Alþýðublaðið - 01.02.1964, Blaðsíða 6

WfÉMilM
wm
iiliilll
lifillll
ÍÍIIili
éMsé
w/ N-->> Æ
•\ & <• <|*
iáíss
< s
«1
1»
lili
ý-x-i'X-xx*
ÍÍÍ:
ííícfe-y-íxj:
1' J
W^m
ý^W+y.
ffi'Æ&rk
:■■■:■;■ m
mm
lwmm
WmM
111
iliiiiii
¥Ííííí:í»*ftP
;íS:?íí:yi&

Iflli

Anna Mary Robertson var
fædd í New York-ríki í Banda-
ríkjunum fyrir 104 árum síð-
an. Hún átd sér æsku, sem var
keimlík æsku annarra efnalít-
illa ungmenna á þeim árum.
Hún fór að vinna fyrir sér 12
ára að aldri og var síðan stöð-
ugt vinnandi fram í andláti|.
Það, sem gerir hana frá-
brugðna öðrum bandarískum
a'þýðukonum, er sá starfi,
sem hún tók sér fyrir hendur
í ellinni. Árið 1887 giftist hún
Tómasi Moses og þekkt varð
hún löngu síðar undir nafninu
Grandma Moses.
Hún hafði alla ævi mikla á-
nægju af að mála og fékk útrás
við að liressa upp á útlit híbýla
sinna hvenær sem þess gerðist
þörf.
Hún fékk aldrei neina til-
sögn í litameðferð.
Árið 1936, þá 76 ára gömul
tók híþi að sauma út myndir á
dúka fyrir uppörvun dóttur
sinnar. Eftir að hendur henn-
ar voru orðnar of stirðar til
þess að valda nálinni tók hún
að fást við að mála með pensli
vegna þess, að það virtist
hénni jafnvel „erin auðveldara“
Hún skapaði sína eigin tækni
sem hún gætti eins og sjá-
aldurs auga síns. Til
að byrja með gaf hún fletinum
þrjár yfiríerðir með hvítum
lit ,sem hún lét þorna vel.
Þessi bakgrunnur gefur þeim
litum, sem síðar eru settir í
myndina meiri birtu en ella.
Með fáeinum pensilstrokum
dró hún síðan útlínur hæða
og skoga við himininn. Að því
búnu markaði hún lauslega
fyrir húsum og trjám í for-
grunninum. Síðan tók hún til
við að mála alla smáhlutina,
sleða, dýr og fólk. Til þess að
fá sem bezt fram mynd þess,
sem hún var að mála lokaði
hún augunum og reyndi að fá
það fyrir hugskotssjónir sér og
tók síðan aftur til við að mála.
„Það er mjög einfalt, hver sem
er getur gert það,“ sagði hún.
Þó gaf hún mönnum eitt heil-
ræði:
Fyrirmyndirnar, sem menn
veldu skyldu ætíð vera bjartar
og upplífgandi. Gömlu konunni
fannst þessi iðja sín vera mjög
notaleg aðferð til þess að hafa
eitthvað fyrir stafni, engu
skipti í því sambandi hvort
maður sé ungur eða gamall.
Iðjuleysi væri ætíð til ills. „Ef
ég hefði ekki byrjað að mála,
hefði ég tekið til við hænsna-
rækt,‘‘ sagði hún eitt sinn.
Þegar amma Móses hafði
gert fyrstu myndir sínar, stillti
hún þeim út tii sölu í glugga
lyfjabúðarinnar í næsta þorpi
(i bandarískum lyfjahúðum
kennir oft margra graca og æg
ir saman ólíklegustu lxlutum,
sem eiga lítið skylt við læknis
lyf). Þessar myndir stóðu í
glugganum og söfnuðu ryki í
heilt ár. Þá raks. verkfræðing-
ur einn frá New York á þær
og keypti þær allar. Það var
byrjunin á frægðarferli ömmu
Moses. Þetta var árið 1937. í
október 1940 hélt hún fyrstu
sérsýningu sína. Hún var hald-
Anna Mary (Amma) Moses. Gaml: Inn 1944.
Byrjaði að
á áttræðis
in í Ga erie St. Etienne í New
V
Yoi-k. He.tj hennar var „Mál-
verk bóndakonu." Síðan eru lið
in mörg ár. Amma Moses lifði
það, að finna mátti myndir
hennar á söfnum og í einkaeign
í öllum heimsálfum.
Anna Mary (Amma) Moses. Þvottadagur 1951.
Eftir því, sem henni hefur
verlð meira hampað hefur
meira borið á því, að vel-
gengi hennar sé talin sprottin
af ljúfsári'i löngun d „hinna
gömlu góðu daga,“ með öðrum
orðum að baki liggi ekki list-
rænar ástríður, heldur tilfinn
ingalegar. Sennilega er þetta
ful langsótt skýring.
Sérhver maður sem athug-
ar myndir hennar, mun komast
að raun um, að frá þeim staf-
ar einfaldri, hljóðlátri og ó-
brotinni fegurð, sem byggist á
algerri einlægni. Hún reyndi
a’drei að útvíkka sjóndeildar-
h’-íng hinnar takmörkuðu per
sónulegu reynslu sinnar. í
myndum hennar lesum v ð um
langa ævi hennar í sveit nni,
um lífshættina ein og þeir
birtast í minningu hennar, um
eiljFar svéiflur árstfðanna.
M nni hennar á smámuni er ó-
trúlegt. Hið listræna li a- og
foi-mskyn hennar er aðdáunar-
vert.
Aðeins lilutateikningar henn
ar eru viðvaningslegar og
klunnalegar, og einmitt það
ré tlætir, að list hennar er
kölluð frumstæð. Á hinn bóg
inn er ósvikinn listamannsbrag
ur yfir landslaginu í myndum
hennar.
Framtiðin mun leiða í ljós,
hvort verk þessarar ö'druðu
bandarísku bóndakonu hljóta
fastan sess í li tasögunni.
Eins og sakir standa er ekki
of sterkt að orði kveðið að
segja að Grandma Moses hafi
með cinföldus.u gerð af hlut-
lægri iistsköþun skapað sinn
eiginn stíl sem ætið verður auð
þekktur öllum þeim, sem séð
liafa myndir hennar.
Hún hefur gefið heiminum í
myndum sínum ókunnuglegri
en jafnframt minnisstæðari
mynd af Ameríku en hann hef
Ur átt að venjast.
Amma Moses
£ 1. febr. 1964 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ