Breiðablik - 01.07.1907, Blaðsíða 6

2 2
BREIÐABLIK.
Veg"legasti klctturinn óg tilkomu-
mcsti, scm risið hcfir úr íslénzku
þjóðlífs-hafi. Glæsikgasti höfð-
inginn og ágætasti fyrirliðinn, cr
þjóð vor gétur hrósað sér af.
Á öðrum stað í blaðinu prentum
vér kafla úr hdztu ræðunni, scm
flutt var, þar scm bcnt er á sumt
hið hdzta, scm nafn þcssa ísRnzka
þjóðmærings minnir oss á, træð
snjöllum og sönnum orðum.
EINAR BENEDIKTSSON.
^^FIR þjóS vora eru nýir tímar að renna.
Umbrot til framfara eru nú svo mikil
meö henni, að aldrei hafa þau verið önnur
eins. Þrá djörfustu fullhuganna er að
verða að framkvæmd. Vonin um að gfeta
fylgst með í framsóknarbaráttu þjóðanna,
þrátt fyrir allar hömlur, verður sterkari
og sterkari. Löngunin til að færa sér
auðsuppsprettur landsins í nyt og leysa
dulin öfl náttúrunnar úr læðingi ákafari
og ákafari. Sjálfstæðisþráin sárari og
sárari.
Hver er nú um fram aðra ljóðskáld þess-
ara nýju tíma ? Skáld hinnar ungu tuttug-
ustu aldar með þjóð vorri ? Vérfáum ekki
betur séð en að sá maður sé Einar Bene-
diktsson.
Flestir munu hafa veitt því eftirtekt,
að eitthvað nýtt og óþekt var að brjótast
fram í íslenzkri ljóðagerð, þegar hann orti
aldamótaljóð sín. Slíkri tröllatrú, sem þar
kemur fram, höfum vér ekki átt að venj-
ast. Svo sárt finnur hann til út af fram-
faraleys: þjóðarinnar, að honum finst hún
hafa ,,mist þúsund ár“. En hvað um það?
Hver þekkir rétt hvert þjóðin kemst,
þótt þúsund ár hún misti ?
Oft seinastur varð settur fremst
og síðastur hinn fyrsti (8).
Á öldinni, sem nú er upp að renna, þarf
þjóðin að finna :
lykil hins g-ullna gjalds
að græða upp landið frá hafi til fjalls,
að grafa gull úr Qöllum, draga auð úr
hafinu, fjötra afl fossanna o. s. frv. Og
l>ann lykil skal fsland á öldinni finna (n).
Hvað eftir annað kemur þessi tröllatrú
fram í kvæðum hans. Hún er viðkvæði
við þau flest. Hún er hinn nýi tónn, sem
hann hefir fundið að syngja við, — tónn-
inn hans, -— tónn hins nýja tíma.
Efni og málmar — alt er grafið
arðlaust fyr og síð.
Fljótsins auði henda í hafið
héruð breið og fríð.
Arðlaust fossar aflið þreyta
inni í klettaþröng.
Grannar dreifðir gleyma að beita
gullsins vogarstöng.
En í framtíð, framtíð raðast
fólksrík héraðslönd.
Vélar stynja, stíflur hlaðast,
stál slær bergsins rönd.
Auðvald bænda af oss heggur
eyðidrungans bönd,
sveig af rækt um landið leggur,
lífgar dauðans strönd.
Nýrrar aldar framför fleygir
fornum kröfum burt.
Eimlestinni opnast v e g i r —
ekki um símann spurt (26—27).
Þegar skáldið situr undir Dettifossi og
lætur sig dreyma, segir hann :
Einn dag rís foldin gulls og gróðrarsnauð
til gæfu nýrrar undir sólarblossa —
og færir himni hærri, dýrri auð
og hækkar sína vegsemd lífs og dauð
með nýja turna, háa kirkjukrossa (69).
Þessi framtíðardagur, þegar landið er
orðið nýtt land og þjóðin ný þjóð, er
stöðugt í huga hans. Annaðhvort sér
íiann þenna dag blasa við, eins og væri
hann þegar kouiinn, eða har)n lætur söng
sinn breytast í herhvöt, snarpa og beitta,
til að láta hann koma sem fyrst.
Nemum hér aftur landnámsins lönd,
lifum upp söguna á feðranna strönd.
Hlöðum á grundvöll af hérlendri menning
því heilbrigða, lífvæna í erlendri kenning,
heimatryggir í hjarta og önd.
Og köstum burt prjálinu í lærdómi landans,
því lífið þarf ávaxta af fjársjóðum andans
og starfs, þar sein inætist hugur t>g hönd (137).
Þegar skáldið er statt á einhverjum
yndisfögrum stað, þar sem blómadýrðin