Alþýðublaðið - 24.03.1961, Blaðsíða 4

EITT af atriðum þeim, sem
Kennedy, Bandaríkjaforseti,
minntist á í ræðu sinni, er
ihann tók við embætti í janú-
íir sl., var viðvörun og loforö
viðvíkjandi Suður-Ameríku-
ríkjunum. Hann lofaði ,.nýju
tframfara-bandalagi;:, er
skyldi beinast að þvi að kasta
„viðjum fátæktarinnar“. og
viðvörunin var þessi: „Sér-
ihvert annað ríki geri sér ljóst.
að þessi heimshluti hyggst
sjálfur ráða sínum eigin mál-
um“.
13. marz sl. lagði Kennedy
svo fram áætlun. sína um,
hvernig skuli farið að því að
•bæta lífskjör þjóðanna í Mið-
og Suður-Ameríku, þannig að
þær yrðu sjálfar betur færar
umað star.dast utanaðkomandi
hættur. Þarna birtist sem sagt
hin enduískoðaða afstaða
•Bandaríkjanna til lýðveld-
anna í Ameríku, er að nokkru
leyti a. m. k, var nauðsynleg
vegna þeirrar stefnu, sem bylt
ing Castros á Kúbu hefur tek-
ið.
í ræðu sem Kennedy flutti
í móttöku fyrir diplómata frá
Mið- og Suður-Ameríku, em
bættismenn og þingmenn í
Hvíta húsinu 13. marz, ræddi
hann nánar þetta mál og Iagði
íram áætlun i 10 atriðum,
;æm hann kvað eiga að „breyta
árunum 1960 til 1970 í sögu-
íeg ár lýðræðislegra fram-
faru’L
Um alla Suður-Ameriku
foreiðist nú út sú tilfinning,
að svefninum sé lokið. Þjóð-
irnar sjá fyrir sér óendanlega .
möguleika. Brpzilía er ekki
eina landið þar í álfu, sem er
að springa af hugmyndum og
fyrirætlunum. En það er hins
vegar staðreynd, að flest Iönd
Suður-Ameríku verða að telj-
ast til vanþróaðra lanáa. Flest
ar þjóðirnar eru fyrst og
fremst akuryrkiuþjóðir og fá
tæktin geigvænleg. einkum
m°ðal bænda og landbúnaðar
fólks.
Um þetta sagði Kennedy
forseti m. a. í ræðu sinni: ,,Á
því, hve vel þeim gengur í
ibaráttu sinni — á hæfni okk-
ar til að sjá okkar fólki fyrir
betra lífi — veltur framtíð
frelsisins í báðtim hlutum Am
enku og öllum heiminum. Ef
við ekki gerðum ráðstafanir
— ef við ekki beittum mætti
okkar að efnahagslegxun fram-
förum og félagslegu réttlæti
— reyndumst við and menn-
ingar okkar til skammar, og
slíkt væri hrapalegur ósigur
fyrir hið frjálsa þjóðfélag okk
ar.“ ,.þess vegna hef ég
Ihvatt aíllar þjóðir alfunnar
til að taka höndum saman í
nýju framfarabandalagi, sam-
eiginlegu átaki, sem á engan
sinn líka í stærð eða göfug-
um tilgangi, t.ii þess að full-
nægja grundvallarþorfum Am
eríkumanna að því er varðar
húsr.æði, vinnu og jarðnæði,
heilsu og skóla“,
Til þess að tíu ára áætlun
Kennedys megi takast er að
sjáifsögðu þörf gífurlegs fjár-
magns, sem aðeins getur kom-
ið frá Bandarikjunum. En
hætt er við, að vonin um fjár-
hagsaðstoð frá Bandaríkjun-
um haláíst í hendur við ótta
um afskipti af hálfu Banda-
ríkjanna, sem lengi hefur ver
ið viðloðandi í Mið- og Suður-
Ameriku. Þennan ótta kvað
Kennedy þegar niður í ræðu
sinni. Hann virðist hugsa sér
áætlunina sem eins konar
nýja Marshall-áætlun. Hug-
mynd hans verður bezt lýst
með haþs eigin orðum: „Leyf
ið mér að leggj a áherzlu á.
að aðeins ákveðnar aðgerðir
amerísku þjóðanna sjálfra
geta tryggt,. að þessi .áætlun
takist. Þær, og þær einar, geta
nýtt náttúruauðæfi sín —
nýtt kraft bióðanna — og
-foreytt þióðfélagsháttum sín-
um þannig, að allir en ekki
aðeins fáir forrétindamenn,
nióti ávaxtanna af vextinum.
Ef þessar aðgerðir eru gerð-
ar. þá mun aðstoð utan frá
veita framförunum veigamik-
inn stuðning — án iþeirra mun
engin utanaðkomandi aðstoð,
hversu mikil. sém hún er.
styrkia velferð þjóðanna“.
Forsetinn kvaðst bráðlega
mundu biðja um fund ráð-
iherra í efnahags- og félags
málanefnd Ameríkur''kjanna)
iþar sem hægt yrði að byrja
að yinna að þeim stórkost-
legu áætlunum, sem yrðu
„hjartaframfara-bar.dalags-
ins“.
Það liggur ljóst fyrir að
framkvæmd þessarar áætlun
ar á að vera sem allra mest í
höndum ríkisstjói'na S-Am-
eríkuríkjanna sjálfra að eins
miklu leyti og hugsanlegt et
Samstarf þeirra’ er því mjög
nauðsynlegt. Vísir að slíku
samstarfi er nú þegar til, en
það þarf að styrkja verulega,
ef það á að standast kröfur
þær, sem til þess verða gerð-
ar, eihkurh ef flýta á fyrir
stofnun sameiginlegs markaðs
í Suður-Ameríku, eins og
Kennedy, hefur þegar mælt
með.
Eitt af merkilegustu atrið-
un.um í áætlun Kennedys for
seta er ef til vill sú tilraun,
sem gera á til að finna leiðir
til að forðast „tíðar og ofsa-
legar verðbreytingar, sem
skaða alvarlega efnahagskerfi
þjóðanna í Mið- og Suður-Am
eríku“. Hversu fljótt. sem
ríkjum þessum tekst að iðn-
John F. Kennedy
væðast og taka upp marg-
brey tilegri, búnaðarhætti,
'hljóta þau um árabil að vera
háð hinum alþjóðlega mark
aði um aðaltekjur sínar. Það
er því brátt, sem gæti styrkt
þær betur og komið efnahags
Iífí þeirra á fastari grundvöll,
en vernd fyrir slíkum sveifl-
um.
Það, sem þama er að gerast,
er samvinna á víðtækara sviði
en áður hefur þekkzt, í stað
24, marz 1961 — Aijjýðuhlaðið
| MENN í FRÉTTUM |
Mágur Kennedys
E. SARGENT Shir\rer, kaup
sýslumaður frá Chicago og
mágur Kennedys Bandaríkja
íorseta, er yfirmaður áætl-
ana um hina ný-stofnuðu
Friðarfylkingu, sem
standa mun fyrir því
að fá unga ameríska jÆ
menn og konur til
starfa. án launa, í þró "óJW:
unarlöndunum víðs-
vegar um heim. Hann ’
hefur áhuga á mann-
réttindum og hefur ”
m. a. starfað mikið
að því að finna fólk HHH
til starfa í hinhi nýju
stjórn í Washington.
Síðan í lok janúar hefur hann
stjórnað áætlunum að stofn-
un Friðarfylkingarinnar, sem
Kennedy stakk upp á í fram-
•boðsræðu á sl. ári.
Forsetinn gaf skipun um
stofnun fylkingarinnar 1.
marz sl. til bráðabirgða og
reynslu og bað þingið jafn-
framt um að samþykkja lög
til að gera fylking-una varan-
lega.
Shirver hefur, frá árínu
1948, verið aðstoðar-fram-
kvæmdastjóri Merchandise
-Mart í Chicago, einnar af eign
um tengdaföður síns. Hann
hefur haft sérstakan áhuga á
borgaralegum réttindum sl. 10
ár og var m. a. ráðgjafi Kenn
edys í kosningabaráttunni að
því er varðar mlnnihluta-
þjóðflokka í Bandarítjunum.
Hann er fæddur 1915 í West
minster í Maryland, sonur Rq
bert Sargent og Hilda S. Shir
ver. Hann varð BA
með ágætiseinkunn
1938 og lögfræðiprófi
lauk hann við Yale
■ | háskóla 1941. Hann
*!§! hlaut doktorsgráðu fi
j lögum 1959. •
fpi|f Hann fékk lögfræði
sgJryy réttindi í New York
f||/ • 1941 og starfaði við
Mgg' j einkafyrirtæki, þar
ÉfcHik til hann gekk í flot-
ann, — Er hanm
kom úr flotanum varð hanri,
aðstoðarritstjóri við tímaritið
(Newsweek í eitt ár, en fór þá
að vinna við fyrirtæki Jos-
ephs P. Kennedys og starfaði
þar, þar til hann fór til Merch
indise Mart 1948. Hann kvænt
ist Eunice systur forsetans,
19-53.
Shirver er framkvæmda-
stjóri Kennedy-sjóðsins og
forseti kaþólska kynþátta-
ráðsins. Þá hefur hann verið
forsetl fræðsluráðs Chicago-
Ibprgar, stjórnandi góðgerða
starfsemi kaþólskra í Chicago
og verið í skólanefndum hug-
vísindadeildar Yaleháskóla,
Ðenaul-háskóla og Xavier
College. Hann gegnir fjölda
annarra trúnaðarstarfa. Þau
hjón eig tvö börn.
einstakra gjafa og bráðabirgða
lána. Stjórnmál eiga að vera
aukaatriði í þessar áætlun.
Það liggur í áætluninni, að sé
snúizt rétt við vandamálum
vaxtar í efnahagslífinu muni
hin pólitísku vandamál leys-
ast sjálfkrafa. í Suður-Amer
íku á að sýna, hvað „frjálsir
menn starfandi innan ramma
lýðræðislegra stofnana“ geta
gert. í ræðunni er eina algjör
lega pólitíska yfirlýsingin end
urtekin á loforðinu um vernd
fyrir hvert það ríki, sem ógn
að er, e Kennedy foseti gaf í
æðu sinni í janúa.
Um þetta sagði forsetinn
orðrétt: ,,Til þess að r.á þessu
marði verður stjórnmála-
frelsi að haldast í hendur við
efnalegar framfarir. Fram-
fara-bandalag okkar er banda
lag frjálsra þjóða — og það
verður að vinna að því að út-
rýma harðstjórn úr heims-
hluta, þar. sem hún á engan
rétt á sér. Við skulum því
Iýsa yfír sérstakri vináttu
okkar við þióðir Kúbu og Dóm
iníkanska lýðveldisins — og
vona, að þær gangi fliótlega
aftur í samfélag friálsra
manna og sameinist okkur í
sameiginlegu verki okkar“.
Þessi áætlun Kennedys
Bandarikjaforseta er aðeins
ein af mörgum, sem hann hef
nr á prjónumtm eða hefur
hleypt af stokkunum í þv£
augnamiði að auka velferð
rnanna innan Bandaríkjanna
og útan, en hún er svo stór-
kostleg lofar svo miklu um
framtíðina og beinist að heims
hluta, þar sem verkefniri eru
svo brýn, að full ástæða var
til að gera henni hér nokkur
ar vonir hafa verið bundnar
skil. Sjaldan munu jafnmikl-
við einn mann í þessum heimi
á friðartímum, og sjaldan
hafa hugmyndir slíks manns
hloxið svo góðan hljómgrunn;
svo v’ða. Hvaða betri sönnuia
er til fyrir hinu algjö'a skip-
foroti, sém stefna repúbíkana
hafði orðið fyrir en hinar
miklu vonir, sem bundnar eru
við Kennedy?