Alþýðublaðið - 18.04.1962, Qupperneq 4

BIG STEEL er nafnið, sem
stóru amerísku stálframleiðslu
fyrirtækin gangra undir í venju
legu máli vestur |>ar og mundi
þar ekki aðeins vera átt við
stærð þeirra eina saman heldur
einnlg þau geysilegu áhrif, sem
þau og framleiðsla þeirra hefur
áhjákvæmilega á amerískt þjóð
líf. Stál er í heiminum í dag
einhver veigamesta framleiðslu
varan, sem svo tii allur iðn
varningur, allt frá eidflaugum
niður í stálnagla, er að verulegu
leyti gerður úr. Stærð fyrir-
tækjanna gerir það einnig að
verkum, að þau hafa mjög mikil
bein áhrif á vinnumarkaðinn
vegna hins mikla fjölda verka
manna, sem hjá þeim starfar.
- . ,
Nýlega hefur verið gerður
samningur um kaup og kjör
milli sambands verkamanna í
stáliðnaðinum og hinna stóru
félaga og var sá samningur raun
verulega mjög sögulegur at
burður, því að farið Var raun
verulega inn á alveg nýja braut
í þeirri samningsgerð. Byggist
mikiivægi samnings þessa á því,
að hann náðist fyrir bcina með
algöngu stjórnarvaldanna, og þá
fyrst og fremst Arthurs J. Gold
berg, verkamálaráðherra, í sam
ráði við Kennedy forsta.
Það virðist hafa verið stefna
Kennedystjórnarinnar undanfar
ið að reyna að hafa áhrif á
kjaramál, ekki með beinum af
skiptum heldur öllu fremur með
því að láta aðilja ekki vera í
neinum vafa um afstöðu stjórn
arinnar og skoðanir hennar á
því, hvað hún teldi horfa til
almenningsheilla í þeim málum.
í desember sl. skoraði forsetinn
t.d. á verkalýðshreyfinguna að
sýna ábyrgðartilfinningu sína
með því að sníða latmakröfur
sínar eftir aukningu framleiðn
innar. Á sama tíma lét hann þau
orð falla til framleiðenda, að
hann vonaðist til, að þeir þeirra
sem stæðu í kjarasamningum,
viðurkenndu nauðsyn þess að
halda eins stöðugu verðlagi og
unnt væri.Stjórn Kennedys hef
ur sem sagt verið að gera til
raun til þess að breyta nokkuð
því fyrirkomulagi frjálsra samn
inga verkamanna og vinnuveit
enda, sem ríkt hefur, og færa
satnninga meira inn á það svið
að aðilar séu þrír, verkamenn,
vinnuveitendur og loks hags
munir almennings og þjpðar-
heildarinnar.
J»að er því ekkert undrunar
efni, þó að forsetinn reiddist í
síðustu viku, þegar Blough, fyr
irsvarsmaður U.S. Stéel, til-
kynnti honum, að félagið hefði
ákveðið að hækka verð á stáli
um heila 6 dollara tonnið. Al-
veg burt séð frá því, að þessi
hækkun mundi hafa kostað rík
issjóð Bandaríkjanna 1 milljarð
dollara í auknum útgjöldum til
hernaðarþarfa, þá hlaut þessi
hækkun að hafa áhrif á verðlag
á ótal öðrum sviðum og síðast,
%i ekki sizt, taldi forsetinn
þessa ákvörðun beinlínis brot
á trúnaði við sig, þar eð fram
Ieiðendur höfðu ekki minnzt á
það einu orði við nýgerða
samninga, að verðhækk-
unnar væri þörf. — Sagði
forsetinn á blaðamannafundi
sínum ín. a., að Big Steel
hlyti að hafa vitað, áður en
samningarnir voru gerðir, að
hækkun á verði stáls stæði fyrir
dyrum. Lýsti hann yfir miklum
vonbrigðum sínum yfir þessari
ákvörðun og aðferðinni allri
saman og kallaði ákvörðunina
„ábyrgðarlausa ögrun“ við hags
muni þjóðarinnar.
Kennedystjórnin hefur lagt
áherzlu á samræmi I hinum svo
kallaða „launa-verðlags-þrí-
hyrningi“ og virðist samband
verkamanna í stáliðnaðinum
hafa tekið tillit til skynsemi
þeirrar stefnu, því að það féllst
á 10 senta hækkun á klst., sem
var innan við þau takmörk, sem
stjórnin taldi að hægt væri að
greiða af aukinni framleiðni og
án hækkunar á verðlagi. Þegar
framleiðendur nú vildu hækka
verðlag var hætt við að hinn
ákafari hluti verkalýðssamtak
anna mundi saka sambandið
um að hafa samið af sér og
stuðlað að því að auka ágóða
framleiðenda. Þar með er hætt
við, að hin nýja stefna Kenne
dys í þessum málum hefði sung
ið sitt síðasta vers.
Viðbrögð Bandaríkjastjórnar
við þessum aðgerðum stálfram
leiðenda voru skjót og ákveðin,
Þingnefnd hóf þegar rannsókn,
m.a. á gróða stálfélaganna, og
hin harða afstaða stjórnarinnar
og flestra blaða bar fljótlega
árangur, því að á laugardag til
kynntu Inland Steel, sem er átt
undi stærsti framleiðandinn, og
Kaiser, að þau fyrirtæki mundu
ekki hækka verð sitt að svo
stöddu. Skömmu síðar sama dag
gafst svo Betleliem Steel, annar
stærsti framleiðandinn, upp og
skömmu síðar tilkynnti svo U.S.
Steel Corporation að fyrirtækið
hefði látið af fyrirætlun sinni
um hækkun. Inland Steel kvað
hækkunina nauðsynlega, en
kvaðst ekki mundu faækka
vegna tillitssemi við þjóðarhag.
Tilkynning Betlehem Steel kom
skömmu eftir að stjórnin hafði
tilkynnt, að stálkaup hins opin
bera yrðu, hvar sem því yrði
við komið, flutt yfir til þeirra
fyrirtækja sem ekki hefðu hækk
að verð sitt. Þessi ákvörðun, á-
samt rannsókninni, viröist hafa
verið veigamesti þátturinn í því
að Big Steel gafst upp. Það hef
ur verið tilkynnt, að rannsókn
in muni samt fara fram.
Ýmsar getgátur eru uppi um
það, hvers vegna Big Steel hef
ur farið út á þessa braut og er
ein þeirra ekki mjög ósennileg,
en hún er sú, að famleiðendur
hafi einmitt óttazt hina nýju
braut í samningum, sem stjórn
in hefur ’verið að reyna að fara
inn á. Big Steel vilji með þessu
kyrkja í fæðingunnni það, sem
þeir telji óæskileg ríkisfskipti
af samningum um kaup og kjör.
Niðurstaða þessa máls er ó-
neitanlega mjög mikill sigur
fyrir Kennedy Bandaríkjafor-
seta og hina nýju stefnu hans í
kjaramálum, og þetta er gott
dæmi um það að „kapítalið"
ræður ekki öllu, ef það á í höggi
við heiðarlega stjórnmálamenn
sem ekki eru hræddir við að
beita völdum sínum gegn því,
þegar þörf krefur. Það er enn
of snemmt að segja fyrir um,
hvort nokkrar sérstakar ráð-
stafanir verði gerðar í þessu
sambandi eða hvort sérstök lög
verði sett, en það er rétt að
Ijúka þessu rabbi með þvl að
tilfæra orð New York Times frá
s.l. fimmtudegi, en þá sagði það
blað í lciðara:
„Á sama tíma og margir draga
í efa, að einka-ákvarðanir nægi
til að standast þá erfiðleika, er
liljótast af sjálfvirkni og er-
lendri samkeppni, þá hafa stál
jfélögin veitt þeim mönnum
skotfæri, sem telja, að fela beri
ríkisstjórninni miklu meiri á-
byrgð á efnahagsáætlunum. Hin
ar vanhugsuðu aðgerðir þeirra
hafa grafið undan öllum þeim
meginreglum um einkaframtak,
sem þeir telja sér svo kærar.“
Fimmtugur i dag:
Adolf Biörnsson
hankafulltrúi
ADOLF Björnsson bankafull-
trúi er fimmtugur í dag. Hann
er fæddur í Hafnarfirði 18. apríl
1912 sonur merkishjónanna
Björns Helgasonar skipstjóra og
konu hans Ragnhildar Gísladótt
ur, sem þar bjuggu um áratuga
skeið, og voru í hópi hinna nýt
ustu og merkustu borgara. Adolf
stundaði nám í Flensborgarskóla
og síðar Verzlunarskóla og lauk
prófi á báðum stöðum. Fram-
haldsnám í verzlunar- og við-
skiptafræðum stundaði hann í
Englandi og hlaut einnig þar lof
samlegan vitnisburð. 1934 gerðist
hann starfsmaður Útvegsbanka
íslands og hefur verið það síðan,
eða í hart nær 30 ár. Hann hefir
ADOLF BJÖRNSSON
gegnt þar hinum margvíslegustu
störfum og jafnan áunnið sér
óskipta hylli viðskiptamanna
bankans. Þetta stutta yfirlit yfir
náms- og starfsferil Adolfs
Björnssonar segir þó ekki nemá
hálfa sögu. Fljótlega eftir að
hann hóf störf í bankanum gerð
ist hann virkur þátttakandi I
starfsmannafélaginu þar og var
fljótlega gerður að trúnaðar-
manni þess félags. Hann hefir nú
um fjölda ára verið formaður
félagsins og lagt í það mikið
starf með góðum árangri, enda
nýtur hann fullkomins trausts
allra starfsfélaga sinna. í stjórn
landssamtaka íslenzkra banka-
manna hefir hann einnig setið
um langt skeið. — Adolf hefir
lengst af búið í Hafnarfirði, fylgt
Alþýðuflokknum að málum og
gegnt fyrir hann fjölda mörgum
trúnaðarstörfum.
Ég hefi þekkt Adolf Björnsson
vel í fjöldamörg ár. Megin ein
kennið í öllu hans fari hefur
mér jafnan fundist vera dreng-
skapur lians, hjálpfýsi og félags
hyggja. Hann vill öllum gott gera
og hvers manns vanda leysa, enda
vinsæll og vinmargur. — Þó að
hann hafi nú náð þessum aldri
veit ég að hans bíða mörg verk
efni, sem ég vona að honum end
ist aldur til að leysa.
Ég óska Adolf Björnssyni inni
lega til hamingju á fimmtugsaf
mælinu og þakka honum fyrir
vinsemd hans og góðhug á liðnum
árum, og undir það veit ég að
hinir mö.rgu vinir hans muni
líka íaka.
Emil Jónsson
Hvers eigum
við að gjaida?

I MÖRGUNBLAÐINU nýlega
birtist frásögn af eftirlitsferð lög
reglunnar í Reykjavík með börn
um borgarinnar og nokkrar mynd
ir látnar prýða hana.
Á einni ihyndinni blasti við
okkur lítil fleyta, þar sem tveir
framtakssamir strákar réru með
að því er virtist hræddan blaða
mann og umvöndunarsaman lög
regluþjón. Allt átti þetta víst að
sýna okkur hina óskeikulu föður
legu stjórn íhaldsins á málum
„borgar okkar“ eins og þeim er
orðið svo tamt að kalla hana. En
herra borgarstjóri, er nauðsyn
legt að senda á okkur lögreglu
þó við reynum við lítil efni að
bregða okkur hér út á sundin í
stafa logni?
Verður nokkur óbarinn biskup
eða borgarstjóri?
Hvernig sjómenn verða þeir,
sem ekki fá sem unglingar að
„míga í saltan sjó?”
Hvaða aðstöðu skapar borgin
okkur til þess að við getum eins
óg unglingar annara þjóða, róið
og siglt. Erlendis er það talið
sport og sjálfsagður hlutur. Hvað
þá hér meðal afkomenda víkingal
Hvernig er með þessa karla hér
í Reykjavík? Muna þeir ekki eftic
sínum gömlu dögum? Ef manni
er sagt frá gömlu Reykjavík eða
sýndar myndir frá þeim tímum,
þá kemur í ljós að strákar vóru
öllum stundum á bátum og skip
um við höfnina og sundin. Hvað
hefur breytzt. — Jú, við erum
syndir. Er þetta ekki misskiln
ingur, að lofa okkur ekki að
reyna okkur á sundunum? Liggur
svo mikil hætta í því? Er meiri
hætta þar en á götunni? Liggur
hættan ekki einmitt í því að okk
ur er gjört allt ómögulegt með
að kynnast þessum freistandi á-
gæta leik, sem alla drengi lang-
ar til að reyna?
Gæti það ekki líka komið sér
vel seinna að hafa fengið undir
stöðuþekkingu á því hvernig beri
að haga sér í smábát á meðan við
höfum hæfileika og löngun til
þess? Það gæti t.d. komið sér vel
fyrir okkur hvort lieldur við verð
Framhald á 14. rí3n.
4 18. apríl 1962 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ