Alþýðublaðið - 06.03.1963, Blaðsíða 8

Miklar andsfæður oð verki í Júgóslavíu
TITO marskálkur hefur nýlega
haldið þrjár ræður til júgóslavn-
esku þjóðarinnar. Fyrstu ræðuna
hélt hann við heintkomuna frá
Sovétríkjunum, 22. desember
1962, 29. desember 1962 ávarpaði
, hann verkamenn í stálverksmiðju
nálægt Belgrad og 23. janúar
1963 ávarpaði hann júgóslavneska
æskulýðsþingið.
í öll þessi skipti var búizt við,
áð hann mundi véita frekari upp-
lýsingar um árangur heimsóknar
hans til Moskvu nýlega og hugs-
anlegar afleíðingar hennar á ut-
anríkisstefnu. Júgóslavíu. En því
var ekki að heilsa. Að vísu drap
Tito marskálkur á viðræður sínar
við Krústjov forsætisráðherra í
ræðum þessum og áhrif þau; sem
hann varð fyrir í Sovétríkjunum,
en þegar kom að áhrifum ferðar-
innár á utánfíkisstefnuna lét
hann nægja að hafna hviksögum
frá Vesturlöndum þess efnis, að
stjómin í Belgrad hygðist breyta
um stefnu í utanríkismálum.
lausn Kúbudeilunnar, virðast.
mæia gegn þessu. ; i
í ræðu sinni 29. desember 1962
sagði Tito: „Eg hef einnig talað
þar (í Moskya) um þá staðreynd,
að Júgóslavar geta ekki breytt
stefnu sínni. Júgóslavar. njóta
mikils álits í heimimun, einkum
méðal ríkja Asíu og Afríku, Eg.
hef útskýrt, að þetta er ekki ein-
ungis okkur og þessum ríkjum til
góðs, heldur einnig frámfara-
hreyfingunni yfirleitt og öllum
hinum friðelskandi heimi”. ....
„SÉRSTAÐA“
VIRK SAMBÚÐ
. Tito sagði, að utanríkisstefna
Júgóslavíu mundi ekki breytast.
Vinátta og samvinna við aðrar
þjóðir á grundvelli virkrar sam-
búðar yrði sem hingað til grund-
vallaratriði í stefnu hans. Þetta
mundi merkja, að haldið yrði fast
viö grundvallaratriðið um sam-
vinnu við sósíalistaríkin“, þar
sem „land okkar er einnig sósí-
alistaríki, þegar öllu er á botninn
hvolft."
Nokkmm fréttamönnum þótti
eftirtektarvert, að Tito talaði ekki
lengur um „sjálfstæða stefnu
Júgóslavíu" heldur aðeins um
„góð samskipti við Vesturlönd."
Þeir telja þetta þátt í samræm-
ingu þeirri á stefnu kommúnista,
sem Peking-stjórnin gagnrýnir, en
þau ummæli Titos í Æðstaráð-
inu, að mörg hlutlaus ríki, þ.á.m.
Júgóslavía, hefðu stuðlað að
í sömu ræðu sagði hann einn-
ig: „V.ið högum gagnkvæmum
samskiptum okkar (við Sovétrík-,
in) á raunhæfum grundvelii án
ýktra vona.“
Af þessum yfirlýsingum mætti
ætla, að Tito hafi tekizt að sann-
færa Rússa um, að stefna hans um
hlutleysi og sjálfstæði innan kom-
múnistablakkarinnar væri hag-
kvæm, þegar hann var í Moskva.
Hér sé um kommúnistíska stefnu
að ræða, að vísu í breyttri mynd,-
•| en engu að síður mikilvæga sam-
eiginlegum markmiðum kommún-
ista yfirleitt.
j En að sinni má skilja við þetta
hér, enda er mjög ósennilegt, að
Tito muni afsala sér „sérstöðu"
i sinni innan kommúnistaheimsins.
Þessa sérstöðu hefur hann orð-
ið að kaupa dýru verði. Auk þess
‘ bendir allt til þess, að hann hafi
j misst áhuga á utanríkismálum, að
minnsta kosti um sinn, þar eð
hann hefur við önnur vandamál
að etja.
Það, sem Tito skiptir máli nú,
eru vandamál innanlands. Ævi-
starf Titos var, eins og hann eitt
sinn sagði, sameining allra „suð-
ur-slavneskra“ þjóða í eina júgó-
slavneska þjóð. Þetta ævistarf
starf hans er nú í alvarlegri
hættu.
Ekki er ljóst hverjar orsakimar
og ástæðurnar eru fyrir þessari
framvindu. Ef til vill hafa efna-
hagsörðugleikar, sem Júgóslavar
hafa átt við að striða undanfarin
tvö ár, vakið upp gamlar deilur
með þjóðarbrotunum sex í Júgó-
slavíu: Ef til vill hefur spenna
vegna . menningarstrauma úr
austri óg vestri og umskipti sögu,
sem ,er skipt á milli áhrifa Vín-
ar, . Rómar og Konstantínópels,
gert aljúgóslavneskum efnahag ó-
kleift að starfa.
í ræðu sinni 29. desember
fjallaði Tito aðallega um efna-
hagsmálin. Hann játaði fyrir
vefkamönnunum, sem hann talaði
til,* en þeir hafa orðið mest fyrir
barðinu á efnahagskreppunni, að
forystumönnum og skipuleggj-
endum hefðu orðið á mistök. Á
hinn bóginn kenndi, hann nær
eingöngu þróun efnahags- og
stjórnmála í landinu yfirleitt um
ástandið.
Þannig álasaði hann verkamönn-
um. Hann- sagði,- að það væri und-
ir þeim komið, ■ að framleiðsla,
gæöi og magn framleiðslunnar
ykist. Einnig ættu verkamennirn-
ir að taká þátt í jákvæðri gagn-
rýpi til þéss að stuðla að mótun
fráinvindunnar Í- stjórnmálum og
hugmyndafræði.
Í'ito gagnrýndi marga félaga
kommúnistaflokksins, og hótaði
jaftivel hreinsun, en hins vegar
kváð liann flokkinn ekki einung-
is hafa rétt til þess að hafa yfir-
stjörnina með höndum, heldur og
almennt eftirlit. Varðandi hörmu-
legar afleiðingar baráttu hans
sjálfs á fyrra ári gegn verkfræð-
ingmn, tæknifræðingum og öðrum
sérfræðingum, sem sakaðir voru
um að „arðræna verkamennina,“
sagði Tito, að orð hans og mark-
mið hefðu verið misskilin og ýkt
i reynd. Hann veitti ráðum verka
manna nýtt mikilvægi, en áhrif
þeirra hafa farið þverrandi á
undanförnum árum, er hann lýsti
kostum þeirra.
Tito marskálkur sagði, að fögn-
uður manna á Vesturlöndum yfir
þjóðlegri tegund kommúnisma,
sem sagt er að sé við lýði í Júgó-
slavíu, væri óæskileg samúð
bandamanna. Tito benti verka-
mönnum sínum á fordæmi sov-
ézkra verkamanna, sem væru á-
nægðir með sitt hlutskipti, þótt
þeir hefðu orðið að reyna margt.
og átt við marga erfiðleika að
etja. Hann benti á hvað þeir væru
ákveðnir í að hafa áhuga á varð-
veizlu friðarins, laga og reglu og
stuðia að því,. að land þeirra ,tæki
risastökk fram á við.‘ Þetta kvað
Tito hina miklu, pólitísku fyrir-
mynd, sem verkamenn í Júgósla-
víu ættu að reyna að ná.
Tito marskálkur gagnrýndi
menntamenn harðlega. Hann sak-
TITO MARSKALKUR
— allt unnið fyrir gíg?
aði þá um að reyna að torvelda
þjóðlega sameiningu og samstarf
í iðnaði, þar sem þeir teldu sig
sjálfskipaða verndara fylkjanna í
landinu og íbúa þeirra. Með þeim
, ummælum sínum, að „efnahagur
, þjóðarinnar verður að vera ein
heild, hvað svo sem mörg þjóð-
arbrot lifa í landinu,” gaf Tito
marskálkur vísbendingu um dm-
kvartanir þær, sem hann átti eft-
ir að láta í- ljós í ræðu sinni 23.
janúar, er hann ávarpaði æsku-
lýðsþingið.
ÞJÓÐERNISVANDA-
MAL
SIOGA VIGGA OG TILVERAN
Hugsanagangurinn í þessari
löngu ræðu var sem hér segir: —
Efnahagsleg sameining Jugóslavíu
er aðeins ein hlið sameiningar,
sem verður að bera árangur, um-
fram allt á sviði stjómmála og hug
myndafræði. Með efnáhagslegu
sameiningunni má ekki raska að-
skiidum menningarlífum hinna
einstöku þjóðarbrota, sein búa í
Júgóslavíu.
Vandamál slíkrar sameiningar í
landi, sem nokkrar þjóðir byggja,
eru augljós. Hins vegar imá yfir-
stíga þau með því að bæta lifs-
kjörin í vanþróaðri héruðum smám
saman. Þessi þróun, en um árabil
hefur skipulagt verið unnið að
framgangi hennar, hefur hins veg.-
ar nýlega mætt nýjum óg geysi-
legum erfiðleikum.
Erfiðleikar þessir stafa af sér-
stæðisstefnu, þjóðernishrqká, þjóð-
ernisstefnu, hreppapólitík, ein*
angrun, þröngsýni og eigirigimi.
Forvígismenn þessara afturhalds-
hugmýnda er ekki. aðeins að
finna meðal bókmennta- og lista-
njanna, listmálara og kvjkmynda-
framleiðenda og annarra mennta-
manna, heldur jafnvel meðal fé-
lága Koinmúnistaflokksins. Marg-
ir ganga svo langt að krefjast þess
að fá eigin her, eigin gjaldmiðil
og jafnvel eigin utanríkisstefnu til
handa hinum einstöku lýðveldum,
sém mynda Júgóslavíu.
Tito kvað hættuna á kröfunni til
yfirráða vera alvarlega á ný. Fjöl-
mennasta þjóðin yrði að hafa
þessi yfirráð eins og á timum
kapítalista (hér átti hann við Ser-
bíu) eða minni og þróaðri þjóð í
efnahagslegu tilliti (þ. e. Slóven-
ía). Bezta dæmið um ástandið
iværi,.að „engan veginn lítill hóp-
ur“ manna í hinum ýmsu lýðveld-
|um og jafnvel komniúnistar væru
| tregir til að nota hugtakið „Júgó-
| slavía”, sennilega vegna þess, að
þeir vildu ekki kasta þjóðlegum
réttindum sínum fyrir borð.
Tito marskálkur benti. á annað
dæmi um ástandið: „Sextán árum
eftir upphaf sósíalískrar Júgó-
'slavíu heyrir maður enn ávarps-
formin „herra, frú og ungfrú," sem
eiga sér borgaralegan uppruna og
oltkur finnst svo framandi og
fjarstæð.” Tito játaði, að hann
h'efði sjálfur nokkrum sinnum
heyrt þessi ávarpsform og hefði
það valdið honum miklum sárs-
auka, þar eð „þau hafa mikilvæga
og táknræna merkingu í þróun
stéttanna."
Hann kvaðst ekki vita hvernig
útrýma mætti þessu böli, en
æskan yrði að bregðast hart við.
Hér var um að ræða hvatningu
til óróaseggja um að láta til sin
taka. Tito marskálkur sagði um öll
önnur mál, að þjóðin yrði að
temja sér hófsemi og forðast „leit
að bröskurum“, eins og á undan-
förnum árum, er gefið hefði
slæma raun.
Áhrifin af þessum ræðum, eink-
f g 6. marz 1963 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ