Breiðablik - 01.07.1907, Side 7

BREIÐABLIK.
23
er óvanalega mikil eins og í Slútnesi við
Mývatn, langar hann til aö þenja þenna
gróðurblett yfir landið a1t og vefja urð
og mel, eyrar og hamrabelti frá fjalla-
tindum og niður að sjó í þessu litfagra
blómskrúði.
Hve frítt væri aö sjá frá heiöum til hafna
stráÖ hólmans blómum um alt þetta land ;
breiðast hans skraut um hvern blásinn sand
og- brekkurnar klæöa til efstu hæða.
Þá hækkaði og fríkkaði Ijallsins mynd,
ef frjósemi daisins snerti þess tind.
Hve gott væri reitsins gróðri að jafna
um grýtta landiö frá fjöllum til hafna ;
sjá grösin vefa sinn vermandi feld - —
og vernda og fela lífsins eld
undir klakanum kalin og feld
með kjarna, sem aftur skal dafna.
— Með nýrri sjón yfir hauður og haf
sá horfir, sem blómin skilur (52—53).
Svo hugsa og tala einungis hinir útvöldu.
Glöggsýnt er skáldið á spilling og þjóð-
lífsgalla. Einkum finnur hann sárt til þess,
hve mentanin fer illa með margan íslend-
ing. Við Njálsbúð kveður hann :
I andans skini
hjá Islands kyni
er eins og hjartans gróður visni.
En hann huggar sig við, að aðallinn lifi
enn með alþýðu landsins :
Vor forni aðall endurrisni
við kotin lág,
við húsin há
ber hug- sinn enn og lund, ef á er reynt (20).
Þegar honum blæðir í augum, hve for-
ustan er léleg og krosstrén ónýt, verður
honum þetta að orði:
Sé almúginn sínum foringjum framar,
er festa hans vígisins síðasti hamar.
Vaknaðu, reistu þig, lýður míns lands ! (137).
Syndir feðranna á löngu liðnum öldum
hafa valdið böli niðjanna. Þann raunalega
örlagaþráð sögu vorrar ætlum vér, að
hann sjái flestum skáldum vorum glöggar:
Yfir fólksins píslarstríð
lifa gömul glöp og syndir.
Gjaldskyld er hin nýja tíð.
Óstjórn, heift til allra valda,
oksins klóm varð síðar hremd.
Anda og listum hömlur halda,
hreppakóngar borðum falda.
Heiting þúsund þýja er efnd
þunglega meö nefnd við nefnd
— fyrir vistráð fyrri alda (41).
Þetta kemnr honum til hugar út af drápi
þrælanna, er gullið var grafið, eins og frá
er sagt í Egils sögu. Og þegar hann
virðir Napóleon fyrir sér og hina stór-
fenglegu harmsögu lífs hans, er niðurlagið
svona :
Svipur Napoleons miklu myndar
minnir fast á verðlaun dauðans syndar,
heimskuþótta, er frá sér hjálpráð flæmir,
feigðardrambs, er sjálft til hels sig dæmir (113).
En hina miklu stórsynd Napóleons lætur
skáldið vera þá, að hann smáði Fultons
konungshugsan, eimvélina.
Sterkasti þátturinn í sálarlífi skáldsins
ætlum vér að sé trúin, — trúin á alla góða
vætti, — trú á sterkan, almáttugan, rétt-
látan guð, sem verndar land og þjóð og
einstakling og lætur blessan, hamingju
og farsæld í té, hve nær sem mannanna
börn hrinda því ekki frá sér í blindni, —
trú á hið góða og sigur hins góða, — trú
á kærleikann og almætti hans, — trú á
skyldleik mannsins við guð og varanlegt
gildi listarinnar, sem einmitt ber óhrekj-
andi vott um þann skyldleik —, trú á hið
sameiginlega í manneðlinu, sem mitt í
allri sundrung dregur þá saman og lætur
þá þekkjast eins og bræður.
Hann hugsar um land og þjóð, sem
hann elskar svo heitt, og segir:
Vörð um heill þess, hag: og frelsi
heldur guö vors lands (27).
Hann hugsar um dauðann, mannsins síð-
asta óvin, og segir:
Og víkja skal hel viö garðsins grind,
því guð vor hann er sá sterki (144).
Hann hugsar um leyndardóma lífsins úti
við Hljóðakletta og ,,leggur bæn huga
síns við fót hins blakka bergs“, en að
síðustu lyftir hann huga til himifts og
hrópar:
Hljómspegill anda míns, hvelfing blá,
í hæð þína snýr sér mín leyndasta þrá.
Minn hugur er bylgja með hrynjandi fall
sem hnígur aÖ Ijósvakans ströndum !
Og hjartað á lífsviljans hrópandi kall.
Himinn gefðu mér bergmálsins svar.
Heyröu mitt orð við hinn yzta mar
í ódáins söngvanna löndum.
Hann hugsar um lífsbaráttuna, sem ligg-
ur fyrir framan hvern mann, og verður
þetta að orði: