Breiðablik - 01.07.1907, Síða 4

20
BREIÐABLIK
á þjóðlíf og- hugfsunarhátt og hvað
eftir þá lig'gfur í einu og öðru.
Með því móti heillar dæmi þeirra
og fyrirmynd hug"i einnar kynslóð-
ar eftir aðra og hvetur og stælir til
metnaðar og eftirbreytni. Við það
margfaldast tala slíkra manna í
þjóðfélaginu. Ungir gáfumenn
fyllast brennandi þrá eftir að verða
þessum mönnum að einhverju leyti
líkir. Þeim verður það brennandi
áhugamál, að leysa af hendi ætl-
unarverk samtíðar sinnar með eins
miklum dugnaði og trúmensku og
þessir afreksmenn, sem fyrir löngu
eru fallnir í valinn.
Mikils til of lítið höfum vér ís-
lendingar af því gjört að halda
minningu ágætismanna vorra á
lofti. Saga vor er gullnáma ekki
síður en saga annarra þjóða. Saga
vor á seinni öldum, sé hún rétt
lesin, hefir eigi síður frá afburða-
mönnum að segja en fornaldarsaga
vor. En vér höfum þar miklu síður
eftir gullinu grafið.
Með ýmsum mentaþjóðum hefir
sá siður lengi verið við lýði, að
minsta kosti við skóla- og menta-
stofnanir þeirra, að helga einhvern
ákveðinn dag á ári minning feðr-
anna. Með ræðum og fyrirlestrum
er þá ýmsra þeirra manna minst,
sem mestir hafa þótt ágætismenn
á sinni tíð, og minning þeirra heiðr-
uð með öllu móti. Minnisvarðar
eru þeim reistir eða bautasteinar.
Á torgum bæjanna og öðrum
skrautstöðum standa myndastytt-
ur þeirra. Bækur þeirra og rit eru
hvað eftir annað látin birtast á
prenti og stráð út um land, þangað
til þau finnast á flestra manna færi.
Og út af æfisögum þeirra og æfi-
starfi eru nýjar ognýjar bækur rit-
aðar, svo mynd þeirra fyrnist ekki,
heldur verði gleggri og gleggri í
huga þjóðarinnar.
í öllu þessu erum vér skamt
komnir. En byrjan er nú að verða
með þjóð vorri í þessa átt og er
hún hverjum sönnum íslendingi
fagnaðarefni eigi lítið. Vaxandi
þjóðernismeðvitund og sjálfstæðis-
þrá hefir það í för með sér.
Minning tveggja ágætismanna
þjóðarinnar hefir nýlega verið
heiðruð í höfuðstað íslands á sér-
lega viðeigandi hátt. Föstudaginn
7. júní var hundrað-ára-afmæli síra
Tómasar Saemundssonar, sem
fæddur var þann dag árið 1807 og
dó lítið yfir þrítugt. Þá kom út
bók eftir hann, ferðabréf lians
sunnan úr löndum, og hafði dótt-
ursonur hans, síra Jón Helgason,
prestaskólakennari, búið þau til
prentunar. Og þann dag voru um
hann fluttir tveir fyrirlestrar, ann-
ar af Guðm. Finnbogasyni, cand.
mag. og hinn af Benedikt Sveins-
syni, ritstjóra.
Síra Tómas er einn allra-merk-
asti maður þjóðar vorrar í nýrri
tíð, þótt hann félli frá í broddi
lífsins. Hann var ef til vill ákaf-
asti hugsjónamaðurinn, er vér
höfum átt. Með brennandi áhuga
og hvíldarlausri elju reyndi hann
að hrinda þeim hugsjónum út í