Alþýðublaðið - 01.10.1965, Blaðsíða 7

Grein og myndir: Grétar Oddsson
sú var tíðin, að hagur Flateyr-
ar við Önundaríjörð stóð með
sýnu meiri blóma en nú er. Um
tíma var þar einhver mesta út-
flutningshöfn á landinu, þar böfðu
útlendir stórgróðamenn ýmisleg
umsvif og innlendir draumsjóna-
menn áttu þar í ótrúlegasta braski.
Frægastur af þessum útlendingum
hefur Ellefsen hinn norski orðið,
enda má sjá verkum hans nokk-
tirn stað bæði þar vestra og eins
við Tjarnargötu í Reykjavík, þar
sem fínustu hanastélsveizlur ís-
lenzkra höfðingja eru haldnar í
húsakynnum, sem hann í upphafi
lét reisa fyrir sig og sína fjöl-
Skyldu.
Verzlun var fyrst. sett á stofn á
Flateyri sem útibú verzlunarinn-
ar á Þingeyri og var það skömmu
fyrir aldamótin 1800. Forstjóri
hennar var Andreas Steenback, en
hans naut stutt við, því að bróð-
Ir hans tók við af honum mjög
fljótlega eftir að Andreas hafði
flutt sig til verzlunarinnar á Þing-
eyri. Fyrsti vísir að byggð á eyr-
inni, myndaðist að sjálfsögðu í
kringum verzlunarumsvifin, en
hægt og sígandi líkt og á Þingeyri.
Árið 1807 eru taldar 7 manneskj-
ur búsettar á Flateyri. í dag eru
þar rúmlega 500 manns. Ekki er
þó hægt að segja að íbúum hafi
fjölgað að mun fyrr en seint á
nítjándu öldinni. Að vísu var all-
mikið um smíði á alls konar verzl-
unarhúsnæði á þeirri öld. T. d.
byggði Friðrik Svendsen svokallað
Torfahús árið 1820. Það stendur
enn, en hefur tekið miklum
stakkaskiptum bæði að utan og
innan. Svendsen þgssi dó árið
1856 og skömmu seinna hóf Hjálm-
ar Jónsson verzlunarrekstur á
eyrinni. Hann lét þá smíða verzl-
unarhús, sem síðar komust í eigu
Kaupfélags Önfirðinga og standa
enn óbreytt að ytra útliti.
Hjálmar og Torfi Halldórsson
gengust fyrir aukinni þilskipa-
útgerð frá Önundarfirði, en þrátt
fyrir það, jókst ekki straumur
fólks þangað á eyrina. Það er í
rauninni ekki fyrr en undir alda-
Smíða
hurðir — glugga og innréttingar.
Tek að mér húsbyggingar.
Vönduð vinna.
Kjartan Stefánsson trésmiður
FLATEYRI SÍMI56.
mótin 1900, að upphefst blóma-
skeið Flateyrar, með því að Hans
Ellefsen setur þar upp hvalveiði-
stöð sína. Hann valdi henni stað
undir hlíðinni innan við eyrina
og kallaði Sólbakka. Þar var áð-
ur hjáleiga, kölluð Bakkahús, en
Sólbakkanafnið hefur haldizt til
þessa dags.
Ellefsen þótti ákaflega litrík
persóna. Hann hefur ljáð Vest-
firðingum efni í ótaldar þjóðsögur
og í sannleika má raunar segja
að hann sé faðir Flateyrarkaup- i
túns, eins og Ólafur Jóhannesson
og Gamli Gram voru feður Vatn-
evrar og Þingeyrar.
Ellefsen rak hvalveiðistöð sína
af ofurkappi. Hann var maður
fljótur til reiði og jafnfljótur til
að láta sefast. Ótaldar munu þær
vera húfurnar, sem hann reitti
milli handa sér í bræðiköstunum
og á hinn bóginn mun það ótalið,
sem hann gerði kauptúninu til
hagsbóta, en það óx og dafnaði
í undir liandarjaðri atvinnureksturé
hans.
Ekki var það einvörðungu kaup-
túnið, sem naut góðs af rausn
þessa sérstæða umsvifamanns,
heldur hreppurinn í heild. Hani»
lét t. d. leggja veg á sinn kostnað
frá Flateyri inn að Hvilft, sem er
sveitabær skamman veg fyrir inn'-
an eyrina. Þegar þangað kom
strönduðu framkvæmdir á tregði*
Hvilftarbænda til að láta skipta
Framhald á næstu síðu.
Fiskiðja Flateyrar h.í. Flateyri
í) Fiskverkun - Útgerð
[) Hraðfrystihús - Verzlun
[) Síldarverksmiðja
Kaupum allar tegundir af fiski til vinnslu af bátum og togurum.
Afgreiðsla fyrir H.f. Eimskipaféiag íslands.
Umboð fyrir Tryggingamiðst öðina h.f.
Umboð fyrir Olíufélagið Skeljung.

ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 1. okt. 1965 *
■ ■
vf ■ 1 t ;