Breiðablik - 01.03.1908, Blaðsíða 7

B R E I Ð A B L I K
151
Líka Jóns í ljóöum
Lít eg núna!
IV.
lig hefi’ Braga
Björgfum stuölað
Að þér illa,
Islending'ur!
Kveifar eru í kvæði —
Kuml er hlaðið
Uti um öndvert nes
Erlends héraðs,
Vesturvíkingi,
Verr en skyldi!
I2—3— 08.
Stephan G. Stephansson.
RANNSÓKNARFRELSID.
L'RSTI kafli erindis Einars Hjörleifs-
sonar hér fyrir vestan um avdlegt
frelsi, hefir birzt á prenti í Nýju Kirkjubl.
Og síðar í ísafold. Efnið er eitt af göfug-
ustu umhugsunarefnum mannsandans og
ávalt tímabært, en eigi sízt nú um þessar
mundir. Lítið hefir verið um það ritað á
vora tungai, eins og flest önnur rnikil-
vægefni, og ætti það því heldur að vera
lesið með athyg’li. Enda vitum vér, að
svo hefir verið. Alt, sem Einar ritar, er
þess eðlis, að það biður mann að lesa,
hvort sem efnið er tiltölulega lítið oglétt-
vægt, eða stórt og háfleygt. Vanalega
eru það að eins háalvarleg efni, sem hann
er um að hugsa og rita.
Hann minnist á kirkjuþingsumræður
fyrirmörgum árutn um et'nið: Er kirkjan
með eða mót frjálsri rannsókn? Þar hafi
verið tekið fram, að mergurinn málsins í
því efni sé, hvort kirkjan vilji kannast
við niðurstöðu vísindanna, jafnvel þegar
sú niðurstaða brýtur bág við gamlar skoð-
anir, sem unnið hafa einhverja hefðar-
helgi í hugum matina.
Vitaskuld hlýtur hún að taka hverja
vísindalega niðurstöðu til greina. Þeg-
ar þekkingin hefir aflað sér órækra
sannana á einhverju svæði fyrir því
að eitthvað sé svo, en geti ekki veriö
öðru vísi, hljóta allir á endanum að
taka það til greina og lagfæra gamlar
skoðanir, sem þá er auðsaút, að sé rang-
ar. En oft er barist með hnúum og hnef-
um móti hverjum nýjum skilningi, sem
er að rvðja sér til rúms, eins og sannleik-
urinn myndi kollvarpast, ef hann kæmist
að. Það liggur í rauninni í hlutarins
eðli, að kirkjan sé varasöm gagnvart
hinu nýja. fhaldsöftin vinna líka stórt og
þýðingarmikið verk fyrir mannfélögin og
kirk|an er eitt hið helzta þeirra. En
íhaldið má aldrei verða að ófrelsi og of-
sókn. Þegar hver sá, sem ryðja vill skiln-
ingi mannanna einhverjar nýjar brautir,
eða leiðrétta gamlan hugsunarhátt með
nýjum þekkingartriðum, er út hrópaður
fyrir að vilja falsa sannleikann, er lökustu
og ókristilegustu vopnum beitt, sem unt
er að lnigsa sér, — vopnum, sem valdið
hefir kirkjunni meira tjóns og trega á
liðnum tímum en með orðum megi lýsa.
Erindi Einars er alt háalvarleg aðvör-
un gegn þeim vopnum og ætti hann að
hafa hvers ntanns þökk fyrir.
VÍSINDIN OG
KRISTINDÓMURINN.
H VERGI ganga vísindin jafn-langt í
því að neita kristindóminum al-
gjörlega og á Þýzkalandi. Þar hafa vís-
indamenn myndað félag undir forustu
hins nafnfræga próf. Haeckel í Jena til
að útbreiða aðra lífsskoðan en lífsskoðan
kristindómsins.
Þetta hefir orðið til þess, að aðrir vís-
indamenn, sem fylgja hinni kristnu lífs-
skoðan jafn-eindregið, hafa myndað ann-