Alþýðublaðið - 24.12.1961, Blaðsíða 37

„Hinir fornu viðir eru
metíaðir minningum
vjldi lesa á iólunum, Allt
fyrir le sendurna" og „eitthvað
fyrir aila“ er það, sem jafnan
er stefnt að í blaðamensk-
unni, — og þá sýndist
einfaldast að spyrja gesti og
gangandi hvað þejr vildu
helzt lesa um jólin Þessi
skoðanakönnun leiddi í ljós,
að flestir vildu glæp, sumir
kærðu sig kollótta um, hvort
glæpurinn var íslenzkur eða
útlenzkur. aðrir vi'du umfram
allt þjóðlegan glæp. Mmntist
fólk í því sambandi á ýmsar
gamlar morðsögur, sem hugn-
anlegt væri að lesa um jélin.
Aðrir töluðu um drauga og
dularfull fyrirbæri annað-
hvort gömul eða ný.
Þessar tillögur urðu til þess
að v.ð fórum að leita að fólki,
sem vissi lengra en nef þess
nær. En slíkt fólk er ekki
gripið upp af götunum í
Reykjavík. Hvort fleiri þó
vita en sýnist í fljótu bragði,
er að vísu ekki gott að
segja; — en þá liggja þe’r á
ÁRBÆJARKIRKJA.
því eins og ormar á gulli. —-
Einmg er varhugavert afi
vinda sér að ókur.nugum ojf
spyrja um þessa hluti, — þvi
að um ekkert er eins gamant
að spmna sögirr og það, senx
ekki kemst upp. hvort er satt
eða iogið. — En dag nokkum
var okkur bevt á Skúla llelga
son, 1 irkjusmiðinn í Arbæ.
Það var sagt_ að hann vær.C
allra manna fróðasíur um
ýmsar gamlar sögur og nýj-
ar. Ekki var xalið útilokað, a?t
hann hefði frá einhverju sjáiif
ur að segja — en hann værl
grandvar maður og orðvar,
— honum væri ónætt aCI
treysta.
Skúla var að finna hját
gömlu skjölunum hans á Þjcít^
skjalasafninu, og hann tók gó?$
fúslega beiðni okkar um a?$
segja frá.
SÖGUMAÐUR hefur orðið:
—o—
Á ÁRATUGNUM 1850—60
voru tveir sjóróðrarmenn aif
SKULI HELGASON
MAÐUR heitir Skúli og er
Helgason. Hann er fæddur að
Svínavatni í Grímsnesi ein-
hvern tíma á fyrri hluta ald-
arinnar. Hann ólst upp í
Grímsnesinu til fullorðinsára,
— en hneigðist meir til bóka
en búskapar, og varð því ekki
af því, að hann byggi um sig
í heimahögum. Hann fluttist
til Selfoss, og þar heíur hann
nú verið árum saman en um
þetta bil er hann að flytjast
til Reykjavíkur
Skúli fór snenima að fást
við smíðar og þau ár, sem
hann hefur búið á Selfoss;,
hefur hann fengizt við ýmis-
Œegt, sem lýtur að smíði.
Um skeið vann hann
hjá Kaupfélagi Árnesinga. —
En eins og fyrr er frá greint
hneigðist hann einnig snemma
til bóka og sökkti sér niður í
allra handa grúsk. S1 fimm
ár hefúr hann verið bókavörð
ur Bókasafns Selfoss en á
því sama tímab li hafði hann
á hendi söfnun gamalla rnuna

Duísrf^liir at-
burSir er&a alltn
af sð gerast
jafnt nú sem
fyrr, en félk
veitir þelzn síð-
ur athygls á há-
vaða og ys nú-
tímans.áí
fyrir væntanlegt byggðasafn
í Árnessýslu og ferðaðist við
það starf víða um sysluna.
Hann hefur og um iangt
skeið unnið að söfnun ýmis
konar þjóðlegs fróðleiks, og
ár.ð 1958 kom út eftir hann
Saga Kolviðarhóls. Árið 1960
kom út eftir hann bókin
Sagnaþættir úr Árnesþingi,
og nú er hann að safna efni í
Sögu Þorlákshafnar. Söguna
smíðar hann úr sagnabrotum_
sem hann tín r saman úr
gömlum kirkjubókum, al-
mennum manntölum, bréfa-
bókum, dómsmálabókum, þar
sem sagt er frá ýmsum mál-
um og atburðum, og úr öðr-
um skjölum. Þessa leit kallar
Skúli „hnýsni grúskarans“ og
segir hana geta „bæði verið
hugnæma o-r ástríðufulla".
Enn hefur Skúli skrásett fjöld
ann allan af sögum eitir
gömlu fólki í Árnessýslu, en
hann segir .að ein stutt frá-
sögn eða eitt stutt bréf goti
opnað grúskaranum heila
veröld“. Og það nægir ekki
að leita einu sinni á sama
stað, heldur aftur og aftur, ■—
því að alltaf er hægt að finna
eitthvað nýtt á milli línanna.
Þessi leit Skúla fer að mestu
fram á Þjóðskjalasafn nu, —
þar hefur hann verið tíður
gestur í tuttugu ár, og má nú
búast við að hann verði enn
þaulsætnari innan um skjölin
þar þegar hann flytzt í bæ-
inn. Og þar er hann oftast að
finna á kafi ofan í .gömlum
k rkjubókum_ með hugann
við fólk, sem eitt simi gekk á
sauðskinnsskóm á íslandi.
Af nógum fróðleik er að.
taka á Þjóðskjalasafninu, seg
ir Skúli, og ,,ef ég vildi vinna
það allt upp, þá hlyti ég að
segja eins og Jón forni Þor-
kelsson:
Ég þyrft; aðra ævi til
og yrði það ei nóg“.
—o—
Enn er eitt ótalið, sem geta
verður um Skúla Helgason,
áður en sögusagnir hefjast.
Skúli reif hina gömlu Silfra-
staðakirkju, sem byggð var
árið 1842 í Skagafírði, og
byggði hana upp í Árbæ við
Reykjavík árið 1959. Skúli sá
algjörlega um kirkjubygging
una og smíðaði sjálfur það,
sem vantaði og var úr sér
gengið svo sem skrá og hurð-
arjárn, skar út vindskeiðarn-
ar á göflunum o. s. frv.
—o—
Það var í öndverðum nóv-
ember á þessu ári, sem farið
var að hugsa fyrir Jólabók A1
þýðublaðs.'ns Þá vaknaði um
?eið sú spurning, hvað íólkið
Og þjóð-
trúar . . “
Jólabók Alþýðublaðsins 1961 —