Alþýðublaðið - 20.04.1961, Qupperneq 2

Minningarorö:
«*t*tí<5rar: GIsll J. Astþórsson (áb.) og Benedlkt urðndal. — Fulltrúar rlt-
atlómar: Sigvaldl Hjáknarsson og Indriði G. Þorsteinsson. — Fréttastjóri:
.•Jðrgvin GuBmund n. — Simar: 14 900 — 14 902 — 14 903. Auglýsingaslml
.14 906. — Aðsetur: Alþýðuhúsið. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins Hverfis-
Sötu 8—10. — Askriftargjald: kr. 45,00 á mánuðl. í lausasölu kr. 3.00 eint
'WtgefancL: Alþýðuflok. uricn. — Framkvæmdastjóri: Sverrir Kiartansson
BJÖRN JAKOBSSON, fyrrv. skólastjóri
Gagnbyltingin á Kúbu
j ÖLL VESTURÁLFA, frá Kanada til Chile,
j varð að nýlendum Evrópuþjóða þegar eftir að
byggð hvítra manna og svartra festi þar rætur.
Smám saman mynduðust í Norður-, Mið- og Suð
ur-Ameríku þjóðarheildir, sem tóku að berjast
; fyrir sjálfstæoi, Bandaríkjamenn riðu á vaðið
með frelsisstríði sínu á ofanverðri 18. öld, en
síðar hafa aðrir komið á eftir, þótt enn séu nokkr
ar nýlendur vestra.
Eftir að pólitískt frelsi var unnið, hefur efna
hagslegra og pólitískra áhrifa annara ríkja gætt
mjög, og hafa bæði Evrópuþjóðir og Bandaríkin
haft margvísleg afskipti af Mið- og S-Ameríku
ríkjum. En einnig þessum áhrifum hefur verið
vikið frá smám saman, þótt mikil séu þau enn.
Bandaríkjamenn áttu meginþátt í að tryggja
Kúbu frelsi frá Spánverjum fyrir aldamót. Engin
ástæða hefur verið til að ætla, að þeir vildu ekki
unna Kúbu fulls frelsis, sérstaklega eftir stefnu
Roosevelts gagnvart hinum „góðu nágrönnum“,
sem Kennedy er nú að endurvekja. Hins vegar
hafa áhrif Bandaríkjamanna á efnahagslíf Kúbu
verið mikil og hlaut að fara svo, að þau yrðu
leyst af hólmií, jarðeignir kæmust í hendur kúb
anskra bænda sjálfra, verksmiðjur í eign Kúbu-
manna.
Bylting Castros naut á sínum tíma mikillar
samúðar og stuðnings í Bandaríkjunum, og þau
viðurkenndu strax stjórn hans eftir að hann hafði
sigrað Batista. Bandaríkjamenn urðu að sætta
sig við róttækar breytingar í efnahagsmálum
Kúbu, rétt eins og þeir urðu að una við þjóðnýt
ingu olíulindanna í Mexíkó eftir byltingu-na í því
landi. Þetta hefðu þeir vafalaust gert.
Vandræðin á Kúbu stafa af þeirri stefnu Cast-
ros að taka upp náið samstarf við kommúnista
ríkin og hleypa þeim til áhrifa í landi sínu. Þar
! með blandaði hann eðlilegri þróun kúbanskra
mála að óþörfu inn í heimsátökin milli austurs
og vesturs. Þetta hlaut að kalla fram sterka and
spyrnu. í löndum Karíbahafs og Mið-Ameríku
eru menn svo vanir byltingum og gagnbylting-
um, vopnaburði og gagnkvæmum innrásum, að
svona hlaut að fara. Til þess þarf ekki frumkvæði
Bandaríkj astj ómar eða neins annars aðila. Ef
Bandaríkin hefðu viljað beita valdi gegn Castro,
hafa þau herstöð á Kúbu og hefðu alla tíð getað
lagt eyna undir sig. En það hafa þau ekki gert.
Vonandi tekst gagnbyltingin gegn Castro. Von
andi verður lýðræði endurreist á Kúbu og þjóð
inni gefinn kostur á að rnóta eðliiega þróun sinna
mála til fullkomins frelsis í pólitískum og efna-
hagslegum skilningi. Fordæmið fyrir slíkri þró-
un er til — í Mexíkó.
BJÓRN Jakobsson var kenn
ari af guðs náð. Hann hafði
neistann, kímnina og háttvís
ina. Þessvegna var hver íþrótta
æfing hjá Birni gleðistund.
Björn var mjög fjölhæfur mað
ur og átti mörg áhugamál.
Hann var í hópi þeirra íslend
inga sem víða fóru erlendis
en gleymdu ekki fósturjörðinni
og töfrum hennar. Hann hafði
gaman af að mála, spila á fiðlu
og læra tungumál. Þegar hann
talaði frönsku þá Jék hann
fransmanninn um leið. Og við
kvenfólkið eigum ;honum að
þakka, að þurfa ekki lengur að
æfa karlmannsæfingar. Hann
skapaði nýtt kerfi fyrir konur
og lagði megináherzluna á jafn
vægisæfingar og fagrar hreyf
ingar. í ÍR húsinu við Landa
kotskirkju æfði hann úrvals
flokk -kvenna, sem hann fór
með til Norðurlanda og Frakk
lands Þessi flokkur hans var
frábærlega vel æfður. Og þeg
ar Björn var ánægður með æf
ingarnar tók harin fiðluna sína
og lék undir. Fyrir þjóðJiátíð
Ina 1930 samdi hann æfingar
við lofgjörðina ,,Ó, guð vors
lands“ og kvennaflokkur hans
sýndi þær á Þingvöllum. Þetta
var mjög fagurt verk í anda
þjóðsöngsins, hátíðlegt og lotn
ingarfullt. Annað vei'k er hann
samdi, mjög ólikt hinu fyrra,
létt og dansandi, var við menu
et í Gdúr eftir Beethoven. Og
þá má ekki gleyma flugstökk
inu fræga. Ég efast um að hin
miklu geimflug hafi glatt kapp
ana meir en vel heppnuð flug
stökk glöddu stúlkurnar hans
Björns.
Björn Jakobsson kenndi fim
leika í mörg ár við Menntaskól
ann í Reykjavík og ÍR. En þrátt
fyrir öryggi og lífsþægindi í
bænum ákvað hann að fara til
Laugarvatns eftir að héraðs
skólinn var reistur. Þar stofn
aði hann íþróttaskóla íslands
og varð fyrsti skólastjóri hans.
Þar hefir Björn starfað og mót
að hina ungu íþróttakennara
landsins þar, til hann varð sjö
tugur.
Það sem nú gleður hans
gömlu vini og nemendur mest
er að Björn Jakobsson var sjálf
um sér líkur fram á síðasta
dag
Gerður Jónasdóttir.
MIÐVIKUDAGINN 12. þessa
mánaðar hitti ég Björn Jakobs
son að máli. Hann var nýkom
inn til Reykjavíkur eftir
nokkra dvml á Ellihei-milinu í
Hveragerði. Björn hafði átt við
vanheilsu að stríða fyrr f vet
ur, en virtist nú hafa náð sér
aftur. Hann var kominn til að
halda upp á 75 ára afmæli sitt
í hópi vina sinna, nemenda og
samstarfsmanna. Við hlökkuð I
um öll tii að njóta þessarar
stundar með honum, því að
Björn var einstakur maður,
persónuleiki, og ævi hans öll
reyndar ævintýri líkust.
í vöggugjöf fékk Björn ó
venju margar kostagjafir. List
lineigður var hann með afbrigð
um og fjölhæfur. Hárfín skynj
un og næm tilfinning snillings
íns einkenndu jafnan öll störf
.haris. Björn var jafnvígur á
margt, tónlist, myndlist og ís
lenzka tungu, bæði í riti og
ræðu allri. Hann var fríður
maður og föngulegur, höfðingi
í lund og drengur góður. Björn
var manna víðlesnastur o,g vel
heima, hvar sem komið var
við. En hann var gjörsneyddur
a'llri sýndarmennsku og hlé
drægni hans og yfirlætisleysi
svo sönn og rótgróin, að ókunn
ir hefðu getað álitið það
feimni eða skeytingarleysi um
aðra. Nánari kynni sýndu sí
vaxandi og ungan persónuleika
sem gat verið fastur fyrir og
fylginn sér, ef honum þótti
þurfa, því að Björn var heill í
hverju máli.
Þó var Björn í eðli sínu and
vígur allri valdbeitingu og
hrjúfum kraftinum, en leitaði
stöðugt hins fínlega og blíða.
Var eins og hann lifði í
draumaheimi fegurðar og sam
ræmis. Kemur þetta einkar
skýrt fram, ef skoðaðar eru
myndir hans, einkum þó olíu
málverk frá tímabilinu fyrir
1940 og pennateíkningar, sér
í lagi eftir 1950. Eru hinar fyrr
nefndu að mínu viti eintsakar
í hópi íslenzkra mynda og eng
um öðrum líkar. Fáum við þar
að s'kyggnast inn fyrir tjaldið
og líta töfra þessarar furðuver
aldar
Þetta viðhorf Björns kemur
þó skýrast fram í ævistarfi
hans, fimleikum og íþróttum.
Æfingar úrvalsflokka hans I
fimleikum' voru svo fullar.
þokka og mýktar, hvert smá
atriði svo þaulhugsað og fágað,
að þeir fóru sigri hrósandi, —<
hvar sem þeir komu fram. —■
Enda sést nú, þegar litið er um
öxl, að hann hefur um margt
verið jafnvel áratugum á und
an samtíma sínum.
Er hér var komið sögu, —■
hefðu margir talið þetta harla
gott, hefðu þeir verið í sporum
Björns, og haldið áfram þá
braut. sem hér var svo glæsii
lega hafin Frægð og framí
voru honum vísari en flestum
öðrum.
En hugur Björns stefndi ann
að. Köllun hans var að verða
flestum að liði, gera íþróttirm
ar eign allra. Hann hefst því
handa og setur á stofn íþrótta
skóla að Laugarvatni og rekur
hann fyrstu árin sem einka
skóla. Varð Björn þá að vinna
myrkranna á milli, bví að liér
var um alg.iört brautryðjenda
starf að ræða. Kennslubækuí
allar varð hann að semja að
langmestu leyti samliliða
kennslunni, og er erfitt fyrir
aðra að gera sér í hugarlund,
hvert afrek þetta var.
Síðar var -skólinn gerður að
ríkisskóla, íþróttakennaraskóla
íslands, og stjórnaði Björn hom
um þar til fyrir 4 árum. Eli
ekki einu sinni, er hér var komi;
ið, gat Björn unnt sér þess af5
setjast á helgan stein. Á Laug
arvatni var þörf fyrir starfa
krafta hans, og hélt hann þaF
áfram að hugsa um skólann,
og þegar hann kom aftur til
heilsu, hóf hann þar áfrani
kennslu, unz heilsan þraut. Era,
jafnvel á sjúkrabeðinu hélt
hann áfram að hugsa um skól
ann, og þegar hann kom aftui?
til heilsu, hóf hann að vinna affi
kennslubókum í lífeðlis og efna
fræði I1
Þegar ég kvaddi Björn dag
inn fyrir afmæli hans, sagði
hann, að nú væri höndin að ná
íullum styrk og hann hlakkaði!
til að fara aftur að taka til viffl
fiðluna. Hann var svo glaður
og hress, að mig erunaði sízt,
að þetta væri okkar hinzta
kveðja. <
Að morgni 75 ára afmælis
síns kenndi hann lasleika o@
hvarf héðan í hægum svefni.
Undursamlegu ævintýri hana
var lokið
Eiríkur Haraldsson.
| Alþýðufiokksfélögin í Kópavogi og Garðahreppi
!
halda árshatíð í Tjarnarcafé (uppi), laugardaginii
22. apríl kl. 8,30. — Mörg skemmtiatriði.
20. apríl 1961 — Alþýðublaðið