u átt samleið með hinum svörtu í Afríku, þegar það er vitað, að t. d. í Kenya eru landar hans langt fx-á því að vei'a vel -liðnir, og þeim jafnVal mis- munað vegna þess, að svartir menn telja þá aðskotadýr, senx með kaupskap Eínum íé fletti hina einu réttu íbúa landsins! Þarna getur því líka orðið um mismunun kynþátta að ræða f stórum síl, er fram líða stundir. Það eru því fleirj hundar svartir en hundurinn prests ins.

x

Alþýðublaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.