Alþýðublaðið - 24.12.1961, Blaðsíða 19

— allt niður í 19 ára og upp
í rúmlega fimmtugt. En
megnið af þessum mönnUm
eru á bezta aldri. Þeir eru
ekki komnir yfir það aldurs-
takmark neinn þeirra, að
þeir gætu ekki bætt ráð sitt.
Yfirleitt eru menn ekki lengi
hér, — þeir fá reynslulausn,
sem kallað er, en það er skil-
orðsbundið frelsi. — Sá, sem
lengzt hefur verið, er búinn
að vera fimmtán ár.
— Af hverju haldið þér, að
menn geri það, sem þeir vita
fyrir víst, að kemur þeim í
fangelsi?
— Af kæruleysi fyrst og
fremst, — kanski mest gagn
vart sjálfum sér, því að allt
kemur þetta fram á þeim
sjálfum. Svo vildi ég segja,
að Bakkus ætti drjúgan þátt
í lögbrotum, — þótt ekki sé
það alltaf. í þriðja lagi eru
þessir menn á mjög misjöfnu
andlegu stigi
•— Eru þeir yfirieitt grann-
vitrari en gerist og gengur?
— Nei, alls ekki. Sumir eru
fyllilega í meðallagi. Aftur á
móti eru alltaf innan um
menn, sem eru leiðitamir og
áhrifagjarnir.
— Hafa fangarnir óhindr-
,aðan samgang sín á milli?
— Þar komið þér að hinu
mikla vandamáli hér. — Já,
unni hér er rekstur búsins, og
er því nóg að gera á sumrin,
en það vantar algjörlega
skilyrði til að vinna hér
vetrarvinnu en til þess þyrfti
fyrst og fremst vinnuskála.
Auk búverka hafa fangarnir
unnið dálítið að steinagerð.
En menn hér eru kvillasam-
ir, — leggjast fyrir og þykj-
ast veikir og óvinnufærir.
Þessir ,,kvillar“ e’iga sér þó
yfirleitt aðra orsök en raun-
verulega, og ég held mér sé
óhætt að segja, að þeir verða
ekki veikir hér vegna slæms
viðurværis, því að fæðið
er fyllilega á bórð við það,
sem gengur og gerist á bæj-
um.
— Er það satt, að fangar
fái stundum „bæjarleyfi“ og
séu þá stundum lengur frá
en ætlunin var. Einu sinni
var sagt, að fangi hefði verið
tvo mánuði við jarðarför
ömmu sinnar. . .
— Það hefur víst gerzt,
að fangar hafi fengið ,,bæj-
arleyfi“, en það leyfi er þá
•veitt af ráðuneyti og yfir-
leitt við sérstakt tækifæri.
Það ganga nú alltaf ýmsar
sögur manna á milli Ein-
hvern tíma heyrði ,ég um
fanga, sem hafði fengið fjór-
um sinnum leyfi til að vera
þeir hafa það. En þessir menn
eiga enga samleið og hafa
sízt bætandi áhrif hver á
annan.
— En það eru eingöngu
einmennisklefar hér?
— Já, eingöngu einmenn-
isklefar, — en fangarnir eru
ekki lokaðir inni í klefum
fyrr en klukkan 9 á kvöldin.
— Og þeir vinna allir
saman á daginn?
— Já, — en eitt vandamál
ið hér er einmitt, hve erfitt
er með vinnu handa þeim.
Undirstaðan undir atvinn-
HÚN er stór lyklakippan, sem dyravörðurinn á Litla-Hrauni
hefur í fórum sínum, - en allra lykla stærstur er útidyra-
lykillinn. Neðsi niðri eru einangrunarklefarnir fjórir í röð.
Þar er aðeins steyptur bálkur, og Ijósið er úti fyrir bak við
grind. En á gangi í gegnum hælið sést inn í margan vist-
legan klefa með rauðum húsgögnum, útvarpi og ýmsu dó
ti. Á miðhæðinni er dálftii setustofa með billjardspili og
myndum á veggjunum eftir fornan vistmann. — Sbúar húss-
ins koma sumir hverjir fram tll þess að líta á gestina. Þetta
eru ungir menn á galiabuxum, miliiskyrtum og köflóttum
inniskóm. Einn er að smíða eififðarhjó!. Hann er búinn að
vinna að því í mörg ár. En hjólið @r ekki enn fullbúið.
Það vekur óhug að hugsa usn það að það eru rimlar fyrir
útidyrahurðinni, sem er læst, Hún er rammlega læst, -- og
það kemst enginn út nema stóra lyklinum sé sraúið í skránni.
En það gleymist stundum, að ÞAÐ KEMST HELDUH ENG-
INN INN án þess hann hafi útvegaðsérverustaðþarsjáifur.
við jarðarför ömrau sinnar,
— en ekki vil ég ábyrgjast
ne'.tt um sannleiksgildi þeirr-
ar sögu.
— Hvernig er umgengni
fanganna?
— Þeir ganga yfirleitt ekki
illa um. Margl þessara
manna eru l:sthneigðir og
snyrtimenni. Þeir gera
margir hverjir skemmtilega
muni, — smíða og mála. En
húsið er óhentugt og óþén-
ugt til allrar þjónustu. Að
það er á þrem hæðum krefst
meira starfsfólks en ella, en
húsið var í upphafi alls ekki
ætlað til Ifangageymslu
heldur sem sjúkrahús.
— Hvernig er dagur fang-
ans?
— Fangarnir eru vaktir kl.
8,00 og síðan er morgun-
verður kl. 8 20. Klukkan 9,00
er hringt til vinnu. Síðan
vinna þeir til hádegis. Matar
tími er frá kl. 12—1,00, síð-
an vinna þeir fram að kaffi,
— kaffitími frá 3,30—4,00 og
síðan vinna þeir til 6,00.
Kvöldmatur er snæddur kl.
6 30, en siðan eiga þeir sjálf-
ir tímann fram til 9,00, —
en þá eru þeir lokaðir inni
hver í sínum klefa. — Það
vill nú verða misbrestur á
því, að þeir virini svona mik-
ið á veturna vegna aðstæðu-
.'Skorts til allrar vetrarvinnu.
. Að jafnaði eru tveir fangar í
. fjósverkum til aðstoðar fjósa-
. manni, einn fangi er að jafn-
aði með fjármanninum, en
i hinir hafa þá helzt til dund-
urs steingerð og að hnýta
dragnótapoka.
— Hafa fangarnir aðstöðu
til að hlusta á útvarp?
— Já, það er hátalari í
•. hverjum klefa, og sumir hafa
■ sitt eigið útvarp. Eftir út-
■ varpstíma eru ljósin slökkt.
1 rauninni er ekki leyfi-
legt, að fangi hafi neitt inni
hjá sér, en þeir hafa það nú
samt. Ef maðurinn hagar sér
á allan hátt vel, er ekki ger-
legt að neita honUm uip .að
hafa hjá sér hitt og þetta,
sem gerir vistlegra í kringum
hann og sem hann gelur not-
að til að stytta sér stundirn-
ar. Það veitir þeim mikla á-
nægju. Fangarnir eru meira
í handverkum en bókum. A
þeim forsendum, að ekkert
fari verr með fullfríska menn
en aðgerðarleysið, hafa þeir
fengið að hafa ýmislegt hjá
sér og stundum meira en
góðu hófi gegnir.

Efri myndin er af Guð
mundi Jóhannssyni, for-
stöðumanni á Litla-
Hrauni. Neðri myndin
sýnir einangrunarklefa.
Þangað liggur leið hinna
ódælu.
Jólabók Alþýðublaðs/hs 1961