Alþýðublaðið - 21.02.1965, Blaðsíða 5

Áæflun um Búrfellsvirkjun í Þjórsá
O
o —
nylon eða aluminíum?
KORTIÐ til hægri sýnir hina
fyrirhuguðu Búrfellsvirkjun í
Þjórsá, eins og raforkumála-
stjórnin leggur til að hún verði.
Á miðju efra kortinu er Búrfell,
til hægri við það Þjórsá, svört
og breið, en til vinstri við fellið
er Þjórsárdalur. Þar rennur
Fossá og sést hinn frægi Hjálp-
arfoss. 1 i
Rétt ofan við Búrfell verður
gerð stífla þvert yfir Þjórsá og
vatni þar beint í mikið lón, sem
myndast norðan við fellið. Það-
an rennur vatnið í göngum gegn
um Sámsstaðamúla í sjálfa raf-
Stöðina og síðan út í Fossá.
Virkjunarstaður þessi er 86
kílómetra frá ósum Þjórsár og
fallið 120 metrar á J.3 km. vega-
lengd, þar sem áin rennur með-
fram Búrfelli. Ráðgert er að hafa-
sex vélasamstæður í orkuver-
inu, 35.000 kw. hverja. Kemur
til álita að setja fyrst þrjár, sam-
tals 105.000 kw., en bæta hinum
þremur við síðar.
Virkjunin verður svokölluð
rennslisvirkjun, eins og stöðvar
Sogsins raunar voru, þar til hin
síðasta kom með uppistöðu og
miðlun úr Þingvallavatni. ís-
myndun í Þjórsá er talin helzta
tálmun virkjunarinnar, en ís-
myndun er meiri eða minni alls
staðar í köldum löndum, en ó-
venju mikil í íslenzkum jökul-
ám. Virkjunin er gerð til að
draga úr íshættu. Stóran hluta
stíflunnar má lækka og hleypa
jakaruðningi framhjá, en einnig
má skola ís frá eftir Bjarnalæk.
Bæði vegna ísmyndunar og
hugsanlegra bilana á línu eða
annarra truflana verða reistar
ein eða tvær gastúrbínustöðvar
til vara í nágrenni Reykjavíkur.
Rannsóknir á Þjórsársvæðinu
hafa staðið yfir árum saman.
Sigurður Thoroddsen gerði til-
lögu um virkjun norðar með
meiri stíflu og lengri göngum,
en hún þótti alltof dýr. Fyrir
nokkrum árum var leitað til
bandariska verkfræðifirmans
Harza Engineering Co. í Chicago,
sem er frægt fyrir vatnsvirkjan-
lr um víða veröld. Harza hefur
gert ítarlegar áætlanir um Búr-
fellsvirkjun og raunar Dettifoss-
virkjun líka. Fyrirtækið telur
Búrfell hagstæðari virkjunar-
Stað og öll vandamál þar, einn-
ig ísmyndun, leysanleg.
SMURT BRAUÐ
Sími 16012
Snittur.
Opiö frá kl. 9—23.30.
Brauðstofan
Vesiurgótu 25.
Plast,
RÉTT eftir páska veturinn
1960 fóru fram á Alþingi um-
ræður um virkjun Dettifoss og
hugsanlega stóriðju. Þá flutti
Einar Olgeirsson ræðu, sem mér
hefur orðið minnisstæð. Hann
mælti sterklega gegn alúminí-
umverksmiðju af þeirri einföldu
ástæðu, að þá kynni þjóðin að
komast á vald vestrænna auð-
hringa. Hins vegar var Einar
ekki á móti stóriðju. Hann benti
á, að nú væri hægt að framleiða
plast og nylon úr olíu og væri
það iðnaður framtíðarinnar fyrir
íslendinga. Ef við vildum ekki
sækja olíuna til Svartahafs, væru
Rússar að ljúka við leiðslu til
Eystrasalts, og gætum við feng-
ið olíur þar. Til verksmiðjunnar
ætti að fá lán i Sovétríkjunum
með 2-3% vöxtum, og loks ætti
að selja Rússum alla fram-
leiðsluna.
Þessi viðhorf er hollt að hafa
í huga, nú þegar umræður um
stóriðju eru aftur að hefjast. —
Kommúnistar munu ekki dæma
eftir því, hvort íslenzka þjóðin
hefur gagn af stóriðju eða hag
af henni. Þeir munu eingöngu
líta á málið frá pólitískum sjón-
arhóii, og munu telja hlutverk
sitt að hindra það, sem þeir kalla
yfirráð vestrænna auðhringa yfir
landinu.
Barátta kommúnista er skipu-
lögð á athyglisverðan hátt. Þau
undur gerast, að Magnús Kjart-
ansson og Adda Bára hafa fyllzt
miklum áhuga á ísmyndun í
Þjórsá. Magnús skrifar heilar
síður í Þjóðviljann og Adda
flytur tillögu í borgarstjórn.
Þau bera fyrir sig verkfræði-
kunnáttu Sigurðar Thoroddsen
og halda fram, að ísmyndun í
ánni sé ekki nægilega rannsök-
uð, lausn á því vandamáli hafi
enn ekki fundizt og því sé öll
hin fyrirhugaða virkjun við Búr-
fell glæfrafyrirtæki. Þannig er
ætlunin að grafa undan því
trausti, sem alþýða manna ber
til vandlega úndirbúinna áætl-
ana raforkumálastjórnarinnar og
reyna að knýja fram frestun effa
stöðvun á þessu mannvirki. —
Með því að tefja virkjunina á
einnig að tefja eða eyðileggja
aluminiummálið og er það til-
gangurinn með öllu saman.
Með nútíma áróðurstækjum er
auðvelt að sá fræjum vantrú-
ar og tortryggni. Þetta ætla kom-
múnistar að notfæra sér, og þeir
hefja áróðurssókn sína snemma,
áður en þingmenn og blöð stjórn-
arflokkanna hafa fengið tóm til
að kynna sér málið. Ekki er vitað
til, að Magnús Kjartansson hafi
átt viðt.öl við verkfræðinga raf-
orkumálaskrifstofunnar — eða
kynnt sér þeirra viðhorf. Hann
þarf þess ekki. Þótt hann skrifi
af vandlætingu um vísindalegar
niðurstöður, hlustar hann sjálfur
aðeins á einn verkfræðing, sem
hann veit fyrirfram, að hefur
þá skoðun á málinu, sem Flokk-
urinn þarf á að halda í áróðri
sínum.
Það er sorglegt, að opinberar
umræður um svo mikið og
vandasamt mál skuli hefjast á
þennan hátt og óhjákvæmilega
mótast af þessari kommúnist-
ísku verkfræðipólitík. Enginn
hinna stjórnmálaflokkanna hefur
tekið endanlega afstöðu í þessu
máli. heldur hafa þeir sett menn
til að kanna vandlega allar upp-
lýsingar, vega þær og meta.
Undanfarin 5-10 ár hafa ve(-
ið gerðar umfangsmiklar virkj-
unarrannsóknir, sem kostað hafa
um 80 milljónir króna. — Hafa
verið athuguð heil vatnasvæði,
svo sem Þjórsársvæðið, Hvítár-
svæðið, Jökulsársvæffið og Lax-
ársvæðið. Einstakir virkjunar-
staðir, sem kannaðir hafa verið,
eru 52 talsins. Kostnaðaráætlun
var gerð um 33 virkjanir, og loks
voru valdir 8 líklegustu staðirnir
fyrir suðvestur- og norðurland,
þar sem raforkuskortur er fram
undan. Þá hefur verið athuguð
virkjun hveraorku í Krísuvik og
Hengli. Loks hefur, eftir árangrj -
þessara rannsókna, verið haldiSJ
áfram með enn frekari athugaiv*
ir á Búrfelli, Dettifossi, Hest-
vatni, Efstadal, Laxá við Brúaf
og Hveragerði.
Ljóst er, að rafmagn frá stóm
orkuveri verður mun ódýrara en
frá litlu. Hins vegar er ekki ral*
magnsmarkaður fyrir orku stój>
virkjunar, nema jafnhliða koml
til orkufrekur iðnaður. Margip-
vilja og fá nýjan iðnað til aíj
auka fjölbreytni atvinnuvega —
og því hafa íslendingar allt fr<J
Einari Benediktssyni tll naína
hans Olgeirssonar leitað að leiíJ*
um til að koma upp stóriðju-4*'
landinu. 1
Sérfræðingum ríkisins í rai*
magnsmálum virtust hinar viij*
tæku rannsóknir leiða til þeirí-
ar niðurstöðu að um nokkras
leiðir væri að velja:
1. Smávirkjanir, Hveragerffl^
Kljáfoss í Borgarfirffi, Efsta*
dalsvirkjun- í Brúará. Engitt
stóriðja.
2. Búrfellsvirkjun meff alúmiiv
iumverksmiðju við Straumviil
sunnan Hafnarfjarðar.
3. Búrfellsvirkjun með alúmiiv<
iumverksmiðju á Gáseyri við
Eyjafjörð og línu norður.
4. Dettifossvirkjun og alúmirv
íumverksmiðja fyrir norðan.
Allir þessir möguleikar hafai
verið rannsakaðir vandlega, off
eru til heilar hillur af skýrsluni
frá ýmsum aðilum. Erlendir séft
Framhald á 4. síffu.
Benedikt Gröndal
skrifar um helgina
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 21. febrúar 1965